ΤΟΥ ΕΥΤΥΧΙΟΥ Σ. ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗ
Συμβούλου Δευτ/θμιας Eκπ/σης Περιφ. Πελοπ/σου
Εν όψει και των γενικότερων αλλαγών που κυοφορούνται στην εκπαίδευση,
προτείνουμε τις παρακάτω αλλαγές:
Α.
Για τα στελέχη:
1.Να
αυξηθεί κατά 2 μονάδες η μοριοδότηση του δεύτερου Πτυχίου, του Μεταπτυχιακού
και του Διδακτορικού, όταν είναι στις Επιστήμες της αγωγής, ούτως ώστε να προωθηθούν στελέχη σε
όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, με επάρκεια στους τομείς αυτούς, ως βασικοί
πυλώνες της παιδείας και να μπορούν έτσι να βοηθήσουν ουσιαστικά. Ο κάθε
καθηγητής και πολύ περισσότερο τα στελέχη, λόγω των σύγχρονων απαιτήσεων,
χρειάζεται εκτός από την επάρκεια στην ειδικότητά τους να έχουν διδακτική
και παιδαγωγική κατάρτιση. Δεν είναι δυνατόν να μοριοδοτείται το ίδιο στον
εκπαιδευτικό το δεύτερο πτυχίο, όταν είναι στην ιχθυοκαλλιέργεια η τη Γεωπονία
και το ίδιο αν είναι στα παιδαγωγικά και τις άλλες επιστήμες της αγωγής. Όχι
γιατί τα υποτιμούμε, αλλά δεν του είναι το ίδιο χρήσιμα στο έργο του.
2. Να
μοριοδότείται το δεύτερο πτυχίο, μόνο όταν είναι σε διαφορετική επιστήμη από το
πρώτο. Δεν είναι δίκαιο, πτυχιούχος της πανεπιστημιακής νοσηλευτικής, να
λαμβάνει μόρια δεύτερου πτυχίου από το πτυχίο νοσηλευτικής ΤΕΙ που είχε πριν, ή
πτυχιούχος Θεολογίας να λαμβάνει μόρια δεύτερου πτυχίου, επειδή είχε τελειώσει
και ανώτερη εκκλησιαστική σχολή, ή και άλλο τμήμα της Θεολογίας ή ο Φιλόλογος
επειδή είχε τελειώσει και άλλο τμήμα της φιλοσοφικής.
3. H Aνέλιξη σε μισθολογικά κλιμάκια να
είναι ουσιαστική και να μην δίνουν μόνο το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό, αλλά αναλογικά και το δεύτερο
πτυχίο, η ξένη γλώσσα, η επάρκεια στην πληροφορική, ώστε να υπάρχει επιπλέον
κίνητρο στους καθηγητές για τη βελτίωσή τους και την απόκτηση προσόντων και
δεξιοτήτων. Ποιό δίκαιο και ποιός ηθικός κανόνας δέχεται αυτό που ισχύει
σήμερα, καθηγητής με τις βασικές μόνο σπουδές μιας σχολής, να έχει τον ίδιο
μισθό με συνάδελφό του, ο οποίος έχει δέκα χρόνια παραπάνω πανεπιστημιακών
σπουδών; Χρειάζεται άραγε η τρόϊκα να μας το επιβάλλει, για να το
νομοθετήσουμε;
4. Η
αξιολόγηση του συγγραφικού έργου πρέπει να επανεξετασθεί και κακώς
αφαιρέθηκε από τη μοριοδότηση των Δ/ντών Εκ/σης και Δ/ντών σχολείων. Είναι
άδικο τέσσερα άρθρα των πέντε σελίδων να μοριοδοτούνται όσο ένα βιβλίο
τετρακοσίων σελίδων. Στη μοριοδότηση των βιβλίων πρέπει να υπάρχει και η
παράμετρος των σελίδων. Δεν είναι δυνατόν βιβλίο των πενήντα σελίδων να
μοριοδοτείται όσο και των τριακοσίων.Επίσης πρέπει να επανέλθει και η
μοριοδότηση και των βιβλίων και των άρθρων ειδικότητας και όχι μόνο των βιβλίων
παιδαγωγικού περιεχομένου.
5. Να
επανέλθει ο γραπτός διαγωνισμός ΑΣΕΠ για τα στελέχη της εκπαίδευσης τα
οποία δεν έχουν συμμετάσχει σ’ αυτόν ή δεν έχουν παιδαγωγικές σπουδές, ή
επιθυμούν να βελτιώσουν την τότε βαθμολογία τους. Είναι ένας τρόπος, ώστε τα
υποψήφια στελέχη να παίρνουν μια γεύση από επιστήμες της αγωγής και να γίνονται
περισσότερο επαρκή. Είναι αξιοκρατικός, αφού μ’ αυτόν αποκλείστηκαν
ενεργά στελέχη ως ελλιπή.Υπήρξαν στελέχη που ενώ μετά βίας πήραν τη βάση στο
διαγωνισμό στελεχών του ΑΣΕΠ ή απέτυχαν, στην τελευταία σχεδόν αυθαίρετη
αξιολόγηση, πήραν 97 και 98 μονάδες.
6. Να
καταργηθεί η συνέντευξη για όλα τα στελέχη, ως έχει σήμερα, να μη
μοριοδοτείται, η ελάχιστα μόνο, γιατί είναι αιτία αναξιοκρατίας και πολιτικών
παρεμβάσεων. Θετικό ότι καταργήθηκε στις πρώτες κρίσεις παρά τα μειονεκτήματα
που έχει. Είναι άδικο μια συνέντευξη 30 λεπτών να δίνει όσα μόρια δίνουν 15
έτη Πανεπιστημιακών σπουδών. Μπορεί να υποκατασταθεί από συνέντευξη σε
ψυχολόγους η άλλους ειδικούς για το αν μόνο είναι κατάλληλος η όχι, για
στέλεχος της εκπαίδευσης.
7. Να μην
επιτρέπεται σε κανένα στέλεχος να αξιολογεί υφιστάμενό του, που έχει
περισσότερα μετρήσιμα προσόντα από τον ίδιο. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η
μειονεξία και το συμφέρον μπορεί να οδηγήσουν σε εσφαλμένες κρίσεις, αφού στο
μέλλον μπορεί να είναι συνυποψήφιοι.
8. Να
εφαρμοστεί και για τους Περιφερειακούς Δ/ντες Εκ/σης ο τρόπος αντικειμενικής
μοριοδότησης, που ισχύει για τα άλλα στελέχη της εκπαίδευσης και να συμμετέχουν
στην αξιολόγησή τους οι Σύμβουλοι και οι Δ/ντές εκπαίδευσης, να
κατατάσσονται σε πίνακα και να παύσει να είναι μόνο πολιτική επιλογή. Να
επιλέγονται για μία τετραετία, όπως τα υπόλοιπα στελέχη, να μην αντικαθίστανται
με την αλλαγή της κάθε κυβέρνησης και βεβαίως ορθά πλέον κανένας δεν θα
μεταπίπτει σε Σύμβουλο χωρίς την αντίστοιχη αξιολόγηση, αφού πολλοί δεν έχουν
και τα αντίστοιχα επιστημονικά-παιδαγωγικά προσόντα.. Είναι απαράδεκτο να
μπορούν να γίνονται Περιφερειακοί Δ/ντές Εκ/σης, εκπαιδευτικοί με τις
βασικές σπουδές μόνο, του ενός πτυχίου και να σχολιαζόμαστε ακόμα και στο
ευρωκοινοβούλιο. Η εκπαίδευση και η δημόσια διοίκηση πρέπει επιτέλους να
αποκομματικοποιηθούν πλήρως. Ας μην υποτιμούμε τη θέση του Πλάτωνα
για τους ηγέτες, ας αφουγκρασθούμε τη φωνή του από τα βάθη της Ιστορίας: «Ή οι
σοφοί πρέπει να κυβερνήσουν ή οι κυβερνήτες πρέπει να γίνουν σοφοί, για να
υπάρξει τέλος των κακών» .
9. Στην
επιλογή των Προϊσταμένων Παιδαγωγικής Καθοδήγησης, πρέπει, εκτός από τα
αντικειμενικά μόρια, να αξιολογούνται-βαθμολογούνται και από τους άλλους
Συμβούλους της Περιφέρειας και τους Διευθυντές εκπαίδευσης, που γνωρίζουν
αν είναι κατάλληλοι, συνεργάσιμοι, επαρκείς, για τη θέση αυτή.
10. Ο
Δ/ντής εκπαίδευσης να είναι ένας για Πρωτ/θμια και Δευτ/θμια, ειδικά στους
μικρούς επαρχιακούς νομούς. Ο Δ/ντής εκ/σης π.χ. της Αρκαδίας, της Ζακύνθου
ή του Ρεθύμνου και την πρωτοβάθμια να έχει, έχει λιγότερα σχολεία, από
τον αντίστοιχο της Αθήνας.Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τους Δ/ντές
σχολείων. Υπάρχουν μικρά νησιά με 20 μαθητές συνολικά και λιγότερους σε άλλα,
σε Λύκειο, Γυμνάσιο, Δημοτικό και Νηπιαγωγείο και έχουν 4 Δ/ντές. Δ/ντή
Λυκείου, Δ/ντή Γυμνασίου, Δ/ντή Δημοτικού, Δ/ντή Νηπιαγωγίου. Γιατί σ’ αυτές
τις ειδικές κατηγορίες σχολείων, ο Δ/ντής Λυκείου να μην είναι για όλα τα
σχολεία, όταν πολλές φορές συστεγάζονται; Θα είχαμε και εξοικονόμηση
προσωπικού και εξοικονόμηση χρημάτων.
11. Ο
διοικητισμός στην εκπαίδευση, πρέπει να χτυπηθεί εν τη γενέσει του. Στην
εκπαίδευση δεν διοικούμε αλλά παιδαγωγούμε. Η όποια διοικητική πράξη
οφείλει να έχει παιδαγωγική διάσταση. Δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι δεν
διαχειριζόμαστε στρατιωτικές μονάδες αλλά σχολικές. Συγκρουσιακές και
αυταρχικές νοοτροποίες δεν συνάδουν με στελέχη εκπαίδευσης, τα οποία οφείλουν
να καλλιεργούν δημοκρατικές νοοτροποίες και να είναι υπόδειγμα συνεργατικού
ήθους και δυνατότητας εξομάλυνσης των αντιθέσεων.
12. Να
διατεθούν περισσότερα κονδύλια για τις απρόσκοπτες μετα-κινήσεις των Σχολ. Συμβούλων
και την άνετη επιτέλεση της αποστολής των. Κάνουν εκατοντάδες χιλιόμετρα ιδίοις
εξόδοις, με δύσκολες καιρικές συνθήκες, με χαλάζι, πάγο, oμίχλες και σε
επικίνδυνους επαρχιακούς δρόμους, στους ορεινούς όγκους των επαρχιών. Μερικοί
εμπλέκονται και σε τροχαία ατυχήματα, θέτοντες σε κίνδυνο τη ζωή και την
περιουσία τους, για να καλύψουν τις ανάγκες των επαρχιακών σχολείων της μεγάλης
περιοχής ευθύνης τους. Ζουν όμως και τη χαρά των καθηγητών, που βλέπουν
τα στελέχη της εκπαίδευσης να είναι κοντά τους, μαθαίνουν νέα πράγματα και
διατυπώνουν τα προβλήματά τους. Λόγω της έλλειψης χρημάτων για
μετακινήσεις πρέπει να δίνεται και άδεια μετακίνησης των Συμβούλων και των
Καθηγητών «χωρίς επιβάρυνση του δημοσίου», όπως εφαρμόζεται σε πολλές
εκπαιδευτικές περιφέρειες. Διαφορετικά θα διαιωνίζεται η αδικία προς τους
καθηγητές των επαρχιακών σχολείων: Έξι μήνες από το σχολικό έτος να
ασχολούμαστε με τους 15 καθηγητές της έδρας μας και τρεις μήνες με τους
υπόλοιπους 200, των άλλων περιοχών, με καθηγητές δύο ταχυτήτων στις
επιμορφώσεις και την άμεση καθοδήγηση.
13. Να
περιορισθεί η περιοχή ευθύνης των Συμβούλων που έχουν μεγάλες περιοχές
αρμοδιότητας, π.χ. 5 Νομούς, για να μπορούν ουσιαστικά να βοηθήσουν. Τα
χρήματα των μετακινήσεων να είναι ανάλογα της έκτασης των περιοχών ευθύνης και
όχι ίσα ποσά σε όλους. Δεν είναι δίκαιο στο Σύμβουλο με ευθύνη μισού νομού,
να του δίνονται τα ίδια χρήματα μετακινήσεων με τον Σύμβουλο που έχει πέντε
νομούς. Το επίδομα θέσης δε, πρέπει να διαφοροποιείται ανάλογα με τον αριθμό
των σχολείων, που έχει ευθύνη ο Σύμβουλος ή ο Δ/ντής εκ/σης.
14. Να
θεσμοθετηθεί ελάχιστος υποχρεωτικός αριθμός δειγματικών διδασκαλιών κατά
τρίμηνο, από τους Συμβούλους, σε διαφορετικές περιοχές και πόλεις, όπως και
ελάχιστος αριθμός επιμορφώσεων ανά περιοχή, ενδοσχολικών επιμορφώσεων
στους συλλόγους των σχολείων παιδαγωγικής ευθύνης και παρακολουθήσεων
διδασκαλιών των καθηγητών, με προγενέστερη ενημέρωση, όπως προβλέπεται από
τη νομοθεσία, για να μπορεί πρακτικά να βοηθήσει στη διόρθωση λαθών. Οι
καθηγητές επιθυμούν τις θεωρίες της διδακτικής και των παιδαγωγικών, να τις
δουν στην πράξη εφαρμοζόμενες.
15. Να
μοριοδοτείται και η συνδικαλιστική δράση, γιατί σημαίνει ότι ο
εκπαιδευτικός έχει ασχοληθεί με τα εκπαιδευτικά προβλήματα, έχει ενδιαφέρον γι’
αυτά, αφιέρωσε χρόνο και έχει την εκτίμηση μεγάλου μέρους των συναδέλφων,
εφ’ όσον έχει εκλεγεί ως αντιπρόσωπός τους και έμμεσα έχει αξιολογηθεί για τις
δυνατότητές του.
16.
Επιμόρφωση Καθηγητών: Να ανατεθεί από τις Περιφερειακές Δ/νσεις Εκ/σης,
στους Συμβούλους, που έχουν δεύτερο Πτυχίο ή Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό στις
Επιστήμες της Αγωγής, η ανάληψη της επιμόρφωσης των Καθηγητών όλων των
ειδικοτήτων, κατά σχολική μονάδα, σε γενικά θέματα, Διδακτικής, Παιδαγωγικών,
εφηβικής Ψυχολογίας, μαθησιακών δυσκολιών, διαχείρισης τάξης κ.λ.π. Οι
Σύμβουλοι αυτών των προσόντων πρέπει να έχουν πιστοποίηση επιμορφωτή σε
θέματα διδακτικής-παιδαγωγικών για να βοηθήσουν να γίνουν πολύ καλύτεροι
και αποδοτικότεροι οι καθηγητές. Είναι τομείς στους οποίους υπάρχει
ανεπάρκεια στους εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και είναι
η αιτία πολλών προβλημάτων και της μειωμένης απόδοσης. Είναι πολύ καλοί
Θεολόγοι, Μαθηματικοί, Ιστορικοί κλπ., αλλά όχι εξ ίσου καλοί δάσκαλοι της
Φυσικής, της Θεολογίας, της Ιστορίας, της γλώσσας κλπ. Αγνοούν βασικά
αξιώματα της Διδακτικής και των επιστημών της αγωγής. Πρέπει από ερασιτέχνες
στη διδασκαλία να γίνουν επαγγελματίες. Έχουν τη διάθεση να ακούσουν, να
μάθουν νέα πράγματα, να βελτιωθούν. Πρέπει να υιοθετηθεί και αυτός ο
τρόπος διαρκούς επιμόρφωσης από τους Συμβούλους και θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα
αποδοτικός, για τα επαρχιακά σχολεία, που απέχουν αρκετά χιλιόμετρα από την
πρωτεύουσα. Στα επαρχιακά σχολεία πνέει ένας άλλος άνεμος, υπάρχει ένα άλλο
ήθος, δημιουργείται μια άλλη σχέση διδασκόντων-διδασκομένων, λειτουργούν άλλα
κοινωνικά δεδομένα. Αξίζουν να τα προσεγγίσουμε και να τα βοηθήσουμε. Το έχουν
περισσότερο ανάγκη. Είναι ευκολότερο ο Σύμβουλος να μετακινηθεί προς τους 20 η
30 καθηγητές του σχολείου, από το να μετακινηθούν εκείνοι προς τον
Σύμβουλο.
Επιμόρφωση-επιμόρφωση-επιμόρφωση
είναι το πιο επείγον σήμερα στη Δευτ/θμια εκπαίδευση. Υπάρχουν στελέχη δυστυχώς, που
θεωρούν πάρεργο την επιμόρφωση, Δ/ντές που ούτε καν ενημερώνουν τους καθηγητές
όταν υπάρχει επιμόρφωση. Είναι κατάντημα, ότι μόνο οι Σύμβουλοι, με ελάχιστα
μέσα, ασχολούνται με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σήμερα. Πρέπει να
γνωστοποιηθεί στους εκπαιδευτικούς και τους Διευθυντές, ότι η επιμόρφωση
είναι υποχρεωτική, τουλάχιστον στα σχολεία του Δήμου που γίνεται, όταν είναι
εντός του εργασιακού ωραρίου. Μία ημέρα την εβδομάδα χρειάζεται κάθε
ειδικότητα να τελειώνει τη διδακτική πράξη, στις 12:00, για να μπορούν μετά
ελεύθερα να συνεργάζονται με τους Συμβούλους-επιμορφωτές. Μία ημέρα κάθε
τρίμηνο, ή τουλάχιστον δύο τελευταίες ώρες κάθε τρίμηνο, ή η τελευταία εβδομάδα
του Ιουνίου, ή καλύτερα η πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, πρέπει να
αφιερώνονται στην επιμόρφωση των καθηγητών. Άλλωστε τόσες διδακτικές ώρες
χάνονται από τις καθυστερήσεις των τοποθετήσεων των καθηγητών. Δεν ευθύνονται
για τα μειονεκτήματα της εκπαίδευσης μερικές ώρες αναγκαίας επιμόρφωσης.
Β.
Για τους καθηγητές:
1. Να μην
μπορεί κανένας να διορίζεται καθηγητής αν δεν έχει σπουδάσει Eπιστήμες της Aγωγής και Διδακτική, πέρα από την
ειδικότητά του, ή δεν έχει επιμορφωθεί ένα ή δύο χρόνια στις επιστήμες
αυτές, όπως ισχύει
σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ασκούμε ένα επάγγελμα την τεχνική του οποίου
δεν έχουμε σπουδάσει. «Παιδεύουμε απαιδεύτως» κατά το Γρηγόριο Θεολόγο.
2. Οι προς
διορισμόν καθηγητές να εξετάζονται από επιτροπή ειδικών Ψυχολόγων και
Ψυχιάτρων, για το αν είναι κατάλληλοι για καθηγητές. Πρέπει να αποκλείονται
από την εκπαίδευση, όσοι έχουν ψυχολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα, σεξουαλικές
διαταραχές, τάσεις παιδεραστίας, εξαρτημένοι από ναρκωτικά, σημαντικά προβλήματα
στην ομιλία, στην ακοή και στην άρθρωση, γιατί δημιουργείται πρόβλημα στη
διεξαγωγή του μαθήματος. Στα παιδιά του λαού οφείλουμε να εξασφαλίζουμε τις
καλύτερες συνθήκες. Υπάρχουν άλλες εργασίες στις οποίες τέτοια άτομα μπορούν να
απασχοληθούν.
3. Να δοθεί
δυνατότητα μετάταξης καθηγητών με ψυχολογικά προβλήματα ή ανεπάρκεια διδακτική,
σε άλλες υπηρεσίες, ή στη γραμματειακή υποστήριξη των σχολείων. Το
λειτούργημα του Καθη-γητή είναι λεπτό και ευαίσθητο, χρειάζεται πολλές
δεξιότητες και ικανότητες, ειδικά στη σύγχρονη εποχή.
4. Η
τοποθέτηση των καθηγητών στα Λύκεια να γίνεται με επιστημονικά και
παιδαγωγικά μόνο κριτήρια, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων που υπάρχουν
σ’ αυτά. Δεν είναι δυνατόν να διεκδικεί θέση στο Λύκειο καθηγητής με επάρκεια
στους υπολογιστές, με ξένη γλώσσα, με δεύτερο πτυχίο, με
Μεταπτυχιακό, με Διδακτορικό και να τοποθετείται άλλος χωρίς να έχει κανένα απ’
αυτά, λόγω αρχαιότητας. Τα προσόντα αυτά και μόνο πρέπει να δίνουν απόλυτη
προτεραιότητα για την τοποθέτηση σε Λύκειο.
5. Η
διδασκαλία του κάθε μαθήματος στο Λύκειο κυρίως, αλλά και στο Γυμνάσιο, να
γίνεται από Καθηγητές και μόνο της ειδικότητας. Είναι αδιανόητο στην εποχή
της άκρας εξειδίκευσης ο Γεωλόγος η ο Χημικός να διδάσκει Φυσική κατεύθυνσης, ο
Βιολόγος Γεωλογία, ο Ιστορικός Αρχαία κατεύθυνσης, ο Αρχαιολόγος Νέα Ελληνικά
κλπ. Υπάρχουν συγκροτήματα σχολείων που μπορούν αυτά να εφαρμοστούν, κάνοντας ο
Βιολόγος τη Βιολογία σε δύο σχολεία που βρίσκονται στο ίδιο συγκρότημα, ο
Χημικός τη Χημεία κλπ. Η σύμπτυξη των σχολείων, που εφαρμόστηκε έχει
τουλάχιστον αυτό το θετικό. Σήμερα η εκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργεί
με δεδομένα και πρακτικές της δεκαετίας του 1950. Οι Φιλόλογοι πλέον
πρέπει να καταταχθούν σε ειδικότητες, όπως οι ΠΕ4, με διαφορετικά μαθήματα
πρώτης ανάθεσης. Είναι απαράδεκτο σήμερα, ο πτυχιούχος του Φ.Π.Ψ. να έχει
πρώτη ανάθεση και τα Αρχαία κατεύθυνσης, ή ο ιστορικός τα Ν. Ελληνικά
κατεύθυνσης. Ας βάλουμε επιτέλους τον δάκτυλο στον "τύπο των
ήλων" του εκπαιδευτικού συστήματος, όσο οδυνηρό και αν είναι, όσο και αν
θίγει συντεχνιακές σκοπιμότητες.
6. Στο
δημοτικό πρέπει για τους ίδιους λόγους να μπουν όλες οι ειδικότητες,
τουλάχιστον κατ’ αρχήν στην Τετάρτη, Πέμπτη και Έκτη τάξη, όπως ισχύει σε
πολλά ευρωπαϊκά κράτη, γιατί:
α. Σήμερα οι
δάσκαλοι είναι αδύνατον επιστημονικά να ανταποκρίνονται εξ ίσου καλά και να
έχουν την απαιτούμενη επάρκεια στα Μαθηματικά, στη Φυσική, στα
Ελληνικά, στα Θρησκευτικά, στη Μουσική κλπ.
β. Οι
δάσκαλοι που προέρχονται από θεωρητική κατεύθυνση δεν έχουν την απαιτούμενη
επάρκεια στα μαθηματικά και τη Φυσική, όπως και οι προερχόμενοι από τη θετική
και τεχνολογική για τα Ελληνικά και την Ιστορία.
γ. Βεβαίως
για τις παραπάνω αλλαγές θα υπάρξουν αντιδράσεις από τους συνδικαλιστές της
πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πρέπει όμως να ομολογήσουμε ότι, εδώ που έχει φτάσει
η πατρίδα μας και η εκπαίδευση, κάποιες αγκυλώσεις του παρελθόντος πρέπει
να ξεπεραστούν και να παραδεχθούμε ότι και το συνδικαλιστικό μας κίνημα,
παρά τη τεράστια προσφορά του, ήταν στιγμές που έκανε λάθη και λειτούργησε ως τρο-χοπέδη
στις θετικές εξελίξεις. Σήμερα χρειάζεται να κάνουμε όλοι άλματα και
υπερβάσεις, ξεπερνώντας τα συντεχνιακά μας συμφέροντα για το καλό της πατρίδας
και των παιδιών μας.
7. Το
μάθημα της Βυζαντινής Ιστορίας να το έχουν ως πρώτη ανάθεση οι Ιστορικοί και οι
Θεολόγοι μόνο, γιατί η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων της περιόδου αυτής
απαιτεί αυξημένες θεολογικές προϋποθέσεις για να κατανοηθεί και να ερμηνευθεί,
τις οποίες διαθέτουν και έχουν σπουδάσει, κυρίως οι Θεολόγοι. Τα περισσότερα
και βασικότερα κεφάλαια της Βυζαντινής Ιστορίας: Διωγμοί, Σχίσμα, Σταυροφορίες,
Αιρέσεις, Οικουμενικές Σύνοδοι, Εικονομαχία, Μεταρρύθμιση, εκχριστιανισμός
Σλάβων και Ρώσων, Ενωτικοί–ανθενωτικοί, ο ρόλος του Πάπα στη Δύση,
Ισλαμισμός-Άραβες, Μ. Κωνσταντίνος, Μ. Θεοδόσιος, Ιουστινιανός, Ηράκλειος,
Ίσαυροι, Νικηφόρος Φωκάς, Παλαιολόγοι, μόνο με θεολογικές γνώσεις μπορούν να
ερμηνευθούν. Άλλωστε μαθήματα Βυζαντινής ιστορίας διδάσκουν ήδη στα Θρησκευτικά
της Γ΄ Γυμνασίου.
8. Οι
καθηγητές που βαθμολογούν στα βαθμολογικά κέντρα των πανελλαδικών εξετάσεων,
πάση θυσία, δεν θα πρέπει να γνωρίζουν από διαρροές ποιών σχολείων ή
περιοχών είναι τα γραπτά που βαθμολογούν, γιατί κάποιοι επηρεάζονται.
Βαθμολογούν αυστηρότερα η επιεικέστερα. Αν γνωρίζουν ότι βαθμολογούν το τάδε
ονομαστό ακριβοπληρωμένο ιδιωτικό σχολείο, που φοιτούν πλούσιοι και επώνυμοι, η
της τάδε ακριβής και εύπορης περιοχής της πλουτοκρατίας, κάποιοι άθελά τους
γίνονται αυστηρότεροι. Ενώ αν γνωρίζουν ότι βαθμολογούν σχολεία της τάδε
φτωχικής περιοχής ή της ιδιαίτερης πατρίδας τους, άθελά τους γίνονται
επιεικέστεροι και δίκαια ίσως, γιατί αυτά τα παιδιά δεν είχαν δυνατότητες
βοήθειας και υποστήριξης.
9. Οι
καθηγητές που εξετάζουν στα κέντρα μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες, πρέπει να
επιμορφώνονται ουσιαστικά, για τον τρόπο εξέτασης, να εξειδικεύονται στο
χειρισμό των μαθητών αυτών, γιατί πολλοί απ’ αυτούς δεν έχουν καμία γνώση
για τις μαθησιακές δυσκολίες, παρουσιάζουν προβλήματα στον τρόπο εξέτασης των
μαθητών αυτών, κάνουν τραγικά λάθη, διακατέχονται από τάση υποτίμησή τους και αδικούν
τους μαθητές. Επίσης το ότι σ’ αυτούς τους μαθητές δεν δίνεται παραπάνω
χρόνος, είναι απαράδεκτο παιδαγωγικά και επιστημονικά, αφού αποτελεί βασική
δυσκολία των μαθησιακών προβλημάτων και ισχύει σ’ όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Οι
διαμαρτυρίες των γονιών έχουν βάση και χρειάζεται αναθεώρηση της διαχείρισης εκ
μέρους του Υπουργείου του χρόνου προετοιμασίας και επαναφορά του προηγούμενου
καθεστώτος.
10. Αξιολόγηση
για όλους και από περισσότερα του ενός πρόσωπα. Όσο ίσχυε η αξιολόγηση, οι
καθηγητές έδειξαν εκπληκτικό ενδιαφέρον για το λειτούργημά τους, τις
επιμορφώσεις τους, την μορφωτική αναβάθμισή τους. Όσο περισσότεροι
αξιολογούν τόσο πιο αξιοκρατική-αντικειμενική γίνεται η αξιολόγηση. Αξιολόγηση
όχι μόνο εκ των άνω προς τα κάτω αλλά και εκ των κάτω προς τα άνω. Ο καθηγητής
να μην αξιολογείται μόνο από το Σύμβουλο και τον Διευθυντή, αλλά και από τους
μαθητές, με κάποιο τρόπο που μπορεί να βρεθεί, π.χ με ανώνυμο
ερωτηματολόγιο, στις γνώσεις, μεταδοτικότητα, διαχείριση τάξης, σχέση με
μαθητές κλπ. Άλλωστε τον 4ο μ.Χ. αιώνα στις φιλοσοφικές σχολές της
Αθήνας, οι φοιτητικοί σύλλογοι επέλεγαν τους καθηγητές τους. Ο πιο
αντικειμενικός κριτής του καθηγητή είναι οι μαθητές του. Οι Σύμβουλοι και
οι Διευθυντές σχολείων να αξιολογούνται, όχι μόνο από τους προϊσταμένους
των αλλά και από τους καθηγητές. Οι καλύτεροι αξιολογητές των Συμβούλων
και Διευθυντών είναι οι καθηγητές, γιατί αυτοί συνεργάζονται μαζί τους
περισσότερο χρόνο. Ας μην υποτιμούμε την κρίση τους.Την αντικατάσταση της
συνέντευξης με την αξιολόγηση από τους καθηγητές, στην επιλογή των Δ/ντών
την θεωρώ άκρως θετική, μόνο που έπρεπε να αξιολογούνται με βαθμολογία από τους
καθηγητές τους και όχι να ψηφίζονται και να μπορούν να επιλέγουν στη συνέχεια
όλα τα σχολεία.Υπήρξαν μικρά επαρχιακά σχολεία που ο σύλλογος που ψήφισε τον
Δ/ντή, ήταν δύο μόνο καθηγητές και άλλα σχολεία στα οποία αποκλείστηκαν ικανοί
υποψήφιοι Δ/ντές, από τις κλίκες που δημιουργήθηκαν. Υπήρξαν περιπτώσεις που
έγινε Δ/ντής με 5 αντικειμενικά μόρια, ενώ δεν έγινε ο συνυποψήφιός του με 20. Όπως
εφαρμόστηκε δημιούργησε αδικίες και πρέπει να υπάρξουν βελτιώσεις, αν και η
βάση του είναι θετική, γιατί δεν μπορούσαν να υπάρξουν κομματικές παρεμβάσεις.
11. Για
την επιλογή των αναπληρωτών είναι απαράδεκτο να μη μοριοδοτούνται το
μεταπτυχιακό, το διδακτορικό, η επάρκεια στιςΤΠΕ και οι ξένες γλώσσες, όπως
γίνεται για τα στελέχη. Τι θέλουμε καθηγητές μειωμένων δυνατοτήτων; Τι κίνητρα
δίνουμε για την επιστημονική, διδακτική και παιδαγωγική τους ανάπτυξη;
12.Υπάρχει
απόλυτη ανάγκη να τοποθετηθούν σχολικοί ψυχολόγοι, έστω ένας ή δύο κατ’
αρχήν σε κάθε νομό, για να μπορούν να επιλαμβάνονται των εξειδικευμένων
ψυχολογικών προβλημάτων και συμπεριφορών, ορισμένων μαθητών, που δεν είναι
δυνατόν να αντιμετωπισθούν από τους καθηγητές. Τελευταία το Υπουργείο Παιδείας
ακούγοντας τις προτάσεις πολλών Συμβούλων, έστειλε ψυχολόγους με ετήσιες
συμβάσεις στα σχολεία. Ευελπιστούμε ότι θα τοποθετηθούν και μόνιμοι με το
νέο σχολικό έτος. Υπάρχουν μαθητές σε σχολεία, ιδιαίτερα στα ΕΠΑΛ και σε
Νυκτερινά, με τέτοιες συμπεριφορές, που προβληματίζουν αν έπρεπε να είναι σε
γενικό σχολείο η σε ειδικό σχολείο και χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη. Οι
καθηγητές φθείρονται και κουράζονται ψυχολογικά, σε επικίνδυνο για την υγεία
τους βαθμό, χωρίς να σημαίνει πάντα ότι αυτοί έχουν το πρόβλημα, αφού σε άλλα
τμήματα δεν έχουν δυσκολία. Το να αναφέρουν, ότι μετά από το μάθημα σ’ αυτό
το τμήμα παίρνω ηρεμιστικό για να συνέλθω, ή δεν αντέχω άλλη χρονιά σε αυτό το
τμήμα, δείχνει «του λόγου το αληθές», αλλά και το μέγεθος του προβλήματος, μαζί
με την επικινδυνότητα του έργου του καθηγητή σήμερα. Μη λησμονούμε ότι
σύμφωνα με πανευρωπαϊκές έρευνες, το επάγγελμα του καθηγητή σήμερα θεωρείται
ιδιαίτερα στρεσογόνο και ψυχοφθόρο, κατατάσσοντάς το στα ιδιαίτερα ανθυγιεινά
επαγγέλματα από ψυχολογικής πλευράς.
Οι Διευθυντές
στην κατανομή των μαθημάτων, όταν υπάρχει δυνατότητα, πρέπει να φροντίζουν ώστε
η ανάθεση των δύσκολων τμημάτων να γίνεται στους πιο έμπειρους και ικανούς
καθηγητές και όχι να δίνονται στους άπειρους, στους νέους ή στους αναπληρωτές.
Αλλά και το ενδιαφέρον και οι παρεμβάσεις τους, για την ομαλή διεξαγωγή των
μαθημάτων, την τήρηση της εξειδίκευσης στην ανάθεση των μαθημάτων, να είναι
ουσιαστικές και όχι να γίνεται με βάση την αρχαιότητα, τα συμφέροντα ή τις
κοινωνικές σχέσεις.
13.Είναι
απαράδεκτο επιστημονικά και παιδαγωγικά, να έχουμε στα σχολεία καθηγητές 67
ετών, σύμφωνα με τα σχεδιαζόμενα μέτρα αύξησης ορίων συνταξιοδότησης. Δεν έχουν τις δυνατότητες, τις
αντοχές, την επικοινωνία με μαθητές 50 και 60 χρόνια νεώτερους. Ο
καθηγητής δεν είναι επάγγελμα γραφείου. Ο καθηγητής, αν κρίνεται απαραίτητο
να εργάζεται μέχρι τα 67, το αργότερο στα 60 πρέπει να μετατάσσεται σε θέσεις
γραφείου, εφ’ όσον το επιθυμεί.
14. Να
επιλεγούν ικανοί, κατηρτισμένοι και επαρκείς ιερωμένοι, οι οποίοι να
εισέρχονται στις σχολικές μονάδες για συνδρομή στο παιδευτικό έργο του
σχολείου, τη στήριξη, καθοδήγηση, υποστήριξη, μέσα από την προσωπική επαφή.
Το σχολείο οφείλει να ανοίγεται και να συνεργάζεται με όλους τους φορείς που
μπορούν να το βοηθήσουν. Μας ενδιαφέρει η ψυχική υγεία των παιδιών και
οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε μέσο γι’ αυτό. Είναι απαράδεκτο να
θέλουμε την Εκκλησία μόνο για να μας επιχορηγεί τις εκδρομές και την
υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων και να μην συνεργαζόμαστε και σε άλλους
τομείς διαπαιδαγώγησης.
15. Να
κλείσουν οι μισές από τις καθηγητικές σχολές των Πανε-πιστημίων, γιατί δε
χρειάζονται πλέον τόσοι καθηγητές. Παράγουν άνεργους και επιβαρύνουν
άσκοπα τον εθνικό προϋπολογισμό, παρέχον-τας δωρεάν επιστημονικό δυναμικό σε άλλα
κράτη. Τα τεράστια ποσά που θα εξοικονομηθούν να διατεθούν για την βελτίωση της
παρεχόμενης παιδείας. Έχουμε 21 Φιλολογικά τμήματα, 6 Μαθηματικά, 5 Φυσικής,
5 Χημείας, 3 Γεωλογίας, 5 Βιολογίας κλπ. Με τα μισά εξ αυτών
καλύ-πτουμε όλες τις εκπαιδευτικές μας ανάγκες. Γεμίσαμε με πανεπιστη-μιακές
σχολές όλες τις πόλεις, χωρίς να υπάρχει ανάγκη, υποβαθμίσθηκε το επίπεδο των
πτυχιούχων, και μετά διερωτόμαστε πως φθάσαμε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.
15. Να
ανοίξουν άμεσα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, όπως είναι σ’ όλες τις προηγμένες
ευρωπαϊκές χώρες γιατί:
α. Οι εύποροι
ούτως ή άλλως τα παιδιά τους τα στέλνουν στα Πανε-πιστήμια του εξωτερικού, έτσι
φεύγει συνάλλαγμα που θα μπορούσε να μένει στην Ελλάδα.
β. Τα
ιδιωτικά Πανεπιστήμια δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπο-λογισμό, αλλά
δημιουργούν θέσεις εργασίας.
Γ.
Για τους μαθητές:
1. Τα
απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου να είναι η μέση βαθμολογία και των τριών
τάξεων και να συνυπολογίζεται έστω και λίγο, για την πρόσβαση στο
Πανεπιστήμιο, για να έχουν κίνητρο οι μαθητές να μελετούν και να ενδιαφέρονται
για όλα τα μαθήματα και να αποκτούν γενική, σφαιρική παιδεία και όχι μονομερή
και αποσπασματική, αλλά και γιατί αυτό το μέτρο βοηθά τους φτωχούς μαθητές που
δεν έχουν χρήματα για φροντιστήρια, παίρνοντας βαθμούς από άλλα μαθήματα. Ήδη
μας αναφέρουν οι καθηγητές, ότι μετά την κατάργηση της συμμετοχής στο
απολυτήριο της Α΄και Β΄Λυκείου, παρουσιάστηκε κατακόρυφη πτώση στο ενδιαφέρον
των μαθητών για τα μαθήματα που δεν εξετάζονται στις πανελλήνιες.
2. Το
πρόβλημα των πανελλαδικών πρέπει να επανεξετασθεί από μηδενική βάση. Είναι
σύστημα ψυχοφθόρο και δαπανηρό για όλη την οικογένεια. Καταπιέζει και
εξουθενώνει τους μαθητές, οδηγώντας τους σε απέχθεια προς τη γνώση από την
πρώιμη ήδη ηλικία. Είναι άδικο και αναξιοκρατικό, γιατί οι φτωχοί μαθητές
και αυτοί πολλών επαρχιακών σχολείων, που δεν έχουν πρόσβαση ούτε καν στο
διαδίκτυο, που διαβάζουν χωρίς να έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, ζώντας στα μαντριά των
γονιών τους στα σχολεία της ορεινής Αρκαδίας, Λακωνίας, Ηλείας, Ρεθύμνου
και σε πολλά άλλα μέρη, χωρίς δυνατότητα φροντιστηρίων, με γονείς
μειωμένης μόρφωσης, που δεν είναι παπαγάλοι, αυτό το σύστημα τους αποκλείει και
τους αδικεί ενώ μπορεί να έχουν αρκετές ικανότητες. Διαιωνίζουμε μια ταξική
παιδεία, αφού οι φτωχοί μαθητές, που δεν έχουν τη δυνατότητα φροντιστηρίων,
παρά τις ικανότητές τους αποκλείονται. Πρέπει επειγόντως γι’ αυτούς
να ληφθεί μέριμνα με ενισχυτική διδασκαλία, ή δίνοντας κουπόνια για να κάνουν
φροντιστήρια ή κάλυψη των φροντιστηρίων από τους Δήμους, την Εκκλησία ή εθελοντές.
Πραγματικά δίκαιο άλλωστε είναι, να κρίνεις τους ανθρώπους ανάλογα με τις
προϋποθέσεις που έχει ο καθένας και όχι μόνο από το αποτέλεσμα. Και «δεν
υπάρχει τίποτε πιο άνισο, από την ίση μεταχείριση των άνισων» κατά Αριστοτέλη.
Υπ’ αυτήν την έννοια ούτε και οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι απόλυτα
αξιοκρατικές και δίκαιες, αφού οι μαθητές έχουν διαφορετικές αφετηρίες,
προϋποθέσεις και μέσα. Είναι απλώς μεταξύ των κακών εξεταστικών
συστημάτων «το μη χείρον». Ένα άλλο σύστημα εξετάσεων σε γενικές αλλά στοχευμένες
γνώσεις, που τις λαμβάνουν όλοι οι μαθητές, σε συνδυασμό με ανάλογα tests ελέγχου της γλωσσικής,
μαθηματικής, κοινωνικής, αισθητικοκινητικής νοημοσύνης, τα οποία θα είχαν
αυξημένη μοριοδότηση, ίσως ήταν πιο δίκαιο και αξιοκρατικό γιατί δεν θα επηρεαζόταν από τους
παραπάνω παράγοντες και θα διαπίστωνε δυνατότητες και δεξιότητες. Η μέση
εκπαίδευση άλλωστε δεν είναι για να βγάζει ειδικούς ή να είναι πανεπιστημιακό
προστάδιο. Με το υπάρχον σύστημα η επιτυχία στα Πανεπιστήμια κατά κανόνα,
είναι για τους έχοντες να διαθέσουν αρκετά χρήματα για φροντιστήρια. Σήμερα
ο κάθε μαθητής χρειάζεται για φροντιστήρια ξένων γλωσσών και πανελλαδικών
μαθημάτων, από το δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο γύρω στις 30 χιλιάδες ευρώ,
για να είναι σε ένα επαρκές επίπεδο και με πιθανότητες επιτυχίας. Πόσοι γονείς
μπορούν να διαθέτουν τέτοια ποσά; Κάποιοι πολιτικοί δεν πρέπει να βρουν λύση σ’
αυτή την απαράδεκτη κατάσταση; Ως πότε θα αφήνουμε να χάνει η επιστήμη μαθητές
αυξημένων πνευματικών προσόντων, επειδή οι γονείς τους είναι φτωχοί; Ακούει
κανείς το σπαραγμό και των πόνο αυτών των παιδιών;
3. Οι
τρεις πρώτοι μαθητές των πανελληνίων διαγωνισμών, Μαθηματικών, Φυσικής,
Χημείας, Βιολογίας, Αθλημάτων κλπ., της Β΄ και Γ΄ Λυκείου, να εισάγονται
χωρίς εξετάσεις σε αντίστοιχες σχολές του πεδίου. Δεν είναι δυνατόν ξένα
Πανεπιστήμια να επισημαίνουν τις δυνατότητές τους, να τους δίνουν υποτροφίες
για σπουδές στη χώρα τους και η πατρίδα μας να αδιαφορεί γι’ αυτούς και να
χάνει επιστημονικό δυναμικό τέτοιων δυνατοτήτων.
4. Να μην
μπορεί κανένας να εισάγεται σε Στρατιωτικές, Αστυνομικές και Θεολογικές σχολές,
αν οι τρεις πρώτες προτιμήσεις του στο μηχανογραφικό των πανελλαδικών εξετάσεων
δεν έχουν τις σχολές αυτές. Είναι ειδικές σχολές, που απαιτούν ιδιαίτερες
κλίσεις, δεξιότητες, ικανότητες και ενδιαφέροντα, για να είναι αποδοτικοί στα
αντίστοιχα επαγγέλματα. Στις σχολές Αστυφυλάκων και στις στρατιωτικές, πρέπει
να εισαχθούν αυξημένα μόρια σωματικών προσόντων και γνώσης πολεμικών τεχνών,
όπως στις ΗΠΑ. Ο άριστος ή ο πολύ καλός μαθητής δεν σημαίνει ότι είναι
επαρκής και κατάλληλος, για όλα τα επαγγέλματα, όπως το υπάρχον σύστημα θεωρεί.
Χρειάζονται ασφαλιστικές δικλείδες. Εισάγονται με το υπάρχον καθεστώς νέοι,
που δεν είναι γι’ αυτά τα επαγγέλματα, το κάνουν ως αγγαρεία, από την ανάγκη
αποκατάστασης και βέβαια δεν είναι αποδοτικοί.
5. Τα
τμήματα στο Λύκειο η τουλάχιστον στη Γ΄ Λυκείου, να διαμορφώνονται με βάση την
επίδοση των μαθητών και όχι αλφαβητικά. Έτσι θα μπορούν να βοηθηθούν
περισσότερο οι πολύ καλοί και οι άριστοι, οι οποίοι στα ελληνικά σχολεία είναι
τα θύματα πολλές φορές του συστήματος. Με τον τρόπο αυτό και οι αδύνατοι με την
προσαρμογή του επιπέδου του μαθήματος θα βοηθιούνται περισσότερο. Δεν είναι
αφελείς οι φροντιστηριούχοι που εφαρμόζουν αυτό το μοντέλο στη διαμόρφωση των
τμημάτων στα πανελλαδικά μαθήματα. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ως έχει
δεν βοηθά τους άριστους, αλλά τους πιέζει να προσαρμόζονται στη μετριότητα,
αλλά και τους μέτριους δεν τους διευκολύνει να βελτιωθούν αλλά να απομονωθούν. Στη
Γαλλία ήδη υπάρχουν σχολεία που δέχονται μαθητές από ορισμένο δείκτη νοημοσύνης
και άνω, για να μπορούν να βοηθήσουν τους άριστους να απογειωθούν στις
επιδόσεις. Από τη γέννησή μας υπάρχει η διαφορετικότητα. Με διαφορετικό DNΑ
ερχόμαστε στη ζωή. Άλλος είναι με υψηλό δείκτη νοημοσύνης άλλος όχι, με
περισσότερες σωματικές ή ψυχικές δυνατότητες ο άλλος, με άλλες οικονομικές
δυνατότητες εξ αρχής, με διαφορετικό βαθμό υγείας, με άλλες δυνατότητες
κοινωνικές. Βεβαίως και να αγωνιστούμε να περιορίσουμε τις διαφορές, που
μπορούμε να αλλάξουμε, αλλά κάποιες δεν βελτιώνονται γιατί είναι στη φύση μας. Δεν
μπορούμε όλοι, όσο και να θέλουμε ή να προσπαθήσουμε, να γίνουμε Ολυμπιονίκες ή
Νομπελίστες.
6. Να μην
υπάρχει υπερβάλλουσα ανοχή σε παραβατικές συμπεριφορές μαθητών, όταν οι
παιδαγωγικές παρεμβάσεις δεν φέρουν αποτέλεσμα. Η παιδαγωγική της άκρας
επιείκειας έχει ήδη αποτύχει. Σκοπός της Δευτ/θμιας εκ/σης δεν είναι να δίνει
απλώς εκπαίδευση και γνώση, αλλά κυρίως παιδεία και αγωγή. Να γεμίζει όχι μόνο
το μυαλό αλλά και την ψυχή. Υπάρχουν τμήματα στα οποία δεν γίνεται μάθημα
πέρα των 15 λεπτών, λόγω υπερβάλλουσας αντιπαιδαγωγικής επιείκειας. Μαθητές στα
διαλείμματα, σε κάποια σχολεία καπνίζουν χασίς και παίρνουν ναρκωτικά, με
την ένοχη ανοχή του σχολείου μερικές φορές. Η εκδήλωση εγκληματικών
ενεργειών σε σχολεία είναι θέμα χρόνου, αν δεν ληφθούν μέτρα, είχαμε επισημάνει
στις εκθέσεις μας, εδώ και δύο χρόνια. Δυστυχώς έχουμε ήδη μαχαιρωμένους
μαθητές-τριες στην Αθήνα και νεκρό το Γιακουμάκη στα Ιωάννινα. Το φαινόμενο
αυτό είναι αυξημένο κυρίως στα ΕΠΑΛ, τα νυκτερινά και σε ορισμένα αστικά
σχολεία. Αν είχαμε πνευματική, αξιακή, παιδαγωγική, ψυχολογική υποστήριξη
στους μαθητές μας, θα συνέβαιναν ελάχιστα περιστατικά παραβατικότητας. Όσο
δε φροντίζουμε αυτή τη διάσταση της αγωγής, τόσο περισσότερους φύλακες θα
έχουμε ανάγκη στα σχολεία ή θα φθάσουμε σε λίγο να έχουμε, όπως στις Η.Π.Α.,
ανιχνευτές όπλων στις εισόδους μερικών σχολείων.
7. Να
μειωθεί ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα των Λυκείων στους 20, γιατί αυτό θα
συντελέσει στην πολύ καλύτερη λειτουργία της μαθησιακής και παιδαγωγικής
διαδικασίας, και με γεωμετρική πρόοδο θα οδηγήσει στη μείωση των
προβλημάτων, αλλά και στην καλύτερη επαφή με τους μαθητές και τα προβλήματά
τους.
8. Οι
μαθητές, στα μαθήματα κατεύθυνσης, να μπορούν να επιλέγουν ποιοί καθηγητές
θέλουν να τα διδάξουν, γιατί γνωρίζουν πολύ καλά τους ικανότερους εκ των
καθηγητών τους και όχι να γίνεται η επιλογή με βάση την αρχαιότητα.
Επιπλέον έτσι δεν θα ικανοποιούνται ποικίλα συμφέροντα στις αναθέσεις αυτών των
μαθημάτων.
9. Να
αποσαφηνισθεί πλήρως ο νόμος περί απαλλαγών από τα Θρησκευτικά. Όπως
λειτουργεί σήμερα, μόνο προβλήματα και σύγχυση δημιουργεί. Ο κάθε Δ/ντής τον
εφαρμόζει καθώς βούλεται, πλήρως η μερικώς, με αυστηρότητα η χαλαρότητα,
ευνοώντας η αδικώντας. Η υποχρεωτική για τα σχολεία απόφαση 115/2012 του
Εφετείου Χανίων, δεν εφαρμόζεται πάντα. Στα σχολεία με πολλές απαλλαγές
δημιουργείται ακαταστασία. Μαθητές περιφέρονται στο προαύλιο με τους όποιους
κινδύνους. Καθηγητές αρνούνται να τους έχουν ως επί πλέον μαθητές στο τμήμα
τους γιατί παρενοχλούν. Κανένας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να απαντήσει στα
σχολεία, πως θα εξακριβώνεται ποιός είναι αλλόθρησκος ή αλλόδοξος ή άθεος, για
να δικαιούται απαλλαγή. Άλλα σχολεία στα απολυτήρια αναγράφουν θρήσκευμα και
στους απαλλαγμένους από τα θρησκευτικά και άλλα όχι. Μαθητές απαλλαγμένοι από
τα θρησκευτικά ζητούν να αναγράφεται στα απολυτήρια το Χριστιανός Ορθόδοξος και
σε κάποια σχολεία το επιτυγχάνουν. Έλληνες Ορθόδοξοι μαθητές σε άλλα, παίρνουν
απαλλαγή από τα θρησκευτικά, με αποτέλεσμα να συναγωνίζονται με άνισους όρους
και ευκαιρίες με τους συμμαθητές τους, έχοντας ένα μάθημα λιγότερο, λιγότερη
ύλη προς εξέταση, περισσότερο χρόνο για μελέτη, πράγμα άδικο, ανήθικο,
απαράδεκτο. Βέβαια είναι θετικό ότι το Υπουργείο υιοθέτησε μερικές από τις
προτάσεις της Π.Ε.Θ. για το εν λόγω πρόβλημα. Η εγκύκλιος Λοβέρδου που ισχύει
είναι στη σωστή κατεύθυνση. Το έντιμο και δίκαιο θα ήταν οι μαθητές που για
οποιοδήποτε λόγο παίρνουν απαλλαγή από τα θρησκευτικά:
α. Να
αναλαμβάνουν μια εργασία ανάλογης βαρύτητας, με θρη-σκειολογικό, μεταφυσικό ή
ηθικό θέμα, για κάθε τρίμηνο ή τετράμηνο και να εξετάζονται σ’ αυτήν και να
βαθμολογούνται.
β. Άλλος
τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος θα ήταν να υπάρχει δυνατότητα να έχουν
μάθημα ιστορίας των θρησκειών και να εξετάζονται κανονικά, όπως υποδείχθηκε
από την Π.Ε.Θ. Αν ισχύσουν τέτοιες αλλαγές, είμαι βέβαιος ότι οι
απαλλαγές θα μειωθούν 98%, όπως μειωμένες ήταν και πριν.
γ. Η
τέλεια λύση θα ήταν να είναι υποχρεωτικό για όλους το μάθημα των θρησκευτικών,
αφού ο πολιτισμός και η παράδοση τόσο η Ελληνική όσο και η Ευρωπαϊκή, έχει αυτή
τη θρησκεία ως βασικό και ουσιαστικό στοιχείο, που πρέπει να γνωρίζει
καθένας που ζει σ’ αυτό το τόπο, ανεξάρτητα με το αν συμφωνεί η όχι. Η γνώση
μιας αλήθειας δεν σημαίνει ότι με υποχρεώνει να συμφωνώ με αυτήν, ούτε ότι μου
την επιβάλλουν. Τα μαθήματα στην Π/θμια και Δ/θμια εκπαίδευση είναι το ελάχιστο
των γνώσεων που χρειάζεται να έχει ο πολίτης του συγκεκριμένου κράτους.
Και με τις θεωρήσεις της Ιστορίας, της Βιολογίας και άλλων επιστημών,
όπως διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία, πολλοί δεν συμφωνούν, ούτε και είναι
απαραίτητο, αλλά δεν είναι δυνατόν να απαλλάσσεται ο καθένας από την επιστήμη
με την οποία δεν συμφωνεί. Με την ίδια λογική σε λίγο θα ζητηθεί
απαλλαγή από την Ιστορία των αλβανικής, βουλγαρικής, τουρκικής υπηκοότητας
μαθητών, γιατί έχουν πρόβλημα συνείδησης.Ούτε είναι λογικό να διδάσκονται το
ίδιο αναλυτικά ο Χριστιανισμός, όσο και οι άλλες θρησκείες, γιατί τότε θα
έπρεπε και η ιστορία, γεωγραφία, πολιτισμός, δίκαιο, της Αλβανίας, Βουλγαρίας,
Πακιστάν, Κένυας να διδάσκεται το ίδιο όπως της Ελλάδας, αφού έχουμε στα
σχολεία μαθητές αυτών των εθνικοτήτων. Σ’ όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα,
τα εθνικά στοιχεία διδάσκονται αναλυτικότερα απ’ ότι των άλλων λαών.
Η εκπαίδευση γενικά χρειάζεται ριζοσπαστικές, επαναστατικές αλλαγές και
όχι ημίμετρα. Αυτές μπορούν να προέλθουν από τους μάχιμους της
εκπαίδευσης, που γνωρίζουν και ζουν τα προβλήματα, σε αγαστή συνεργασία με τους
θεωρητικούς και ερευνητές της εκπαίδευσης.
Όλα αυτά που
προτείνουμε προέρχονται από πολλή αγάπη και πόνο για την παιδεία, στην οποία
σημαντικό μέρος της ζωής μας αφιερώσαμε. Δεν διεκδικούμε το αλάθητο για τις
προτάσεις μας, γιατί γνωρίζουμε το αλάθητο στην ιστορία πόσα δεινά προκάλεσε
και τι ύβρις είναι. Απλά τις παρουσιάζουμε σαν μια άλλη άποψη εμπειρίας, μέσα
στις πολλές, μήπως βοηθήσουν τα κέντρα αποφάσεων για τη βελτίωση της παιδείας
μας.
Δ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΧ. ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ
1.Να επανέλθει ο γραπτός διαγωνισμός ΑΣΕΠ
για την επιλογή σχ. Συμβούλων και όλων των στελεχών, για
όσους δεν έχουν συμμετάσχει σ’ αυτόν
ή επιθυμούν να βελτιώσουν την τότε βαθμολογία τους. Αποτελεί το πλέον αξιοκρατικό κριτήριο και
βελτιώνει την τόσο απαραίτητη παιδαγωγική και διδακτική κατάρτιση των υποψηφίων
Συμβούλων
2. Να υπάρξει διαφορετική μοριοδότηση στα
μονοετή, διετή και τριετή μεταπτυχιακά.
3.
Η αναγνώριση των πενταετών σχολών ως μεταπτυχιακού είναι λάθος, άδικο και
υπερβολή. Αν οι πενταετείς σχολές αναγνωρίζονται ως
μεταπτυχιακά οι εξαετείς τι θα είναι; Θα
μπορούσε να έχει μισή μονάδα παραπάνω το πτυχίο της πενταετούς σχολής και μία της εξαετούς.
4.Το
δεύτερο πτυχίο, το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό, όταν είναι στις επιστήμες
της αγωγής να λαμβάνουν αυξημένα μόρια, γιατί η παιδαγωγική
κατάρτιση, είναι το πλέον χρήσιμο για τον Σύμβουλο.
5.Το
δεύτερο πτυχίο, όταν είναι της ίδιας σχολής ή επιστήμης με το πρώτο (συνάφεια), να μη μοριοδοτείται ή
να λαμβάνει τα μισά μόρια π.χ όταν τα πτυχία
είναι δύο τμημάτων της Θεολογικής, Φιλοσοφικής κλπ.
6.
Στο συγγραφικό, να
μοριοδοτούνται όχι μόνο τα επιστημονικά βιβλία παιδαγωγικού περιεχομένου, αλλά
και αυτά της ειδικότητας, όταν έχουν επιστημονική πληρότητα, όπως γινόταν
παλαιότερα.
7. Να
καταργηθεί η συνέντευξη, να μη μοριοδοτείται, η ελάχιστα μόνο, γιατί είναι
αιτία αναξιοκρατίας και πολιτικών παρεμβάσεων. Είναι απαράδεκτο μια
συνέντευξη 30 λεπτών και σε μέλη επιτροπής μειωμένων προσόντων μερικές φορές,
να δίνει όσα μόρια δίνουν 15 έτη Πανεπιστημιακών σπουδών. Μπορεί να
υποκατασταθεί από συνέντευξη σε ψυχολόγους η άλλους ειδικούς για το αν μόνο
είναι κατάλληλος η όχι.
8.
Αν το υπουργείο επιμένει στη συνέντευξη,
αυτή είναι αναγκαίο να γίνεται πριν την
κατάθεση-καταχώρηση των αντικειμενικών μορίων, να μην τα γνωρίζει η
επιτροπή, να εξασφαλίζεται η αντικειμενικότητα και να μην δίνεται η δυνατότητα
«μαγειρέματος» των αποτελεσμάτων από τη συνέντευξη. Επιτέλους πρέπει να αφήσουμε το παλιό και να προχωρήσουμε στο νέο
αλλάζοντας σελίδα. Αρκετά έχει υποφέρει αυτός ο λαός απ’ όλα αυτά τα τερτίπια. Δεν επιτρέπεται να
συνεχίζονται.
9. Οι εν ενεργεία Σύμβουλοι να αξιολογούνται με βαθμό από τους
Καθηγητές της ειδικότητάς τους της περιοχής ευθύνης τους και όχι να ψηφίζονται.
Οι καθηγητές που θα είναι υποψήφιοι σχ. Σύμβουλοι να αξιολογούνται από τους
μαθητές τους, με βαθμό. Ο βαθμός αυτός
να είναι το 15% της συνολικής βαθμολογίας, να προστίθεται στο γενικό σύνολο
της βαθμολογίας τους και να μπορούν στη
συνέχεια να δηλώνουν οποιεσδήποτε περιφέρειες. Δεν μπορεί με το ισχύον σύστημα,
κάποιο στέλεχος να βάζει υποψηφιότητα για Δ/ντής σχολείου, Δ/ντής εκ/σης ή σχ.
Σύμβουλος σε περιοχές που δεν τον γνωρίζουν ενώ μπορεί να είναι ικανός. Επίσης
με το ισχύον σύστημα δύο υποψήφιοι μπορεί να είναι εξ ίσου ικανοί αλλά πρέπει
να επιλέξουν τον ένα, γι’ αυτό βλέπουμε ότι υπερισχύουν όχι οι ικανοί αλλά οι γνωστοί και παλιοί. Είναι ένα
μειονέκτημα που πρέπει να διορθωθεί.
10.Οι Σύμβουλοι που έχουν σπουδές στις επιστήμες
της αγωγής να αναλάβουν την αξιολόγηση των διδακτικών δεξιοτήτων των καθηγητών
όλων των ειδικοτήτων, όπως ισχύει στην Κύπρο, ενώ το επιστημονικό επίπεδο να αξιολογείται από τους Συμβούλους
ειδικότητας.
11. Να
θεσμοθετηθεί ελάχιστος υποχρεωτικός αριθμός δειγματικών διδασκαλιών από
τους Συμβούλους, κατά μήνα π.χ 4, σε διαφορετικές περιοχές,
πόλεις και σχολεία, όπως και ελάχιστος
αριθμός επιμορφώσεων ανά περιοχή, ενδοσχολικών
επιμορφώσεων στους συλλόγους των σχολείων παιδαγωγικής ευθύνης και παρακολουθήσεων διδασκαλιών των καθηγητών, με
προγενέστερη ενημέρωση, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία, για να μπορούν
πρακτικά να βοηθήσουν στη διόρθωση
λαθών.
12. Ο
χρόνος προϋπηρεσίας σε διοικητικές θέσεις ευθύνης στον ευρύτερο δημόσιο τομέα,
στον ιδιωτικό τομέα ή ως έφεδροι αξιωματικοί, κατά τη στρατιωτική θητεία,
να μοριοδοτείται ως χρόνος διοικητικής εμπειρίας.
13. Να μην επιτρέπεται να είσαι Σύμβουλος
περισσότερο από μία τετραετία, στην ίδια περιοχή, για να υπάρχει ανανέωση,
κινητικότητα, διαφορετικότητα στη προσέγγιση των ίδιων προβλημάτων.
14. Να
δοθεί η δυνατότητα οι υποψήφιοι σχ. Σύμβουλοι να δηλώνουν μέχρι τέσσερεις
περιφέρειες, για να μπορούν να πηγαίνουν και στην επαρχία Σύμβουλοι
αυξημένων προσόντων.
15.
Συμφωνούμε και επαυξάνουμε την απόφαση του Υπουργείου Παιδείας να μη μεταπίπτει κανένα στέλεχος σε
Σύμβουλο χωρίς την αντίστοιχη κρίση και αξιολόγησή του, γιατί συνήθως δεν έχουν
τα απαιτούμενα προσόντα, ήταν και είναι κομματικές επιλογές και έπρεπε να
έχει άμεση εφαρμογή.
16.Να
επανακαθορισθεί η περιοχή ευθύνης κάθε Συμβούλου, γιατί συμβαίνει Σύμβουλοι
της ίδιας ειδικότητας να έχουν διπλάσια σχολεία ο ένας σε σχέση με τον άλλο.
17.
Να καθιερωθεί, μία ημέρα την εβδομάδα
κάθε ειδικότητα να τελειώνει τη διδακτική πράξη, στις 12:00, για να μπορούν
μετά ελεύθερα οι Καθηγητές να συνεργάζονται με τους Συμβούλους και να
συμμετέχουν στις επιμορφώσεις, τις δειγματικές κλπ.
18. Να
νομοθετηθεί ότι η κανονική άδεια των Σχ. Συμβούλων είναι η αυτή με των
εκπαιδευτικών, της περιόδου των διακοπών.
19. Το
επίδομα θέσης των σχ. Συμβούλων να είναι το ίδιο με των Δ/ντών εκ/σης, όπως
ήταν παλιότερα, τη στιγμή που είναι και στην ομάδα κρίσεως και επιλογής τους. Το
να είναι μικρότερο από των άλλων στελεχών, εκφράζει υποτίμηση του έργου τους αν
και είναι στελέχη αυξημένων προσόντων και δημιουργεί πρόβλημα στις σχέσεις με
τα σχολεία και τα άλλα στελέχη. Είναι
άλλωστε ο μόνος θεσμός στην εκπαίδευση που επιμορφώνει εκπαιδευτικούς. Είναι ακραία έκφραση αναξιοκρατίας, ο έχων
μόνο πτυχίο διορισμού να παίρνει περισσότερο επίδομα από αυτόν που έχει 10
χρόνια περισσότερα σπουδές στα πανεπιστήμια.
Εν όψει και των γενικότερων αλλαγών που κυοφορούνται στην εκπαίδευση,
προτείνουμε τις παρακάτω αλλαγές:
Α. Για τα στελέχη:
1.Να αυξηθεί κατά 2 μονάδες η μοριοδότηση του δεύτερου
Πτυχίου, του Μεταπτυχιακού και του Διδακτορικού, όταν είναι στις Επιστήμες της
αγωγής, ούτως ώστε να προωθηθούν στελέχη σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, με
επάρκεια στους τομείς αυτούς, ως βασικοί πυλώνες της παιδείας και να
μπορούν έτσι να βοηθήσουν ουσιαστικά. Ο κάθε καθηγητής και πολύ περισσότερο τα
στελέχη, λόγω των σύγχρονων απαιτήσεων, χρειάζεται εκτός από την επάρκεια στην ειδικότητά τους να έχουν
διδακτική και παιδαγωγική κατάρτιση. Δεν είναι δυνατόν να μοριοδοτείται το
ίδιο στον εκπαιδευτικό το δεύτερο πτυχίο, όταν είναι στην ιχθυοκαλλιέργεια η τη
Γεωπονία και το ίδιο αν είναι στα παιδαγωγικά και τις άλλες επιστήμες της
αγωγής. Όχι γιατί τα υποτιμούμε, αλλά δεν του είναι το ίδιο χρήσιμα στο έργο
του.
2. Να μοριοδότείται το δεύτερο πτυχίο, μόνο όταν είναι σε διαφορετική
επιστήμη από το πρώτο. Δεν είναι δίκαιο, πτυχιούχος της πανεπιστημιακής
νοσηλευτικής, να λαμβάνει μόρια δεύτερου πτυχίου από το πτυχίο νοσηλευτικής ΤΕΙ
που είχε πριν, ή πτυχιούχος Θεολογίας να λαμβάνει μόρια δεύτερου πτυχίου,
επειδή είχε τελειώσει και ανώτερη εκκλησιαστική σχολή, ή και άλλο τμήμα της
Θεολογίας ή ο Φιλόλογος επειδή είχε τελειώσει και άλλο τμήμα της φιλοσοφικής.
3. H Aνέλιξη σε μισθολογικά κλιμάκια
να είναι ουσιαστική και να μην δίνουν μόνο το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό, αλλά αναλογικά και το
δεύτερο πτυχίο, η ξένη γλώσσα, η επάρκεια στην πληροφορική, ώστε να υπάρχει
επιπλέον κίνητρο στους καθηγητές για τη βελτίωσή τους και την απόκτηση
προσόντων και δεξιοτήτων. Ποιό δίκαιο και ποιός
ηθικός κανόνας δέχεται αυτό που ισχύει σήμερα, καθηγητής με τις βασικές
μόνο σπουδές μιας σχολής, να έχει τον ίδιο μισθό με συνάδελφό του, ο οποίος έχει
δέκα χρόνια παραπάνω πανεπιστημιακών σπουδών; Χρειάζεται άραγε η τρόϊκα να μας
το επιβάλλει, για να το νομοθετήσουμε;
4. Η αξιολόγηση του συγγραφικού έργου πρέπει να επανεξετασθεί και κακώς αφαιρέθηκε από τη μοριοδότηση των
Δ/ντών Εκ/σης και Δ/ντών σχολείων. Είναι άδικο τέσσερα άρθρα των πέντε
σελίδων να μοριοδοτούνται όσο ένα βιβλίο τετρακοσίων σελίδων. Στη μοριοδότηση
των βιβλίων πρέπει να υπάρχει και η παράμετρος των σελίδων. Δεν είναι δυνατόν
βιβλίο των πενήντα σελίδων να μοριοδοτείται όσο και των τριακοσίων.Επίσης πρέπει να επανέλθει και η
μοριοδότηση και των βιβλίων και των άρθρων ειδικότητας και όχι μόνο των βιβλίων
παιδαγωγικού περιεχομένου.
5. Να επανέλθει ο γραπτός διαγωνισμός ΑΣΕΠ για τα στελέχη της εκπαίδευσης
τα οποία δεν έχουν συμμετάσχει σ’ αυτόν ή δεν έχουν παιδαγωγικές σπουδές, ή
επιθυμούν να βελτιώσουν την τότε βαθμολογία τους. Είναι ένας τρόπος, ώστε τα
υποψήφια στελέχη να παίρνουν μια γεύση από επιστήμες της αγωγής και να γίνονται
περισσότερο επαρκή. Είναι αξιοκρατικός, αφού μ’ αυτόν αποκλείστηκαν
ενεργά στελέχη ως ελλιπή.Υπήρξαν στελέχη που ενώ μετά βίας πήραν τη βάση στο
διαγωνισμό στελεχών του ΑΣΕΠ ή απέτυχαν, στην τελευταία σχεδόν αυθαίρετη
αξιολόγηση, πήραν 97 και 98 μονάδες.
6. Να καταργηθεί η συνέντευξη για όλα τα στελέχη, ως έχει σήμερα, να μη
μοριοδοτείται, η ελάχιστα μόνο, γιατί είναι αιτία αναξιοκρατίας και πολιτικών
παρεμβάσεων. Θετικό ότι καταργήθηκε στις πρώτες κρίσεις παρά τα μειονεκτήματα
που έχει. Είναι άδικο μια συνέντευξη 30 λεπτών να δίνει όσα μόρια δίνουν 15
έτη Πανεπιστημιακών σπουδών. Μπορεί να υποκατασταθεί από συνέντευξη σε
ψυχολόγους η άλλους ειδικούς για το αν μόνο είναι κατάλληλος η όχι, για
στέλεχος της εκπαίδευσης.
7. Να μην επιτρέπεται σε κανένα στέλεχος να αξιολογεί υφιστάμενό του, που
έχει περισσότερα μετρήσιμα προσόντα από τον ίδιο. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις
η μειονεξία και το συμφέρον μπορεί να οδηγήσουν σε εσφαλμένες κρίσεις, αφού στο
μέλλον μπορεί να είναι συνυποψήφιοι.
8. Να εφαρμοστεί και για τους Περιφερειακούς Δ/ντες Εκ/σης ο τρόπος
αντικειμενικής μοριοδότησης, που ισχύει για τα άλλα στελέχη της εκπαίδευσης και
να συμμετέχουν στην αξιολόγησή τους οι Σύμβουλοι και οι Δ/ντές εκπαίδευσης, να
κατατάσσονται σε πίνακα και να παύσει να είναι μόνο πολιτική επιλογή. Να επιλέγονται για μία τετραετία, όπως
τα υπόλοιπα στελέχη, να μην αντικαθίστανται με την αλλαγή της κάθε κυβέρνησης
και βεβαίως ορθά πλέον κανένας δεν θα μεταπίπτει σε Σύμβουλο χωρίς την
αντίστοιχη αξιολόγηση, αφού πολλοί δεν έχουν και τα αντίστοιχα
επιστημονικά-παιδαγωγικά προσόντα..
Είναι απαράδεκτο να μπορούν να γίνονται
Περιφερειακοί Δ/ντές Εκ/σης, εκπαιδευτικοί με τις βασικές σπουδές μόνο, του
ενός πτυχίου και να σχολιαζόμαστε ακόμα και στο ευρωκοινοβούλιο. Η εκπαίδευση
και η δημόσια διοίκηση πρέπει επιτέλους να αποκομματικοποιηθούν πλήρως.
Ας μην υποτιμούμε τη θέση του Πλάτωνα για τους ηγέτες, ας αφουγκρασθούμε τη
φωνή του από τα βάθη της Ιστορίας: «Ή οι σοφοί πρέπει να κυβερνήσουν ή οι κυβερνήτες
πρέπει να γίνουν σοφοί, για να υπάρξει τέλος των κακών» .
9. Στην επιλογή των Προϊσταμένων Παιδαγωγικής Καθοδήγησης, πρέπει, εκτός
από τα αντικειμενικά μόρια, να αξιολογούνται-βαθμολογούνται και από τους άλλους
Συμβούλους της Περιφέρειας και τους Διευθυντές εκπαίδευσης, που γνωρίζουν
αν είναι κατάλληλοι, συνεργάσιμοι, επαρκείς, για τη θέση αυτή.
10. Ο Δ/ντής εκπαίδευσης να είναι ένας για Πρωτ/θμια και Δευτ/θμια, ειδικά
στους μικρούς επαρχιακούς νομούς. Ο Δ/ντής εκ/σης π.χ. της Αρκαδίας, της
Ζακύνθου ή του Ρεθύμνου και την
πρωτοβάθμια να έχει, έχει λιγότερα σχολεία, από τον αντίστοιχο της
Αθήνας.Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τους Δ/ντές σχολείων. Υπάρχουν μικρά
νησιά με 20 μαθητές συνολικά και λιγότερους σε άλλα, σε Λύκειο, Γυμνάσιο,
Δημοτικό και Νηπιαγωγείο και έχουν 4 Δ/ντές. Δ/ντή Λυκείου, Δ/ντή Γυμνασίου,
Δ/ντή Δημοτικού, Δ/ντή Νηπιαγωγίου. Γιατί
σ’ αυτές τις ειδικές κατηγορίες σχολείων, ο Δ/ντής Λυκείου να μην είναι για όλα
τα σχολεία, όταν πολλές φορές συστεγάζονται; Θα είχαμε και εξοικονόμηση
προσωπικού και εξοικονόμηση χρημάτων.
11. Ο διοικητισμός στην
εκπαίδευση, πρέπει να χτυπηθεί εν τη γενέσει του. Στην εκπαίδευση δεν
διοικούμε αλλά παιδαγωγούμε. Η όποια διοικητική πράξη οφείλει να έχει
παιδαγωγική διάσταση. Δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι δεν διαχειριζόμαστε
στρατιωτικές μονάδες αλλά σχολικές. Συγκρουσιακές και αυταρχικές νοοτροποίες δεν
συνάδουν με στελέχη εκπαίδευσης, τα οποία οφείλουν να καλλιεργούν δημοκρατικές
νοοτροποίες και να είναι υπόδειγμα συνεργατικού ήθους και δυνατότητας
εξομάλυνσης των αντιθέσεων.
12. Να διατεθούν περισσότερα κονδύλια για τις απρόσκοπτες μετα-κινήσεις των
Σχολ. Συμβούλων και την άνετη επιτέλεση της αποστολής των. Κάνουν
εκατοντάδες χιλιόμετρα ιδίοις εξόδοις, με δύσκολες καιρικές συνθήκες, με
χαλάζι, πάγο, oμίχλες και σε επικίνδυνους επαρχιακούς δρόμους, στους ορεινούς
όγκους των επαρχιών. Μερικοί εμπλέκονται και σε τροχαία ατυχήματα, θέτοντες σε
κίνδυνο τη ζωή και την περιουσία τους, για να καλύψουν τις ανάγκες των
επαρχιακών σχολείων της μεγάλης περιοχής ευθύνης τους. Ζουν όμως και τη
χαρά των καθηγητών, που βλέπουν τα στελέχη της εκπαίδευσης να είναι κοντά τους,
μαθαίνουν νέα πράγματα και διατυπώνουν τα προβλήματά τους. Λόγω της έλλειψης χρημάτων
για μετακινήσεις πρέπει να δίνεται και
άδεια μετακίνησης των Συμβούλων και των Καθηγητών «χωρίς επιβάρυνση του
δημοσίου», όπως εφαρμόζεται σε πολλές εκπαιδευτικές περιφέρειες.
Διαφορετικά θα διαιωνίζεται η αδικία προς τους καθηγητές των επαρχιακών
σχολείων: Έξι μήνες από το σχολικό έτος
να ασχολούμαστε με τους 15 καθηγητές της έδρας μας και τρεις μήνες με τους υπόλοιπους
200, των άλλων περιοχών, με καθηγητές δύο ταχυτήτων στις επιμορφώσεις και την
άμεση καθοδήγηση.
13. Να περιορισθεί η περιοχή ευθύνης των Συμβούλων που έχουν μεγάλες
περιοχές αρμοδιότητας, π.χ. 5 Νομούς, για να μπορούν ουσιαστικά να
βοηθήσουν. Τα χρήματα των μετακινήσεων
να είναι ανάλογα της έκτασης των περιοχών ευθύνης και όχι ίσα ποσά σε όλους.
Δεν είναι δίκαιο στο Σύμβουλο με ευθύνη μισού νομού, να του δίνονται τα ίδια
χρήματα μετακινήσεων με τον Σύμβουλο που έχει πέντε νομούς. Το επίδομα θέσης δε, πρέπει να
διαφοροποιείται ανάλογα με τον αριθμό των σχολείων, που έχει ευθύνη ο Σύμβουλος ή ο Δ/ντής εκ/σης.
14. Να θεσμοθετηθεί ελάχιστος υποχρεωτικός αριθμός δειγματικών διδασκαλιών
κατά τρίμηνο, από τους Συμβούλους, σε διαφορετικές περιοχές και πόλεις,
όπως και ελάχιστος αριθμός επιμορφώσεων
ανά περιοχή, ενδοσχολικών επιμορφώσεων
στους συλλόγους των σχολείων παιδαγωγικής ευθύνης και παρακολουθήσεων διδασκαλιών των καθηγητών, με προγενέστερη
ενημέρωση, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία, για να μπορεί πρακτικά να
βοηθήσει στη διόρθωση λαθών. Οι καθηγητές επιθυμούν τις θεωρίες της διδακτικής
και των παιδαγωγικών, να τις δουν στην πράξη εφαρμοζόμενες.
15. Να μοριοδοτείται και η συνδικαλιστική δράση, γιατί σημαίνει ότι ο
εκπαιδευτικός έχει ασχοληθεί με τα εκπαιδευτικά προβλήματα, έχει ενδιαφέρον γι’
αυτά, αφιέρωσε χρόνο και έχει την
εκτίμηση μεγάλου μέρους των συναδέλφων, εφ’ όσον έχει εκλεγεί ως αντιπρόσωπός
τους και έμμεσα έχει αξιολογηθεί για τις δυνατότητές του.
16. Επιμόρφωση Καθηγητών: Να ανατεθεί από τις Περιφερειακές Δ/νσεις
Εκ/σης, στους Συμβούλους, που έχουν δεύτερο Πτυχίο ή Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό
στις Επιστήμες της Αγωγής, η ανάληψη της επιμόρφωσης των Καθηγητών όλων των
ειδικοτήτων, κατά σχολική μονάδα, σε γενικά θέματα, Διδακτικής, Παιδαγωγικών,
εφηβικής Ψυχολογίας, μαθησιακών δυσκολιών, διαχείρισης τάξης κ.λ.π. Οι
Σύμβουλοι αυτών των προσόντων πρέπει να έχουν πιστοποίηση επιμορφωτή σε θέματα διδακτικής-παιδαγωγικών για να
βοηθήσουν να γίνουν πολύ καλύτεροι και αποδοτικότεροι οι καθηγητές. Είναι τομείς στους οποίους υπάρχει
ανεπάρκεια στους εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και είναι
η αιτία πολλών προβλημάτων και της μειωμένης απόδοσης. Είναι πολύ καλοί
Θεολόγοι, Μαθηματικοί, Ιστορικοί κλπ., αλλά όχι εξ ίσου καλοί δάσκαλοι της
Φυσικής, της Θεολογίας, της Ιστορίας, της γλώσσας κλπ. Αγνοούν βασικά
αξιώματα της Διδακτικής και των επιστημών της αγωγής. Πρέπει από ερασιτέχνες στη διδασκαλία να γίνουν επαγγελματίες.
Έχουν τη διάθεση να ακούσουν, να μάθουν νέα πράγματα, να βελτιωθούν.
Πρέπει να υιοθετηθεί και αυτός ο τρόπος διαρκούς επιμόρφωσης από τους
Συμβούλους και θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα αποδοτικός, για τα επαρχιακά σχολεία,
που απέχουν αρκετά χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα. Στα επαρχιακά σχολεία πνέει
ένας άλλος άνεμος, υπάρχει ένα άλλο ήθος, δημιουργείται μια άλλη σχέση διδασκόντων-διδασκομένων,
λειτουργούν άλλα κοινωνικά δεδομένα. Αξίζουν να τα προσεγγίσουμε και να τα
βοηθήσουμε. Το έχουν περισσότερο ανάγκη. Είναι ευκολότερο ο Σύμβουλος να
μετακινηθεί προς τους 20 η 30 καθηγητές του σχολείου, από το να
μετακινηθούν εκείνοι προς τον Σύμβουλο.
Επιμόρφωση-επιμόρφωση-επιμόρφωση είναι το πιο επείγον
σήμερα στη Δευτ/θμια εκπαίδευση. Υπάρχουν στελέχη δυστυχώς, που θεωρούν
πάρεργο την επιμόρφωση, Δ/ντές που ούτε καν ενημερώνουν τους καθηγητές όταν
υπάρχει επιμόρφωση. Είναι κατάντημα, ότι
μόνο οι Σύμβουλοι, με ελάχιστα μέσα, ασχολούνται με την επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών σήμερα. Πρέπει να γνωστοποιηθεί στους εκπαιδευτικούς και τους
Διευθυντές, ότι η επιμόρφωση είναι
υποχρεωτική, τουλάχιστον στα σχολεία του Δήμου που γίνεται, όταν είναι εντός
του εργασιακού ωραρίου. Μία ημέρα την εβδομάδα χρειάζεται κάθε ειδικότητα
να τελειώνει τη διδακτική πράξη, στις 12:00, για να μπορούν μετά ελεύθερα να
συνεργάζονται με τους Συμβούλους-επιμορφωτές. Μία ημέρα κάθε τρίμηνο, ή τουλάχιστον δύο τελευταίες ώρες κάθε τρίμηνο,
ή η τελευταία εβδομάδα του Ιουνίου, ή καλύτερα η πρώτη εβδομάδα του
Σεπτεμβρίου, πρέπει να αφιερώνονται στην επιμόρφωση των καθηγητών. Άλλωστε
τόσες διδακτικές ώρες χάνονται από τις καθυστερήσεις των τοποθετήσεων των
καθηγητών. Δεν ευθύνονται για τα μειονεκτήματα της εκπαίδευσης μερικές ώρες
αναγκαίας επιμόρφωσης.
Β. Για τους καθηγητές:
1. Να μην μπορεί κανένας να διορίζεται καθηγητής αν δεν έχει σπουδάσει Eπιστήμες της Aγωγής και Διδακτική,
πέρα από την ειδικότητά του, ή δεν έχει επιμορφωθεί ένα ή δύο χρόνια στις
επιστήμες αυτές, όπως ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ασκούμε ένα επάγγελμα την τεχνική
του οποίου δεν έχουμε σπουδάσει. «Παιδεύουμε απαιδεύτως» κατά το Γρηγόριο
Θεολόγο.
2. Οι προς διορισμόν καθηγητές να
εξετάζονται από επιτροπή ειδικών Ψυχολόγων και Ψυχιάτρων, για το αν είναι
κατάλληλοι για καθηγητές. Πρέπει να αποκλείονται
από την εκπαίδευση, όσοι έχουν ψυχολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα, σεξουαλικές
διαταραχές, τάσεις παιδεραστίας, εξαρτημένοι από ναρκωτικά, σημαντικά προβλήματα
στην ομιλία, στην ακοή και στην άρθρωση, γιατί δημιουργείται πρόβλημα στη
διεξαγωγή του μαθήματος. Στα παιδιά του λαού οφείλουμε να εξασφαλίζουμε τις
καλύτερες συνθήκες. Υπάρχουν άλλες εργασίες στις οποίες τέτοια άτομα μπορούν να
απασχοληθούν.
3. Να δοθεί δυνατότητα μετάταξης καθηγητών με ψυχολογικά προβλήματα ή
ανεπάρκεια διδακτική, σε άλλες υπηρεσίες, ή στη γραμματειακή υποστήριξη των
σχολείων. Το λειτούργημα του Καθη-γητή είναι λεπτό και ευαίσθητο,
χρειάζεται πολλές δεξιότητες και ικανότητες, ειδικά στη σύγχρονη εποχή.
4. Η τοποθέτηση των καθηγητών στα Λύκεια να γίνεται με επιστημονικά και
παιδαγωγικά μόνο κριτήρια, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων που υπάρχουν
σ’ αυτά. Δεν είναι δυνατόν να διεκδικεί θέση στο Λύκειο καθηγητής με επάρκεια στους
υπολογιστές, με ξένη γλώσσα, με δεύτερο πτυχίο, με Μεταπτυχιακό, με
Διδακτορικό και να τοποθετείται άλλος χωρίς να έχει κανένα απ’ αυτά, λόγω
αρχαιότητας. Τα προσόντα αυτά και μόνο πρέπει να δίνουν απόλυτη προτεραιότητα
για την τοποθέτηση σε Λύκειο.
5. Η διδασκαλία του κάθε μαθήματος στο Λύκειο κυρίως, αλλά και στο
Γυμνάσιο, να γίνεται από Καθηγητές και μόνο της ειδικότητας. Είναι
αδιανόητο στην εποχή της άκρας εξειδίκευσης ο Γεωλόγος η ο Χημικός να διδάσκει
Φυσική κατεύθυνσης, ο Βιολόγος Γεωλογία, ο Ιστορικός Αρχαία κατεύθυνσης, ο
Αρχαιολόγος Νέα Ελληνικά κλπ. Υπάρχουν συγκροτήματα σχολείων που μπορούν αυτά
να εφαρμοστούν, κάνοντας ο Βιολόγος τη Βιολογία σε δύο σχολεία που βρίσκονται
στο ίδιο συγκρότημα, ο Χημικός τη Χημεία κλπ. Η σύμπτυξη των σχολείων, που εφαρμόστηκε
έχει τουλάχιστον αυτό το θετικό. Σήμερα η εκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργεί
με δεδομένα και πρακτικές της δεκαετίας του 1950. Οι Φιλόλογοι πλέον πρέπει να καταταχθούν σε ειδικότητες, όπως οι ΠΕ4,
με διαφορετικά μαθήματα πρώτης ανάθεσης. Είναι απαράδεκτο σήμερα, ο
πτυχιούχος του Φ.Π.Ψ. να έχει πρώτη ανάθεση και τα Αρχαία κατεύθυνσης, ή ο
ιστορικός τα Ν. Ελληνικά κατεύθυνσης. Ας βάλουμε επιτέλους τον δάκτυλο
στον "τύπο των ήλων" του εκπαιδευτικού συστήματος, όσο οδυνηρό
και αν είναι, όσο και αν θίγει συντεχνιακές σκοπιμότητες.
6. Στο δημοτικό πρέπει για τους ίδιους λόγους να μπουν όλες οι
ειδικότητες, τουλάχιστον κατ’ αρχήν στην Τετάρτη, Πέμπτη και Έκτη τάξη,
όπως ισχύει σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, γιατί:
α. Σήμερα οι δάσκαλοι
είναι αδύνατον επιστημονικά να ανταποκρίνονται εξ ίσου καλά και να έχουν την
απαιτούμενη επάρκεια στα Μαθηματικά, στη Φυσική, στα Ελληνικά, στα
Θρησκευτικά, στη Μουσική κλπ.
β. Οι δάσκαλοι που
προέρχονται από θεωρητική κατεύθυνση δεν έχουν την απαιτούμενη επάρκεια στα
μαθηματικά και τη Φυσική, όπως και οι προερχόμενοι από τη θετική και
τεχνολογική για τα Ελληνικά και την Ιστορία.
γ. Βεβαίως για τις
παραπάνω αλλαγές θα υπάρξουν αντιδράσεις από τους συνδικαλιστές της
πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πρέπει όμως να ομολογήσουμε ότι, εδώ που έχει φτάσει
η πατρίδα μας και η εκπαίδευση, κάποιες αγκυλώσεις του παρελθόντος πρέπει
να ξεπεραστούν και να παραδεχθούμε ότι και το συνδικαλιστικό μας κίνημα,
παρά τη τεράστια προσφορά του, ήταν στιγμές που έκανε λάθη και λειτούργησε ως
τρο-χοπέδη στις θετικές εξελίξεις. Σήμερα χρειάζεται να κάνουμε όλοι άλματα και
υπερβάσεις, ξεπερνώντας τα συντεχνιακά μας συμφέροντα για το καλό της πατρίδας
και των παιδιών μας.
7. Το μάθημα της Βυζαντινής Ιστορίας να το έχουν ως πρώτη ανάθεση οι
Ιστορικοί και οι Θεολόγοι μόνο, γιατί η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων
της περιόδου αυτής απαιτεί αυξημένες θεολογικές προϋποθέσεις για να κατανοηθεί
και να ερμηνευθεί, τις οποίες διαθέτουν και έχουν σπουδάσει, κυρίως οι
Θεολόγοι. Τα περισσότερα και βασικότερα κεφάλαια της Βυζαντινής Ιστορίας: Διωγμοί,
Σχίσμα, Σταυροφορίες, Αιρέσεις, Οικουμενικές Σύνοδοι, Εικονομαχία,
Μεταρρύθμιση, εκχριστιανισμός Σλάβων και Ρώσων, Ενωτικοί–ανθενωτικοί, ο ρόλος
του Πάπα στη Δύση, Ισλαμισμός-Άραβες, Μ. Κωνσταντίνος, Μ. Θεοδόσιος, Ιουστινιανός,
Ηράκλειος, Ίσαυροι, Νικηφόρος Φωκάς, Παλαιολόγοι, μόνο με θεολογικές γνώσεις
μπορούν να ερμηνευθούν. Άλλωστε μαθήματα Βυζαντινής ιστορίας διδάσκουν ήδη στα
Θρησκευτικά της Γ΄ Γυμνασίου.
8. Οι καθηγητές που βαθμολογούν στα βαθμολογικά κέντρα των πανελλαδικών
εξετάσεων, πάση θυσία, δεν θα πρέπει να γνωρίζουν από διαρροές ποιών σχολείων
ή περιοχών είναι τα γραπτά που βαθμολογούν, γιατί κάποιοι επηρεάζονται. Βαθμολογούν
αυστηρότερα η επιεικέστερα. Αν γνωρίζουν ότι βαθμολογούν το τάδε ονομαστό
ακριβοπληρωμένο ιδιωτικό σχολείο, που φοιτούν πλούσιοι και επώνυμοι, η της τάδε
ακριβής και εύπορης περιοχής της πλουτοκρατίας, κάποιοι άθελά τους γίνονται
αυστηρότεροι. Ενώ αν γνωρίζουν ότι βαθμολογούν σχολεία της τάδε φτωχικής περιοχής
ή της ιδιαίτερης πατρίδας τους, άθελά τους γίνονται επιεικέστεροι και δίκαια
ίσως, γιατί αυτά τα παιδιά δεν είχαν δυνατότητες βοήθειας και υποστήριξης.
9. Οι καθηγητές που εξετάζουν στα κέντρα μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες,
πρέπει να επιμορφώνονται ουσιαστικά, για τον τρόπο εξέτασης, να εξειδικεύονται
στο χειρισμό των μαθητών αυτών, γιατί πολλοί απ’ αυτούς δεν έχουν καμία
γνώση για τις μαθησιακές δυσκολίες, παρουσιάζουν προβλήματα στον τρόπο εξέτασης
των μαθητών αυτών, κάνουν τραγικά λάθη, διακατέχονται από τάση υποτίμησή τους
και αδικούν τους μαθητές. Επίσης το ότι
σ’ αυτούς τους μαθητές δεν δίνεται παραπάνω χρόνος, είναι απαράδεκτο
παιδαγωγικά και επιστημονικά, αφού αποτελεί βασική δυσκολία των μαθησιακών
προβλημάτων και ισχύει σ’ όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Οι διαμαρτυρίες των
γονιών έχουν βάση και χρειάζεται αναθεώρηση της διαχείρισης εκ μέρους του
Υπουργείου του χρόνου προετοιμασίας και επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος.
10. Αξιολόγηση για όλους και από περισσότερα του ενός πρόσωπα. Όσο
ίσχυε η αξιολόγηση, οι καθηγητές έδειξαν εκπληκτικό ενδιαφέρον για το
λειτούργημά τους, τις επιμορφώσεις τους, την μορφωτική αναβάθμισή τους. Όσο περισσότεροι αξιολογούν τόσο πιο
αξιοκρατική-αντικειμενική γίνεται η αξιολόγηση. Αξιολόγηση όχι μόνο εκ των άνω
προς τα κάτω αλλά και εκ των κάτω προς τα άνω. Ο καθηγητής να μην αξιολογείται
μόνο από το Σύμβουλο και τον Διευθυντή, αλλά και από τους μαθητές, με
κάποιο τρόπο που μπορεί να βρεθεί, π.χ με ανώνυμο ερωτηματολόγιο, στις γνώσεις,
μεταδοτικότητα, διαχείριση τάξης, σχέση με μαθητές κλπ. Άλλωστε τον 4ο
μ.Χ. αιώνα στις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας, οι φοιτητικοί σύλλογοι επέλεγαν τους
καθηγητές τους. Ο πιο αντικειμενικός
κριτής του καθηγητή είναι οι μαθητές του. Οι Σύμβουλοι και οι Διευθυντές
σχολείων να αξιολογούνται, όχι μόνο από
τους προϊσταμένους των αλλά και από τους καθηγητές. Οι καλύτεροι
αξιολογητές των Συμβούλων και Διευθυντών είναι οι καθηγητές, γιατί αυτοί
συνεργάζονται μαζί τους περισσότερο χρόνο. Ας μην υποτιμούμε την κρίση τους.Την
αντικατάσταση της συνέντευξης με την αξιολόγηση από τους καθηγητές, στην
επιλογή των Δ/ντών την θεωρώ άκρως θετική, μόνο που έπρεπε να
αξιολογούνται με βαθμολογία από τους καθηγητές τους και όχι να ψηφίζονται και να
μπορούν να επιλέγουν στη συνέχεια όλα τα σχολεία.Υπήρξαν μικρά επαρχιακά σχολεία που ο σύλλογος που ψήφισε τον Δ/ντή,
ήταν δύο μόνο καθηγητές και άλλα σχολεία στα οποία αποκλείστηκαν ικανοί
υποψήφιοι Δ/ντές, από τις κλίκες που δημιουργήθηκαν. Υπήρξαν περιπτώσεις που
έγινε Δ/ντής με 5 αντικειμενικά μόρια, ενώ δεν έγινε ο συνυποψήφιός του με 20. Όπως
εφαρμόστηκε δημιούργησε αδικίες και πρέπει να υπάρξουν βελτιώσεις, αν και η
βάση του είναι θετική, γιατί δεν μπορούσαν να υπάρξουν κομματικές παρεμβάσεις.
11. Για την επιλογή των αναπληρωτών είναι απαράδεκτο να μη μοριοδοτούνται
το μεταπτυχιακό, το διδακτορικό, η επάρκεια στιςΤΠΕ και οι ξένες γλώσσες,
όπως γίνεται για τα στελέχη. Τι θέλουμε καθηγητές μειωμένων δυνατοτήτων; Τι
κίνητρα δίνουμε για την επιστημονική, διδακτική και παιδαγωγική τους ανάπτυξη;
12.Υπάρχει
απόλυτη ανάγκη να τοποθετηθούν σχολικοί ψυχολόγοι, έστω ένας ή δύο κατ’
αρχήν σε κάθε νομό, για να μπορούν να επιλαμβάνονται των εξειδικευμένων
ψυχολογικών προβλημάτων και συμπεριφορών, ορισμένων μαθητών, που δεν είναι
δυνατόν να αντιμετωπισθούν από τους καθηγητές. Τελευταία το Υπουργείο Παιδείας
ακούγοντας τις προτάσεις πολλών Συμβούλων, έστειλε ψυχολόγους με ετήσιες
συμβάσεις στα σχολεία. Ευελπιστούμε ότι θα τοποθετηθούν και μόνιμοι με το
νέο σχολικό έτος. Υπάρχουν μαθητές σε σχολεία, ιδιαίτερα στα ΕΠΑΛ και σε
Νυκτερινά, με τέτοιες συμπεριφορές, που προβληματίζουν αν έπρεπε να είναι σε
γενικό σχολείο η σε ειδικό σχολείο και χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη. Οι καθηγητές φθείρονται και κουράζονται
ψυχολογικά, σε επικίνδυνο για την υγεία τους βαθμό, χωρίς να σημαίνει πάντα ότι
αυτοί έχουν το πρόβλημα, αφού σε άλλα τμήματα δεν έχουν δυσκολία. Το να
αναφέρουν, ότι μετά από το μάθημα σ’ αυτό το τμήμα παίρνω ηρεμιστικό για να
συνέλθω, ή δεν αντέχω άλλη χρονιά σε αυτό το τμήμα, δείχνει «του λόγου το
αληθές», αλλά και το μέγεθος του προβλήματος, μαζί με την επικινδυνότητα του
έργου του καθηγητή σήμερα. Μη λησμονούμε
ότι σύμφωνα με πανευρωπαϊκές έρευνες, το επάγγελμα του καθηγητή σήμερα
θεωρείται ιδιαίτερα στρεσογόνο και ψυχοφθόρο, κατατάσσοντάς το στα ιδιαίτερα
ανθυγιεινά επαγγέλματα από ψυχολογικής πλευράς.
Οι Διευθυντές στην κατανομή των μαθημάτων,
όταν υπάρχει δυνατότητα, πρέπει να φροντίζουν ώστε η ανάθεση των δύσκολων
τμημάτων να γίνεται στους πιο έμπειρους και ικανούς καθηγητές και όχι να
δίνονται στους άπειρους, στους νέους ή στους αναπληρωτές. Αλλά και το
ενδιαφέρον και οι παρεμβάσεις τους, για την ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων, την
τήρηση της εξειδίκευσης στην ανάθεση των μαθημάτων, να είναι ουσιαστικές και
όχι να γίνεται με βάση την αρχαιότητα, τα συμφέροντα ή τις κοινωνικές σχέσεις.
13.Είναι απαράδεκτο επιστημονικά και παιδαγωγικά, να
έχουμε στα σχολεία καθηγητές 67 ετών, σύμφωνα με τα σχεδιαζόμενα μέτρα αύξησης
ορίων συνταξιοδότησης. Δεν έχουν τις δυνατότητες, τις αντοχές, την
επικοινωνία με μαθητές 50 και 60 χρόνια
νεώτερους. Ο καθηγητής δεν είναι επάγγελμα γραφείου. Ο καθηγητής, αν κρίνεται απαραίτητο να εργάζεται μέχρι τα 67, το
αργότερο στα 60 πρέπει να μετατάσσεται σε θέσεις γραφείου, εφ’ όσον το επιθυμεί.
14. Να επιλεγούν ικανοί, κατηρτισμένοι και επαρκείς ιερωμένοι, οι οποίοι να
εισέρχονται στις σχολικές μονάδες για συνδρομή στο παιδευτικό έργο του
σχολείου, τη στήριξη, καθοδήγηση, υποστήριξη, μέσα από την προσωπική επαφή.
Το σχολείο οφείλει να ανοίγεται και να συνεργάζεται με όλους τους φορείς που
μπορούν να το βοηθήσουν. Μας ενδιαφέρει η ψυχική υγεία των παιδιών και
οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε μέσο γι’ αυτό. Είναι απαράδεκτο να θέλουμε την Εκκλησία μόνο για να μας επιχορηγεί τις
εκδρομές και την υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων και να μην συνεργαζόμαστε
και σε άλλους τομείς διαπαιδαγώγησης.
15. Να κλείσουν οι μισές από τις καθηγητικές σχολές των Πανε-πιστημίων,
γιατί δε χρειάζονται πλέον τόσοι καθηγητές. Παράγουν άνεργους και
επιβαρύνουν άσκοπα τον εθνικό προϋπολογισμό, παρέχον-τας δωρεάν επιστημονικό
δυναμικό σε άλλα κράτη. Τα τεράστια ποσά που θα εξοικονομηθούν να διατεθούν για
την βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας. Έχουμε 21 Φιλολογικά τμήματα, 6
Μαθηματικά, 5 Φυσικής, 5 Χημείας, 3 Γεωλογίας, 5 Βιολογίας κλπ. Με
τα μισά εξ αυτών καλύ-πτουμε όλες τις εκπαιδευτικές μας ανάγκες. Γεμίσαμε με
πανεπιστη-μιακές σχολές όλες τις πόλεις, χωρίς να υπάρχει ανάγκη, υποβαθμίσθηκε
το επίπεδο των πτυχιούχων, και μετά διερωτόμαστε πως φθάσαμε στα πρόθυρα της
χρεοκοπίας.
15. Να ανοίξουν άμεσα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, όπως είναι σ’ όλες τις
προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες γιατί:
α. Οι εύποροι ούτως ή
άλλως τα παιδιά τους τα στέλνουν στα Πανε-πιστήμια του εξωτερικού, έτσι φεύγει
συνάλλαγμα που θα μπορούσε να μένει στην Ελλάδα.
β. Τα ιδιωτικά
Πανεπιστήμια δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπο-λογισμό, αλλά δημιουργούν
θέσεις εργασίας.
Γ. Για τους μαθητές:
1. Τα απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου να είναι η μέση βαθμολογία και των
τριών τάξεων και να συνυπολογίζεται έστω και λίγο, για την πρόσβαση στο
Πανεπιστήμιο, για να έχουν κίνητρο οι μαθητές να μελετούν και να ενδιαφέρονται
για όλα τα μαθήματα και να αποκτούν γενική, σφαιρική παιδεία και όχι μονομερή
και αποσπασματική, αλλά και γιατί αυτό το μέτρο βοηθά τους φτωχούς μαθητές που
δεν έχουν χρήματα για φροντιστήρια, παίρνοντας βαθμούς από άλλα μαθήματα. Ήδη
μας αναφέρουν οι καθηγητές, ότι μετά την
κατάργηση της συμμετοχής στο απολυτήριο της Α΄και Β΄Λυκείου, παρουσιάστηκε
κατακόρυφη πτώση στο ενδιαφέρον των μαθητών για τα μαθήματα που δεν εξετάζονται
στις πανελλήνιες.
2. Το πρόβλημα των πανελλαδικών πρέπει να επανεξετασθεί από μηδενική βάση.
Είναι σύστημα ψυχοφθόρο και δαπανηρό για όλη την οικογένεια. Καταπιέζει
και εξουθενώνει τους μαθητές, οδηγώντας τους σε απέχθεια προς τη γνώση
από την πρώιμη ήδη ηλικία. Είναι άδικο και αναξιοκρατικό, γιατί οι φτωχοί
μαθητές και αυτοί πολλών επαρχιακών σχολείων, που δεν έχουν πρόσβαση ούτε καν
στο διαδίκτυο, που διαβάζουν χωρίς να έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, ζώντας στα μαντριά
των γονιών τους στα σχολεία της ορεινής Αρκαδίας, Λακωνίας, Ηλείας, Ρεθύμνου και σε πολλά άλλα μέρη, χωρίς δυνατότητα
φροντιστηρίων, με γονείς μειωμένης μόρφωσης, που δεν είναι παπαγάλοι, αυτό το
σύστημα τους αποκλείει και τους αδικεί ενώ μπορεί να έχουν αρκετές ικανότητες. Διαιωνίζουμε μια ταξική παιδεία, αφού οι φτωχοί
μαθητές, που δεν έχουν τη δυνατότητα φροντιστηρίων, παρά τις ικανότητές
τους αποκλείονται. Πρέπει επειγόντως
γι’ αυτούς να ληφθεί μέριμνα με ενισχυτική διδασκαλία, ή δίνοντας κουπόνια για
να κάνουν φροντιστήρια ή κάλυψη των φροντιστηρίων από τους Δήμους, την Εκκλησία
ή εθελοντές. Πραγματικά δίκαιο άλλωστε είναι, να κρίνεις τους ανθρώπους ανάλογα
με τις προϋποθέσεις που έχει ο καθένας και όχι μόνο από το αποτέλεσμα. Και «δεν
υπάρχει τίποτε πιο άνισο, από την ίση μεταχείριση των άνισων» κατά Αριστοτέλη.
Υπ’ αυτήν την έννοια ούτε και οι
πανελλαδικές εξετάσεις είναι απόλυτα αξιοκρατικές και δίκαιες, αφού οι μαθητές
έχουν διαφορετικές αφετηρίες, προϋποθέσεις και μέσα. Είναι απλώς
μεταξύ των κακών εξεταστικών συστημάτων «το μη χείρον». Ένα άλλο σύστημα
εξετάσεων σε γενικές αλλά στοχευμένες
γνώσεις, που τις λαμβάνουν όλοι οι μαθητές, σε συνδυασμό με ανάλογα tests ελέγχου της γλωσσικής, μαθηματικής, κοινωνικής,
αισθητικοκινητικής νοημοσύνης, τα οποία θα είχαν αυξημένη μοριοδότηση, ίσως ήταν πιο δίκαιο και
αξιοκρατικό γιατί δεν θα επηρεαζόταν από τους παραπάνω παράγοντες και θα
διαπίστωνε δυνατότητες και δεξιότητες. Η μέση εκπαίδευση άλλωστε δεν είναι για
να βγάζει ειδικούς ή να είναι πανεπιστημιακό προστάδιο. Με το υπάρχον σύστημα η επιτυχία στα Πανεπιστήμια κατά κανόνα, είναι
για τους έχοντες να διαθέσουν αρκετά χρήματα για φροντιστήρια. Σήμερα ο
κάθε μαθητής χρειάζεται για φροντιστήρια ξένων γλωσσών και πανελλαδικών
μαθημάτων, από το δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο γύρω στις 30 χιλιάδες ευρώ,
για να είναι σε ένα επαρκές επίπεδο και με πιθανότητες επιτυχίας. Πόσοι γονείς
μπορούν να διαθέτουν τέτοια ποσά; Κάποιοι πολιτικοί δεν πρέπει να βρουν λύση σ’
αυτή την απαράδεκτη κατάσταση; Ως πότε θα αφήνουμε να χάνει η επιστήμη μαθητές
αυξημένων πνευματικών προσόντων, επειδή οι γονείς τους είναι φτωχοί; Ακούει
κανείς το σπαραγμό και των πόνο αυτών των παιδιών;
3. Οι τρεις πρώτοι μαθητές των πανελληνίων διαγωνισμών, Μαθηματικών,
Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας, Αθλημάτων κλπ., της Β΄ και Γ΄ Λυκείου, να
εισάγονται χωρίς εξετάσεις σε αντίστοιχες σχολές του πεδίου. Δεν είναι δυνατόν
ξένα Πανεπιστήμια να επισημαίνουν τις δυνατότητές τους, να τους δίνουν
υποτροφίες για σπουδές στη χώρα τους και η πατρίδα μας να αδιαφορεί γι’ αυτούς
και να χάνει επιστημονικό δυναμικό τέτοιων δυνατοτήτων.
4. Να μην μπορεί κανένας να εισάγεται σε Στρατιωτικές, Αστυνομικές και
Θεολογικές σχολές, αν οι τρεις πρώτες προτιμήσεις του στο μηχανογραφικό των
πανελλαδικών εξετάσεων δεν έχουν τις σχολές αυτές. Είναι ειδικές σχολές,
που απαιτούν ιδιαίτερες κλίσεις, δεξιότητες, ικανότητες και ενδιαφέροντα, για
να είναι αποδοτικοί στα αντίστοιχα επαγγέλματα. Στις σχολές Αστυφυλάκων και
στις στρατιωτικές, πρέπει να εισαχθούν αυξημένα μόρια σωματικών προσόντων και
γνώσης πολεμικών τεχνών, όπως στις ΗΠΑ. Ο
άριστος ή ο πολύ καλός μαθητής δεν σημαίνει ότι είναι επαρκής και κατάλληλος,
για όλα τα επαγγέλματα, όπως το υπάρχον σύστημα θεωρεί. Χρειάζονται ασφαλιστικές
δικλείδες. Εισάγονται με το υπάρχον καθεστώς νέοι, που δεν είναι γι’ αυτά
τα επαγγέλματα, το κάνουν ως αγγαρεία, από την ανάγκη αποκατάστασης και βέβαια δεν
είναι αποδοτικοί.
5. Τα τμήματα στο Λύκειο η τουλάχιστον στη Γ΄ Λυκείου, να διαμορφώνονται
με βάση την επίδοση των μαθητών και όχι αλφαβητικά. Έτσι θα μπορούν να
βοηθηθούν περισσότερο οι πολύ καλοί και οι άριστοι, οι οποίοι στα ελληνικά
σχολεία είναι τα θύματα πολλές φορές του συστήματος. Με τον τρόπο αυτό και οι
αδύνατοι με την προσαρμογή του επιπέδου του μαθήματος θα βοηθιούνται
περισσότερο. Δεν είναι αφελείς οι φροντιστηριούχοι που εφαρμόζουν αυτό το
μοντέλο στη διαμόρφωση των τμημάτων στα πανελλαδικά μαθήματα. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ως έχει
δεν βοηθά τους άριστους, αλλά τους πιέζει να προσαρμόζονται στη μετριότητα,
αλλά και τους μέτριους δεν τους διευκολύνει να βελτιωθούν αλλά να απομονωθούν. Στη
Γαλλία ήδη υπάρχουν σχολεία που δέχονται μαθητές από ορισμένο δείκτη νοημοσύνης
και άνω, για να μπορούν να βοηθήσουν τους άριστους να απογειωθούν στις
επιδόσεις. Από τη γέννησή μας υπάρχει η διαφορετικότητα. Με διαφορετικό DNΑ
ερχόμαστε στη ζωή. Άλλος είναι με υψηλό δείκτη νοημοσύνης άλλος όχι, με
περισσότερες σωματικές ή ψυχικές δυνατότητες ο άλλος, με άλλες οικονομικές
δυνατότητες εξ αρχής, με διαφορετικό βαθμό υγείας, με άλλες δυνατότητες
κοινωνικές. Βεβαίως και να αγωνιστούμε να περιορίσουμε τις διαφορές, που μπορούμε
να αλλάξουμε, αλλά κάποιες δεν βελτιώνονται γιατί είναι στη φύση μας. Δεν μπορούμε όλοι, όσο και να θέλουμε ή να
προσπαθήσουμε, να γίνουμε Ολυμπιονίκες ή Νομπελίστες.
6. Να μην υπάρχει υπερβάλλουσα ανοχή σε παραβατικές συμπεριφορές
μαθητών, όταν οι παιδαγωγικές παρεμβάσεις δεν φέρουν αποτέλεσμα. Η παιδαγωγική της άκρας επιείκειας έχει
ήδη αποτύχει. Σκοπός της Δευτ/θμιας εκ/σης δεν είναι να δίνει απλώς εκπαίδευση
και γνώση, αλλά κυρίως παιδεία και αγωγή. Να γεμίζει όχι μόνο το μυαλό αλλά και
την ψυχή. Υπάρχουν τμήματα στα οποία δεν γίνεται μάθημα πέρα των 15 λεπτών,
λόγω υπερβάλλουσας αντιπαιδαγωγικής επιείκειας. Μαθητές στα διαλείμματα, σε κάποια σχολεία καπνίζουν χασίς και
παίρνουν ναρκωτικά, με την ένοχη ανοχή του σχολείου μερικές φορές. Η εκδήλωση εγκληματικών
ενεργειών σε σχολεία είναι θέμα χρόνου, αν δεν ληφθούν μέτρα, είχαμε επισημάνει
στις εκθέσεις μας, εδώ και δύο χρόνια. Δυστυχώς έχουμε ήδη μαχαιρωμένους
μαθητές-τριες στην Αθήνα και νεκρό το Γιακουμάκη στα Ιωάννινα. Το φαινόμενο αυτό είναι
αυξημένο κυρίως στα ΕΠΑΛ, τα νυκτερινά και σε ορισμένα αστικά σχολεία. Αν είχαμε πνευματική, αξιακή, παιδαγωγική,
ψυχολογική υποστήριξη στους μαθητές μας, θα συνέβαιναν ελάχιστα περιστατικά
παραβατικότητας. Όσο δε φροντίζουμε αυτή τη διάσταση της αγωγής, τόσο
περισσότερους φύλακες θα έχουμε ανάγκη στα σχολεία ή θα φθάσουμε σε λίγο να
έχουμε, όπως στις Η.Π.Α., ανιχνευτές όπλων στις εισόδους μερικών σχολείων.
7. Να μειωθεί ο αριθμός των μαθητών στα τμήματα των Λυκείων στους 20,
γιατί αυτό θα συντελέσει στην πολύ καλύτερη λειτουργία της μαθησιακής και
παιδαγωγικής διαδικασίας, και με γεωμετρική πρόοδο θα οδηγήσει στη
μείωση των προβλημάτων, αλλά και στην καλύτερη επαφή με τους μαθητές και τα
προβλήματά τους.
8. Οι μαθητές, στα μαθήματα κατεύθυνσης, να μπορούν να επιλέγουν ποιοί
καθηγητές θέλουν να τα διδάξουν, γιατί γνωρίζουν πολύ καλά τους ικανότερους
εκ των καθηγητών τους και όχι να γίνεται η επιλογή με βάση την αρχαιότητα. Επιπλέον έτσι δεν θα ικανοποιούνται ποικίλα συμφέροντα στις αναθέσεις
αυτών των μαθημάτων.
9. Να αποσαφηνισθεί πλήρως ο νόμος περί απαλλαγών από τα Θρησκευτικά.
Όπως λειτουργεί σήμερα, μόνο προβλήματα και σύγχυση δημιουργεί. Ο κάθε Δ/ντής
τον εφαρμόζει καθώς βούλεται, πλήρως η μερικώς, με αυστηρότητα η χαλαρότητα,
ευνοώντας η αδικώντας. Η υποχρεωτική για τα σχολεία απόφαση 115/2012 του
Εφετείου Χανίων, δεν εφαρμόζεται πάντα. Στα σχολεία με πολλές απαλλαγές
δημιουργείται ακαταστασία. Μαθητές
περιφέρονται στο προαύλιο με τους όποιους κινδύνους. Καθηγητές αρνούνται να
τους έχουν ως επί πλέον μαθητές στο τμήμα τους γιατί παρενοχλούν. Κανένας
δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να απαντήσει στα σχολεία, πως θα εξακριβώνεται ποιός
είναι αλλόθρησκος ή αλλόδοξος ή άθεος, για να δικαιούται απαλλαγή. Άλλα σχολεία
στα απολυτήρια αναγράφουν θρήσκευμα και στους απαλλαγμένους από τα θρησκευτικά
και άλλα όχι. Μαθητές απαλλαγμένοι από τα θρησκευτικά ζητούν να αναγράφεται στα
απολυτήρια το Χριστιανός Ορθόδοξος και σε κάποια σχολεία το επιτυγχάνουν.
Έλληνες Ορθόδοξοι μαθητές σε άλλα, παίρνουν απαλλαγή από τα θρησκευτικά, με
αποτέλεσμα να συναγωνίζονται με άνισους όρους και ευκαιρίες με τους συμμαθητές
τους, έχοντας ένα μάθημα λιγότερο, λιγότερη ύλη προς εξέταση, περισσότερο χρόνο
για μελέτη, πράγμα άδικο, ανήθικο, απαράδεκτο. Βέβαια είναι θετικό ότι το
Υπουργείο υιοθέτησε μερικές από τις προτάσεις της Π.Ε.Θ. για το εν λόγω
πρόβλημα. Η εγκύκλιος Λοβέρδου που ισχύει είναι στη σωστή κατεύθυνση. Το έντιμο
και δίκαιο θα ήταν οι μαθητές που για οποιοδήποτε λόγο παίρνουν απαλλαγή από τα
θρησκευτικά:
α. Να αναλαμβάνουν μια εργασία ανάλογης βαρύτητας, με θρη-σκειολογικό,
μεταφυσικό ή ηθικό θέμα, για κάθε τρίμηνο ή τετράμηνο και να εξετάζονται σ’
αυτήν και να βαθμολογούνται.
β. Άλλος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος θα ήταν να υπάρχει
δυνατότητα να έχουν μάθημα ιστορίας των θρησκειών και να εξετάζονται κανονικά, όπως
υποδείχθηκε από την Π.Ε.Θ. Αν ισχύσουν τέτοιες αλλαγές, είμαι βέβαιος ότι
οι απαλλαγές θα μειωθούν 98%, όπως μειωμένες ήταν και πριν.
γ. Η τέλεια λύση θα ήταν να είναι υποχρεωτικό για όλους το μάθημα των
θρησκευτικών, αφού ο πολιτισμός και η παράδοση τόσο η Ελληνική όσο και η
Ευρωπαϊκή, έχει αυτή τη θρησκεία ως βασικό και ουσιαστικό στοιχείο, που
πρέπει να γνωρίζει καθένας που ζει σ’ αυτό το τόπο, ανεξάρτητα με το αν
συμφωνεί η όχι. Η γνώση μιας αλήθειας δεν σημαίνει ότι με υποχρεώνει να συμφωνώ
με αυτήν, ούτε ότι μου την επιβάλλουν. Τα μαθήματα στην Π/θμια και Δ/θμια
εκπαίδευση είναι το ελάχιστο των γνώσεων που χρειάζεται να έχει ο πολίτης του
συγκεκριμένου κράτους.
Και με τις θεωρήσεις της Ιστορίας, της
Βιολογίας και άλλων επιστημών, όπως διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία, πολλοί
δεν συμφωνούν, ούτε και είναι απαραίτητο, αλλά δεν είναι δυνατόν να
απαλλάσσεται ο καθένας από την επιστήμη με την οποία δεν συμφωνεί. Με την
ίδια λογική σε λίγο θα ζητηθεί απαλλαγή
από την Ιστορία των αλβανικής, βουλγαρικής, τουρκικής υπηκοότητας μαθητών,
γιατί έχουν πρόβλημα συνείδησης.Ούτε είναι λογικό να διδάσκονται το ίδιο
αναλυτικά ο Χριστιανισμός, όσο και οι άλλες θρησκείες, γιατί τότε θα έπρεπε και
η ιστορία, γεωγραφία, πολιτισμός, δίκαιο, της Αλβανίας, Βουλγαρίας, Πακιστάν,
Κένυας να διδάσκεται το ίδιο όπως της Ελλάδας, αφού έχουμε στα σχολεία μαθητές
αυτών των εθνικοτήτων. Σ’ όλα τα
εκπαιδευτικά συστήματα, τα εθνικά στοιχεία διδάσκονται αναλυτικότερα απ’ ότι
των άλλων λαών.
Η
εκπαίδευση γενικά χρειάζεται ριζοσπαστικές, επαναστατικές αλλαγές και όχι
ημίμετρα. Αυτές μπορούν να προέλθουν από τους μάχιμους της εκπαίδευσης,
που γνωρίζουν και ζουν τα προβλήματα, σε αγαστή συνεργασία με τους
θεωρητικούς και ερευνητές της εκπαίδευσης.
Όλα αυτά που προτείνουμε
προέρχονται από πολλή αγάπη και πόνο για την παιδεία, στην οποία σημαντικό
μέρος της ζωής μας αφιερώσαμε. Δεν διεκδικούμε το αλάθητο για τις προτάσεις
μας, γιατί γνωρίζουμε το αλάθητο στην ιστορία πόσα δεινά προκάλεσε και τι ύβρις
είναι. Απλά τις παρουσιάζουμε σαν μια άλλη άποψη εμπειρίας, μέσα στις πολλές,
μήπως βοηθήσουν τα κέντρα αποφάσεων για τη βελτίωση της παιδείας μας.
ΕΥΤΥΧΙΟΣ Σ. ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ
ΣΧΟΛ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
ΑΡΚΑΔΙΑΣ - ΛΑΚΩΝΙΑΣ - ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ - ΗΛΕΙΑΣ - ΖΑΚΥΝΘΟΥ
[2] Βλ. M. Montessori, The Montessori
Method; Scientific Pedagogy as Applied to Child Education in the ?Children?
Houses? [1912], σ.153.
[3] Βλ. J. Dewey, 1969, Experience and
Education (Στὴν παροῦσα ἐργασία χρησιμοποιήθηκε ἡ ἑλληνικὴ μετάφραση τοῦ βιβλίου Ἐμπειρία καὶ ἐκπαίδευση (μτφ. Πολενάκης
Λέανδρος), 1980, σ. 155).
[4]
Βλ.
Πλάτωνος, Νόμοι, 793e.
[5]
Βλ.
Πλάτωνος, Πολιτεία, 536a.
[7]
Βλ.
Στοβαίου, Ἀνθολόγιον 2.31.34.
