Μαθησιακές δυσκολίες-αντιμετώπιση

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 5η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ταχ. Δ/νση:Ερμού 70    Ταχ.Κωδ.: 262 21        Πληροφορίες: Αθανάσιος Κ. Ρισβάς (: 2610229204                  Fax: 2610229205                 Κινητό: 6989298603 e-mail: grassea5p@dipe.ach.sch.gr e-mail:trisvas60@hotmail.com

Πάτρα , 3 Οκτωβρίου 2014 Αρ. Πρωτ: 446 ΠΡΟΣ: Τις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας, Αχαΐας και Ηλείας ΚΟΙΝ. Τμήματα ΕΠΚ, Δ.Ε. & Π.Ε. Περ. Δ/νσης Δυτ. Ελλάδας Σχολικοί Σύμβουλοι Π.Ε. & Δ.Ε. Περ. Δ/νσης Δυτ. Ελλάδας Δ/νσεις Π.Ε. & Δ.Ε. Περ. Δ/νσης Δυτ. Ελλάδας ΚΕΔΔΥ (Αιτωλοακαρνανίας, Αχαΐας και Ηλείας)

ΣΧΕΤ.:

1.    το Ν.2817/2000 (ΦΕΚ 78/Α΄) «Εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες»

2.    το Ν. 3699/2008 (ΦΕΚ 199/Α΄) «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες»

3.    το Π. Δ. 50/2008 - ΦΕΚ 81/Α'/8.5.2008 Φοίτηση και αξιολόγηση των μαθητών του Επαγγελματικού Λυκείου (ΕΠΑ.Λ.)

4.    το Π.Δ. 71/2007 (ΦΕΚ 85/Α΄) «Αξιολόγηση των μαθητών του Επαγγελματικού Λυκείου»

5.    το Π.Δ. 60/2006 (ΦΕΚ 65/Α΄) «Αξιολόγηση των μαθητών του Ενιαίου Λυκείου»

6.    το Π.Δ. 12/13-02-2009 (ΦΕΚ 22) Τροποποίηση του π.δ. 60/2006 «Αξιολόγηση των μαθητών του Ενιαίου Λυκείου»

7.    την Υ.Α. 28722/Γ2/12-03-2010 (ΦΕΚ 276/Β΄) «Εξέταση μαθητών Ημερησίων και Εσπερινών Γυμνασίων, με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες»

8.    την Υ.Α. 23519/Γ2/01-03-2010 (ΦΕΚ 258/Β΄) «Ενδοσχολικές (προαγωγικές, πτυχιακές/απολυτήριες) εξετάσεις, ενδιάμεσες γραπτές εξετάσεις κατά τη διάρκεια των τετραμήνων των μαθητών των ΕΠΑ.Λ., των ΕΠΑ.Σ. με αναπηρία και με ειδικές εκπαιδευτικές δυνάμεις»

9.    τις εγκυκλίους του Υ.Π.Ε.Π.Θ.

                                      I.        Γ2/6019/23-12-91 Εγκ .ΥΠ.Ε.Π.Θ §4.

                                    II.        Γ6/106/3-4-1992 «Μαθητές με δυσλεξία»

                                   III.        Γ6/216/10-6-1997 «Εξέταση δυσλεξικών μαθητών/τριών»

                                   IV.        Γ2/1846/17-5-2000 «Τρόπος εξέτασης δυσλεξικών μαθητών/τριών»

                                    V.        Γ6/532/9-5-2001 «Συμπληρωματικές οδηγίες για τον τρόπο εξετάσεως δυσλεξικών μαθητών/τριών»

                                   VI.        Β6/1351/11-5-2001 «Τρόπος και τόπος εξέτασης Φυσικώς Αδυνάτων»

                                 VII.        Β6/32605/6-4-2004 «Εξέταση φυσικώς αδυνάτων υποψηφίων»

                                VIII.        Φ . 52 /121 /14903 /Γ1 9 - 2- 2010 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ-2η Ξένη Γλώσσα: Διδασκαλία 2ης ξένης γλώσσας για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες

                                   IX.        ΦΕΚ 262/ τΒ΄ /17-02-2011 «Εξέταση των μαθητών με σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές καικοινωνικές δυσκολίες, παραβατική συμπεριφορά λόγω κακοποίησης, γονεϊκής παραμέλησης και εγκατάλειψης ή λόγω ενδοοικογενειακής βίας.»

                                    X.        Φ.251/ 191912/Β6 12 /12/2013 Πιστοποίηση αναπηρίας από τα ΚΕ.Π.Α. Για την υπαγωγή υποψηφίων για εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ακ. έτους 2014-2015:

ΘΕΜΑ 1^ο: Στρατηγικές των εκπαιδευτικών σε περίπτωση εντοπισμού μαθητών με δυσκολίες μάθησης ή συμπεριφοράς

·         Εντοπίζουν τις δυσκολίες

·         Δεν κάνουν διάγνωση

·         Δε χαρακτηρίζουν το μαθητή

·         Ενημερώνουν τους γονείς

·         Σχεδιάζουν και υλοποιούν Βραχύχρονο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (τεσσάρων με οκτώ εβδομάδων)

·         Εφαρμόζουν Βραχυπρόθεσμο Πρόγραμμα Παρέμβασης (Β.Π.Π.)

Όταν διαπιστώνεται κάποια δυσκολία σε μαθητή οι εκπαιδευτικοί:

·         Σε καμία περίπτωση δεν ανακοινώνουν στους γονείς πιθανολογούμενες διαγνώσεις ή ότι ο μαθητής θα βοηθηθεί με την προφορική εξέταση

·         δεν τους ανακοινώνουν ότι θα πρέπει να πάρουν «ένα χαρτί» ή «μια γνωμάτευση» ή «μια βεβαίωση» «από κάπου», «για να βοηθηθεί το παιδί», ή «για να καλυφθεί το σχολείο», ή «για να εξετάζεται προφορικά ο μαθητής».

Τι μπορούν να κάνουν:

·         Ενημερώνουν τους γονείς ότι διαπιστώνονται δυσκολίες που χρήζουν περαιτέρω αξιολόγηση.

·         Τους ενημερώνουν με σαφήνεια για τη διαδικασία διάγνωσης από το ΚΕ.Δ.Δ.Υ. (Γ6/4494/1.11.2001, ΥΠΕΠΘ), το οποίο χρησιμοποιεί τυπικές δοκιμασίες και εργαλεία μέτρησης για την αξιολόγηση και τη διάγνωση.

·         Τονίζεται ότι θα χρειαστεί ενδεχομένως ένας αριθμός επισκέψεων.

·         Ενημερώνουν σχετικά και το μαθητή.

·         Οι εκπαιδευτικοί που εμπλέκονται με το μαθητή συγγράφουν Περιγραφική Παιδαγωγική Έκθεση (Π.Π.Ε.) (σε περίπτωση που δεν υπάρχει το έντυπο της Π.Π.Ε. να επικοινωνήσετε με το γραφείο μας ή τα οικεία ΚΕΔΔΥ), η οποία είναι μεν βοηθητική, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει καθοδηγητικό ρόλο στο αποτέλεσμα της διάγνωσης, το οποίο προέρχεται από διεπιστημονική ομάδα μέσω δοκιμασιών με τη χρήση κατάλληλων εργαλείων, προκειμένου να διασφαλίζεται η εγκυρότητα της γνωμάτευσης.

Σε περίπτωση λειτουργίας Επιτροπής Διαγνωστικής Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης Υποστήριξης (ΕΔΕΑΥ) σε σχολείο με Τμήμα Ένταξης (Ν. 4115/2013):

·         Ακολουθούνται τα προηγούμενα βήματα και ενημερώνονται οι γονείς με σαφήνεια για τη λειτουργία της ΕΔΕΑΥ του σχολείου.

·         Ο μαθητής που έχει ανάγκη υποστήριξης παραπέμπεται στην ΕΔΕΑΥ με τεκμηριωμένη εισήγηση του συλλόγου των διδασκόντων.

·         Ο υπεύθυνος εκπαιδευτικός του τμήματος στο οποίο φοιτά ο μαθητής ενημερώνει την ΕΔΕΑΥ.

·         Η ΕΔΕΑΥ παραπέμπει μαθητές που χρειάζονται γνωμάτευση από το ΚΕΔΔΥ όταν συνεχίζουν, παρά την υποστήριξη στο σχολείο τους, να έχουν δυσκολίες μάθησης ή συμπεριφοράς ή ένταξης στο σχολικό περιβάλλον.

·         Για την παραπομπή απαιτείται η τεκμηριωμένη εισήγηση του συλλόγου των διδασκόντων και συνοδεύεται από έκθεση του ψυχολόγου της ΕΔΕΑΥ.

·         Όλες οι περιπτώσεις μαθητών που φοιτούν σε σχολικές μονάδες που έχουν ενταχθεί σε ΣΔΕΥ, καθώς και τα συναφή αιτήματα των γονέων εξετάζονται από το οικείο ΚΕΔΔΥ αποκλειστικά και μόνο κατόπιν παραπομπής της οικείας ΕΔΕΑΥ.

ΘΕΜΑ 2^ο: Μαθητές που εξετάζονται μόνο προφορικά κατόπιν αιτήσεώς τους :

·         τυφλοί, σύμφωνα με τον Ν. 958/79 (ΦΕΚ 191 Α΄) ή έχουν ποσοστό αναπηρίας στην όρασή τους τουλάχιστον 67%,

·         αυτοί που έχουν κινητική αναπηρία τουλάχιστον 67% μόνιμη ή προσωρινή, που συνδέεται με τα άνω άκρα,

·         αυτοί που πάσχουν από σπαστικότητα των άνω άκρων,

·         αυτοί που πάσχουν από κάταγμα ή άλλη προσωρινή βλάβη των άνω άκρων που καθιστά αδύνατη τη χρήση τους για γραφή,

·         αυτοί που η επίδοσή τους στα μαθήματα δεν είναι δυνατόν να ελεγχθεί με γραπτές εξετάσεις λόγω ειδικής μαθησιακής δυσκολίας (δυσλεξίας, δυσγραφίας, δυσαναγνωσίας, δυσορθογραφίας, δυσαριθμησίας)

·         μαθητές στο φάσμα του αυτισμού που αναγράφεται ο προφορικός τρόπος εξέτασης (με γνωμάτευση από ΚΕΔΔΥ)

ΘΕΜΑ 3^ο : Μαθητές που εξετάζονται μόνο γραπτά:

·         κωφοί ή βαρήκοοι

·         με προβλήματα λόγου 

·         αυτοί που πάσχουν από επιληψία

Σε κάθε περίπτωση οι σχολικές μονάδες συμβουλεύονται τη γνωμάτευση του μαθητή, η οποία είναι έγκυρη μόνο όταν προέρχεται από:

·         ΚΕΔΔΥ ή

·         Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο (ΙΠΔ) ή

·         Δευτεροβάθμια Ειδική Διαγνωστική Επιτροπή Αξιολόγησης (ΕΔΕΑ) που είναι και η τελική.

ΘΕΜΑ 4^ο:

«Οδηγίες για τον τρόπο προφορικής εξέτασης μαθητών/τριών, που παρουσιάζουν ειδική μαθησιακή δυσκολία όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, δυσαριθμησία, ή το φάσμα αυτισμού ή κινητική αναπηρία ή είναι τυφλοί»

Είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε και να επισημάνουμε τα παρακάτω:

1. Η ιδιαίτερη μεταχείριση-δυνατότητα προφορικής εξέτασης-των εξεταζόμενων μαθητών δεν συνιστά σε καμία περίπτωση επιεική αξιολόγηση ή άλλης μορφής ιδιαίτερη μεταχείριση, αλλά, σκοπεύει μόνο στην παροχή δυνατότητας, για να εξωτερικεύσουν τις γνώσεις τους, τις οποίες λόγω της δυσκολίας αυτής αδυνατούν να αποδώσουν με το γραπτό λόγο.
2. Η όλη διαδικασία αξιολόγησης πρέπει να γίνεται πάντοτε με κατανόηση και διακριτικότητα από όλους τους εκπαιδευτικούς, με απώτερο στόχο την ενίσχυση και ενθάρρυνση του μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες. Επισημαίνουμε ότι η επανάληψη της τάξης από έναν μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες, και μάλιστα κατά την υποχρεωτική εκπαίδευση, μπορεί να οδηγήσει στην εγκατάλειψη της προσπάθειας για μάθηση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων του και ταυτόχρονα να του δημιουργήσει συναισθηματικά, μαθησιακά και κοινωνικά προβλήματα. Σημαντικό είναι να μη διαφαίνεται η καθορισμένη από το νόμο διακριτική αντιμετώπιση του μαθητή με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες από την πλευρά των εκπαιδευτικών.
3. Πριν από την προφορική εξέταση είναι αναγκαίο ο εκπαιδευτικός (εξεταστής) να μελετήσει λεπτομερώς τη γνωμάτευση που έχει εκδοθεί για το συγκεκριμένο μαθητή. Η παραπάνω γνωμάτευση φυλάσσεται στον ατομικό φάκελο και επιβάλλεται η τήρηση του απορρήτου των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.
4. Επισημαίνεται ότι οι μαθητές με δυσλεξία εξετάζονται στα ίδια θέματα στα οποία οι λοιποί συμμαθητές τους εξετάζονται γραπτά.
5. Πρωταρχικός στόχος του εκπαιδευτικού (εξεταστή) είναι να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε να δώσει στον εξεταζόμενο μαθητή τη δυνατότητα να αισθανθεί άνετα, να νιώσει ασφάλεια, να του εμπνεύσει εμπιστοσύνη και έτσι να μπορέσει ο εξεταζόμενος να εκφράσει ελεύθερα τη σκέψη του. Για την επίτευξη του παραπάνω στόχου ενδείκνυται ο εκπαιδευτικός να έχει την κατάλληλη οπτική επαφή με τον εξεταζόμενο μαθητή, να μιλά καθαρά και σχετικά αργά, να μην είναι επικριτικός και οι αντιδράσεις του να εξαρτώνται, τόσο από τα λεγόμενά του εξεταζόμενου, όσο και από τις ενδείξεις που έχει από τη μη λεκτική συμπεριφορά του.
6. Αρκετές φορές οι εξεταζόμενοι μαθητές κατά την πρώτη τους προφορική εξέταση έχουν άγχος, επειδή δεν γνωρίζουν τι πρόκειται να επακολουθήσει κατά τη διάρκεια της εξεταστικής διαδικασίας. Οι εξεταζόμενοι μαθητές μπορεί να εκφράσουν το άγχος τους άμεσα, δηλαδή με λεκτικό τρόπο, ή έμμεσα, δείχνοντας ανήσυχοι, ιδρώνοντας, μπερδεύοντας τα λόγια τους κλπ. Το άγχος μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στην επικοινωνία του εξεταζόμενου μαθητή με τον εκπαιδευτικό κι αυτό δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο. Όταν ο εκπαιδευτικός αντιληφθεί ότι ο εξεταζόμενος μαθητής αισθάνεται άγχος, είναι αναγκαίο να τον ενημερώσει για τη διαδικασία αξιολόγησης και να τον καθησυχάσει.
7. Συχνά οι μαθητές που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν ενδείξεις ελλειμματικής προσοχής, γεγονός που μπορεί να τους αποσυντονίσει από τη διαδικασία της αξιολόγησης. Γι’ αυτό θα πρέπει:

·         α) Να επιλέγεται χώρος με όσο το δυνατό λιγότερα οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, να μην υπάρχουν πολλά αντικείμενα στο τραπέζι όπου εργάζεται ο μαθητής. Τα παράθυρα της τάξης πρέπει να βλέπουν σε χώρο που δεν κινούνται άλλα παιδιά και να επικρατεί ησυχία…

·         β) Να επινοείται μια μη λεκτική κίνηση προς το μαθητή (π.χ. ένα ελαφρύ άγγιγμα στον ώμο), όταν εκείνο δεν προσέχει.

·         γ) Όταν ο μαθητής εμφανίζει έντονα στοιχεία υπερκινητικότητας, κρίνεται σκόπιμο να διακόπτεται η διαδικασία εξέτασης με ένα ολιγόλεπτο διάλειμμα, κατά το οποίο ο μαθητής θα διοχετεύει την ενέργειά του σε μια κινητική δραστηριότητα εντός της αίθουσας (π.χ. να σβήσει τον πίνακα, να περπατήσει μέσα στην αίθουσα, κ.ά.).

8. Κατά την εξέταση των μαθημάτων είναι απαραίτητο οι ερωτήσεις που τίθενται να διαβάζονται αρχικά από το μαθητή και στη συνέχεια μεγαλόφωνα από τον εκπαιδευτικό (εξεταστή), ώστε να  δίνονται οι απαραίτητες εξηγήσεις και να γίνεται κατανοητό το περιεχόμενό τους. Σε περίπτωση που ο μαθητής δεν έχει κατανοήσει την εκφώνηση του θέματος, τότε αναδιατυπώνουμε την ερώτηση με απλούστερο τρόπο. Απευθύνουμε διευκρινιστικές ερωτήσεις, εάν οι απαντήσεις του είναι πολύ συνοπτικές και τον προτρέπουμε να αναπτύξει περισσότερο μια απάντηση που δεν τη θεωρούμε ολοκληρωμένη. Αν κρίνουμε απαραίτητο διευρύνουμε τα χρονικά περιθώριά της.
9. Στα θεωρητικά μαθήματα (π.χ. Ιστορία, Θρησκευτικά κλπ) ενδέχεται ο εξεταζόμενος να μην μπορεί ή να δυσκολεύεται να αποδώσει σε συνεχή λόγο ένα γνωστικό αντικείμενο, οπότε κρίνεται σκόπιμο να απαντά σε ερωτήσεις που του τίθενται. Οπωσδήποτε τους διευκολύνουν οι ερωτήσεις με συγκεκριμένες ερωτηματικές λέξεις, όπως: ποιος, πότε, πού, πώς, γιατί. Η αξιολόγηση να επικεντρώνεται στην κατανόηση βασικών εννοιών και στην επιστράτευση της κριτικής ικανότητας των εξεταζόμενων.
10. Ως προς την εξέταση της έκθεσης, η αξιολόγηση να επικεντρώνεται στην κατανόηση των βασικών εννοιών του θέματος και στην παρουσίαση με λογικά επιχειρήματα. Μπορούν οι μαθητές να χρησιμοποιούν πρόχειρη σελίδα και να σχεδιάζουν ή να γράφουν λέξεις κλειδιά που τους διευκολύνουν στο να εκφράσουν προφορικά τις σκέψεις τους.
11. Στα πρακτικά μαθήματα (π.χ. Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία κλπ) που έχουν ασκήσεις, οι εκπαιδευτικοί λαμβάνουν υπόψη το συλλογισμό και τον τρόπο που ακολούθησε ο μαθητής για την επίλυση της άσκησης ή την απόδειξη μια θεωρίας. Ο εκπαιδευτικός βοηθά τους μαθητές να παρουσιάζουν από το πρόχειρό τους αυτά που έχουν γράψει ή σχεδιάσει και δεν υπαγορεύουν στον μαθητή να γράψει στον πίνακα γιατί διακόπτεται η ροή της σκέψης του. Είναι πιθανό ο μαθητής να μη χρησιμοποιεί σωστά τα πρόσημα ή να κάνει λάθη στις πράξεις. Τότε ο εκπαιδευτικός χρειάζεται να παρεμβαίνει, να επισημαίνει το λάθος και να ενθαρρύνει το μαθητή να συνεχίσει. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν υπόψη τους πως ο μαθητής με δυσλεξία παρουσιάζει επιπλέον αισθητή αδυναμία στην απομνημόνευση τύπων και ορισμών.

Με ευθύνη των Διευθυντών να λάβουν γνώση ενυπόγραφα όλοι οι εκπαιδευτικοί.

Ο Σχολικός Σύμβουλος ΕΑΕ

Αθανάσιος Κ. Ρισβάς

Η Δυσλεξία εμπεριέχει στοιχεία από όλες τις μορφές των Μαθησιακών Δυσκολιών και γι’ αυτό θεωρείται η κυριότερη αυτών. Συνδέεται με όλες τις λειτουργίες της γλώσσας με προεκτάσεις και στη μαθηματική σκέψη.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται 10 αλήθειες για τη Δυσλεξία για να γίνει πιο κατανοητή ως Ειδική Μαθησιακή Δυσκολία:

1.      Η δυσλεξία είναι η πιο κοινή μαθησιακή δυσκολία.

2.      Περίπου 70 έως 85% των παιδιών που τοποθετούνται στην ειδική εκπαίδευση λόγω μαθησιακών δυσκολιών έχουν διαγνωσθεί με δυσλεξία.

3.      1 στα 5 άτομα έχουν δυσλεξία.

4.      Τα άτομα με δυσλεξία είναι συνήθως πιο δημιουργικά και έχουν μέσο ή υψηλό δείκτη νοημοσύνης.

5.      Τα άτομα με δυσλεξία χρησιμοποιούν μόνο την δεξιά πλευρά του εγκεφάλου για να επεξεργαστούν τη γλώσσα, ενώ οι μη δυσλεξικοί χρησιμοποιούν τρεις περιοχές στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου για την αντίστοιχη επεξεργασία.

6.      Η δυσλεξία δεν αντικατοπτρίζει μια συνολική αδυναμία στη γλώσσα, αλλά μια τοπική αδυναμία της φωνολογικής μονάδας του εγκεφάλου.

7.      Τα παιδιά έχουν 50% πιθανότητα να παρουσιάσουν δυσλεξία, αν ένας γονιός τους έχει. Και 100% πιθανότητα αν έχουν και οι δύο γονείς.

8.      Η δυσλεξία κυμαίνεται από ήπια έως σοβαρή. Δεν παρουσιάζεται στον ίδιο βαθμό και με τα ίδια συμπτώματα σε όλα τα παιδιά.

9.      Περίπου το 40% των ατόμων με δυσλεξία έχουν επίσης Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα-ΔΕΠΥ

10.  Η δυσλεξία δεν είναι μια ασθένεια, έτσι δεν υπάρχει καμία θεραπεία. Με τη σωστή εκπαίδευση μπορούν ωστόσο να περιοριστούν τα συμπτώματά της και η έντασή τους.

Συμπτώματα Δυσλεξίας

Τα συμπτώματα της Δυσλεξίας είναι πολλά και δεν εκδηλώνονται όλα στον ίδιο βαθμό και με την ίδια σοβαρότητα σε κάθε περιστατικό. Η Δυσλεξία δεν είναι ΜΙΑ κατάσταση. Τα δυσλεξικά παιδιά συνιστούν μία ανομοιογενή ωστόσο αναγνωρίσιμη ομάδα. Επιπλέον, δεδομένου ότι η Δυσλεξία αποτελεί αναπτυξιακή διαταραχή, τα συμπτώματα διαφοροποιούνται ανάλογα με τη φάση χρονολογικής και σχολικής ανάπτυξης του παιδιού.

•  

o    Υπάρχουν εμφανή συμπτώματα στη βρεφική και νηπιακή ηλικία του παιδιού;

Στη βάση της Δυσλεξίας υπάρχει μια δυσκολία οργάνωσης (πχ. φωνολογικού συστήματος). Λένε ότι οι δυσλεξικοί δυσκολεύονται να οργανώσουν τους ήχους και τα σύμβολα στις σωστές ακολουθίες που απαιτούνται για την ανάγνωση και τη γραφή. Πρόδρομα συμπτώματα αυτής της «ανοργανωσιάς» βέβαια, μπορούμε να ανιχνεύσουμε αρκετά νωρίς: λυμένα κορδόνια, ξεκούμπωτα κουμπιά, ακατάστατο δωμάτιο, αδυναμία επανάληψης πολυσύλλαβων λέξεων (όπως προκαταρκτικός, κ.λπ.).

Ωστόσο, όλα αυτά δεν αρκούν για να γίνει η διάγνωση, η οποία προαπαιτεί την ένταξη και στοιχειώδη προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο. Σε προσχολικές; ηλικίες μπορούμε απλώς να εντοπίσουμε ομάδες υψηλού κινδύνου για δυσλεξία. Και αυτό μπορεί να γίνει μέσα από γλωσσικούς αλλά και εξωγλωσσικούς ενδείκτες.

o    Στη σχολική ηλικία, συνήθως, τα παιδιά με δυσλεξία εκδηλώνουν κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:

                   

 Α. Στην Ανάγνωση

 ·Το δυσλεξικό παιδί παραλείπει, προσθέτει, αντικαθιστά και αντιστρέφει γράμματα, συλλαβές ή και λέξεις, δίχως να ‘ακούει και να διορθώνει τα λάθη του.

  ·Η ανάγνωσή του δεν έχει ροή και νόημα: διαβάζει αργά, διστακτικά, συλλαβιστά, παρατονίζει και δεν σέβεται τη στίξη. Χάνει εύκολα τη σειρά στο βιβλίο και δύσκολα επανεστιάζει σε κάποιο σημείο του κειμένου

·Παρότι η Δυσλεξία δεν αφορά την κατανόηση, το δυσλεξικό παιδί κατανοεί συνήθως ελλιπώς όταν διαβάζει, καθώς καταναλώνει την προσοχή του στην αποκωδικοποίηση του κειμένου, έτσι ώστε δεν έχει χώρο/χρόνο να συλλάβει το περιεχόμενο. Επιπλέον, απομνημονεύει τυχαία, αδυνατώντας να διακρίνει τα ουσιώδη από τα επουσιώδη.

 ·Ας σημειωθεί ότι στο δυσλεξικό παιδί η άρθρωση και η ομιλία δεν παρουσιάζουν προβλήματα, εκτός εάν συνυπάρχει και διαταραχή στην άρθρωση (δυσλαλία).

  Β. Στη Γραφή

 ·Συχνά συμπτώματα στα πρώτα σχολικά χρόνια είναι οι παραλείψεις, οι προσθήκες, οι αντικαταστάσεις και οι αντιστροφές γραμμάτων, συλλαβών και λέξεων αλλά και η καθρεφτική γραφή.

 ·Το δυσλεξικό παιδί κάνει ορθογραφικά λάθη ακόμη και σε λέξεις που έχει συστηματικά διδαχθεί και των οποίων την ορθογραφημένη μορφή ενδέχεται να αναγνωρίζει (γνωρίζει πχ. τον αντίστοιχο κανόνα).

 ·Συνήθως δεν σέβεται τη στίξη, τον τόνο, τα κεφαλαία, τα διαστήματα μεταξύ λέξεων, ούτε τα περιθώρια και τις σειρές στο τετράδιο, ενώ αδυνατεί να γράψει σε ευθεία (νοητή) γραμμή σε λευκή σελίδα.

 ·Τα γραπτά του είναι ακαλαίσθητα, γεμάτα μουτζούρες και σβησίματα, ενώ συχνά σκίζει και ξαναγράφει το γραπτό του.

 Γ. Στα υπόλοιπα μαθήματα

 ·Το παιδί με Δυσλεξία αντιλαμβάνεται μαθηματικές έννοιες, δυσκολεύεται όμως στη γρήγορη εκτέλεση των πράξεων από μνήμης, ξεχνά κρατούμενα και παιδεύεται να μάθει την ώρα και την προπαίδεια. Εξίσου δυσκολεύεται στην απομνημόνευση άλλων ακολουθιών (πχ. ημέρες, μήνες), ενώ δεν μπορεί να κατανοήσει και να ακολουθήσει δίχως βοήθεια τις οδηγίες των ασκήσεων.

·Δεν απομνημονεύει εύκολα ποιήματα και συνήθως δεν συγκρατεί ονόματα, ημερομηνίες, τηλέφωνα.

·Παρά την καθαρή άρθρωση/ομιλία και ενώ συνήθως είναι σε θέση να απαντήσει σε κάποια ερώτηση, δεν είναι ετοιμόλογο και χρησιμοποιεί μονολεκτικές ή ολιγόλογες απαντήσεις, απλές προτάσεις, περιορισμένο λεξιλόγιο.

 ·Δυσκολεύεται να αντιγράψει από τον πίνακα ή από προηγούμενη σελίδα (δεν μπορεί να συγκρατήσει τη λέξη στη μνήμη εργασίας, αναγκάζεται να κοιτά και να ξανακοιτά μεμονωμένα γράμματα, χάνει συχνά τη σειρά του και κάνει λάθη).

 ·Δυσκολεύεται να παρακολουθήσει πολύπλοκες οδηγίες

 ·Το δυσλεξικό παιδί είναι ασυνεπές και απρόβλεπτο στις επιδόσεις του: έχει ‘καλές’ και ‘κακές’ μέρες, άλλοτε ανταποκρίνεται σωστά και άλλοτε λάθος στην ίδια εργασία.

 ·Η προσοχή του διασπάται εύκολα.: έχει μικρό εύρος, μικρή διάρκεια και είναι μη επιλεκτική, με αποτέλεσμα να μην προσλαμβάνει πάντα όλες τις πληροφορίες και συχνά να μην καταφέρνει να ολοκληρώσει τις εργασίες του.

 Δ. Γενικά, στη συμπεριφορά του (συνήθως)

  ·Έχει δυσκολία στον προσανατολισμό και δεν εκτιμά σωστά το χώρο και το χρόνο, με αποτέλεσμα συχνά να χαρακτηρίζεται αδέξιο και ‘ατσούμπαλο’. Δυσκολεύεται στην παρακολούθηση ταινιών και στο χειρισμό χρημάτων και αδιαφορεί για βιβλία και ό,τι έχει σχέση με γραπτό λόγο. Είναι ελάχιστα οργανωτικό και υπερβολικά ακατάστατο στη σχολική και προσωπική του ζωή. Συχνά ξεχνά να κάνει τις εργασίες του, χάνει τα πράγματά του και φέρεται με ασυνέπεια και ανευθυνότητα. Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, παραιτείται γρήγορα, απογοητεύεται εύκολα όταν αποτυγχάνει και δυσκολεύεται να συνεχίσει την προσπάθεια.

   ·Εν ολίγοις, ένα δυσλεξικό παιδί είναι συχνά αυτό που με μια επιπόλαιη εκτίμηση ένας γονιός ή δάσκαλος θα χαρακτήριζε τεμπέλη,  απρόσεκτο, αφηρημένο.

Διαφοροποιούνται τα συμπτώματα της Δυσλεξίας στο Γυμνάσιο;

Σε κάθε φάση ανάπτυξης και μαθησιακής εξέλιξης, η Δυσλεξία εκδηλώνεται με διαφορετικά (τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά) συμπτώματα Το δυσλεξικό παιδί στο Γυμνάσιο έχει πλέον επινοήσει ορισμένες τεχνικές που αντισταθμίζουν τις δυσκολίες του. Έχει έτσι αναπτύξει τεχνικές απομνημόνευσης και έχει βελτιώσει αρκετά την ανάγνωσή του, η οποία ωστόσο παραμένει συνήθως αργή, δίχως ευχερή ροή. Πολλά προβλήματα παραμένουν στην ορθογραφία του και στην οργάνωση και συγκρότηση του γραπτού λόγου του. Δυσκολεύεται ακόμη στην παρακολούθηση πολύπλοκων οδηγιών και στην αντιγραφή από τον πίνακα, ενώ χαρακτηρίζεται από μια ασυνέπεια ως προς τις επιδόσεις και τα λάθη του. Τέλος, σημαντικές δυσκολίες προκύπτουν κατά την εξεταστική περίοδο, προκειμένου το παιδί να αντεπεξέλθει στο συμβατικό τρόπο των γραπτών εξετάσεων.

Ποια λάθη θα πρέπει να ανησυχήσουν το γονιό;

Στους πρώτους μήνες της σχολικής εκπαίδευσης, τα παιδιά με δυσλεξία δυσκολεύονται σημαντικά, παρότι είναι παιδιά έξυπνα και μπαίνουν με τις καλύτερες προϋποθέσεις στο σχολείο. Ωστόσο, μικρή επιβράδυνση ή δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης και γραφής δεν σημαίνει απαραίτητα δυσλεξία: πολλά παιδιά εκδηλώνουν δυσκολίες προσαρμογής ή μάθησης στο πρώτο τρίμηνο της Α δημοτικού, οι οποίες παρέρχονται στη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους. Εάν όμως ο συλλαβισμός παρατείνεται στην ανάγνωση, εάν στη γραφή λείπουν, αντιμετατίθενται ή αντιστρέφονται γράμματα / συλλαβές / αριθμοί, τότε καλό θα είναι οι γονείς να απευθυνθούν σε ειδικούς που θα αξιολογήσουν τις δυσκολίες του παιδιού και θα παράσχουν συμβουλευτική καθοδήγηση για την αποκατάστασή τους.

Υπάρχει θεραπεία για τη δυσλεξία;

Η δυσλεξία, εάν εντοπιστεί έγκαιρα (στις 2 πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου), μπορεί να αποκατασταθεί αποτελεσματικά. Το χρονικό διάστημα αποκατάστασης ποικίλλει, ανάλογα με το εύρος και την ένταση των συμπτωμάτων, την ηλικία του παιδιού (όσο μεγαλύτερο το παιδί, τόσο πιο δύσκολη και χρονοβόρα η αποκατάσταση) και το βαθμό εμπλοκής των γονέων στο πρόγραμμα. Πάντως σε κάθε ηλικία, μετά το πρώτο δίμηνο αποκατάστασης παιδί γονείς και εκπαιδευτικοί διαπιστώνουν τα πρώτα σημάδια βελτίωσης.

Το χάρισμα της δυσλεξίας και πώς να το διατηρήσουμε

Η μαθησιακή δυσκολία είναι η μια μόνο πλευρά της Δυσλεξίας,αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ειδικές ικανότητες του χαρισματικού δυσλεξικού ατόμου, που μπορούμε να τις συνοψίσουμε ως εξής:

Βασικές δεξιότητες του δυσλεξικού ατόμου

1. Χρησιμοποιεί τις νοητικές ικανότητες για να διαφοροποιεί και να δημιουργεί νέες παραστάσεις
2. Έχει υψηλή επίγνωση του περιβάλλοντος
3. Έχει μεγαλύτερη από το συνηθισμένο περιέργεια
4. Σκέπτεται περισσότερο με εικόνες παρά με λέξεις
5. Έχει διαισθητικές ικανότητες
6. Σκέπτεται πολυαισθητηριακά
7. Μπορεί να βιώσει τη σκέψη ως πραγματικότητα
8. Έχει ζωηρή φαντασία

Οι παραπάνω ικανότητες μπορεί να καταπιεσθούν, να ακυρωθούν ή να καταστραφούν από τις άστοχες

ενέργειες των γονέων και των εκπαιδευτικών. Η θετική πλευρά συνήθως μένει στην αφάνεια και το δυσλεξικό άτομο βιώνει μόνο την αρνητική πλευρά

ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ

Η Δυσλεξία είναι η μητέρα των μαθησιακών δυσκολιών. Η δυσλεξία δεν έχει βιολογικό υπόβαθρο αλλά είναι το αποτέλεσμα μιας αντίδρασης στο αίσθημα της σύγχυσης. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί δύο είδη σκέψης: α) λεκτική β) εικονική Η φυσική ομιλία έχει ταχύτητα 150 λέξεων το λεπτό ή 2,5 λέξεις ανά δευτερόλεπτο.Ένας εκφωνητής ραδιοφώνου μπορεί να φτάσει τις 200 λέξεις.Πάνω από 250 λέξεις το λεπτό η ομιλία δεν γίνεται κατανοητή. Η εικονική σκέψη είναι πολύ γρηγορότερη. Το δυσλεξικό άτομο συνήθως σκέπτεται εικονικά και δεν χρησιμοποιεί τον εσωτερικό μονόλογο και γιαυτό διαβάζει δυνατά για να ακούει αυτό που διαβάζει. Το διάβασμα όμως μπορεί να παρουσιάσει κενά με τις λέξεις, που δεν ανταποκρίνονται στην εικονική σκέψη με αποτέλεσμα το άτομο να περιέλθει σε κατάσταση σύγχυσης.

Αποτελέσματα της σύγχυσης (Disorientation)

Στην περίπτωση του αποπροσανατολισμού όλες οι αισθήσεις εκτός από τη γεύση υπολειτουργούν καθώς επίσης και η αίσθηση της αφής, της ισορροπίας, της κίνησης και της αίσθησης του χρόνου.Οι δυσλεξικοί από μόνοι τους δημιουργούν καταστάσεις αποπροσανατολισμού που οδηγούν σε καταστάσεις ονειροπόλησης.

Στην Αγγλική γλώσσα υπάρχουν 200 λέξεις που δημιουργούν καταστάσεις αποπροσανατολισμού επειδή δεν γίνονται κατανοητές και αφήνουν κενά στο νόημα

(trigger words).Συνήθως είναι τα άρθρα, οι μονοσύλλαβες λέξεις και μερικές δισύλλαβες

Δυσκολίες στην ανάγνωση

Η ανάγνωση είναι η πιο περίπλοκη λειτουργία του εγκεφάλου. Η ποικιλία των γραμμάτων και οι καλλιτεχνικές παραστάσεις τους δημιουργούν προβλήματα στα δυσλεξικά άτομα. Η αγγλική γλώσσα είναι η δυσκολότερη για τους δυσλεξικούς, γιατί περιέχει 44 διαφορετικούς χαρακτήρες στην προφορά.

Προβλήματα στα Μαθηματικά

Η αναριθμησία ή δυσαριθμησία δεν απαντάται σε όλα τα δυσλεξικά παιδιά (acalculia or dyscalculia).Τα συμπτώματα αυτά συμβαίνουν στην περίπτωση που υπάρχει δυσκολία στην αίσθηση του χρόνου που επιδρά στον αποπροσανατολισμό της οπτικής και ακουστικής αντίληψης και στην αίσθηση της ισορροπίας. Η αίσθηση του χρόνου έχει σχέση με το εσωτερικό ρολόι, που μπορεί να επιβραδύνει ή να επιταχύνει την αντίληψη του χρόνου και εξαρτάται από την έκκριση της ντοπαμίνης. Άμεση σχέση με την αίσθηση του χρόνου έχει και η έννοια της ακολουθίας των χρονικών γεγονότων και της διαδοχής των αριθμών.

Τα απλά και τα ανώτερα μαθηματικά συντίθενται από την έννοια της διαδοχής και του χρόνου.Για τα δυσλεξικά παιδιά πρέπει να εμπεδωθούν τρείς έννοιες α) χρόνος β) διαδοχή ως προς την ποσότητα,το μέγεθος,το χρόνο ή τη σημασία γ) τάξη ως προς τα αντικείμενα στις κατάλληλες θέσεις και συνθήκες. Αξίζει να σημειωθεί ότι χρόνος,διαδοχή και τάξη έχουν άμεση σχέση με τη μουσική γιαυτό πολλοί μαθηματικοί είναι και καλοί μουσικοί.

Προβλήματα γραφής

Η αγραφία ή δυσγραφία είναι προβλήματα που σχετίζονται με τον αποπροσανατολισμό των δυσλεξικών.Οι δίοδοι του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται έχουν την τάση να ισχυροποιούνται.Ιδιαίτερη δυσκολία παρατηρείται στις διαγώνιες γραμμές όχι μόνο στα γράμματα οπως το Α και το Μ αλλά και στην αναπαράστασή τους με πλαστελίνη.Για να διορθωθεί αυτή η κατάσταση πρέπει να ανοίξει το κανάλι του εγκεφάλου με τον κατάλληλο προσανατολισμό στο χώρο και το χρόνο.

ADD (Attention Deficit Disorder)

Η εύκολα αποσπώμενη προσοχή πολλές φορές συνοδεύεται και από την υπερκινητικότητα. Χαρακτηριστικό της ικανότητας προσοχής είναι η επικέντρωσή της σε ένα συγκεκριμένο έργο ή αντικείμενο.Τα δυσλεξικά άτομα έχουν τη δυνατότητα επικέντρωσης της προσοχής σε ένα θέμα,μπορούν όμως παράλληλα να έχουν μεγαλύτερη αντίληψη του περιβάλλοντος απ’οτι τα κανονικά παιδιά.

Τα δυσλεξικά παιδιά επίσης επειδή έχουν μεγαλύτερη περιέργεια και μπορούν να επικεντρώνουν την προσοχή τους σε ό.τι τα ενδιαφέρει. Η ανία επίσης καταλαμβάνει συχνά τα δυσλεξικά παιδιά που προσφεύγουν στην ονειροπόληση ή στη διάσπαση της προσοχής

Η υπερκινητικότητα δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στη σχολική τάξη. Στα δυσλεξικά παιδιά συνυπάρχει με την αποδιογράνωση, τον αποπροσανατολισμό και με την παραμόρφωση της αίσθησης της ισορροπίας και της κίνησης.

Αδεξιότητα

Μερικά δυσλεξικά παιδιά πάσχουν από αδεξιότητα (dyspraxia). Χαρακτηριστική είναι η παροιμία: δεν μπορεί να περπατήσει και να μασά τσίχλα συγχρόνως..Η κατάσταση αυτή οφείλεται στην έλλειψη της αίσθησης ισορροπίας και κίνησης.Το βασικό χαρακτηριστικό του προσανατολισμού είναι η σταθερή και ακριβής αντίληψη του χώρου και του χρόνου με συντονισμό των κινήσεων της γενικής και της λεπτής κινητικότητας.

Συμβουλευτική του προσανατολισμού

Όταν το άτομο μάθει πώς να εξαφανίζει τις πολλαπλές αντιλήψεις του περιβάλλοντος τότε μπορεί να προσανατολισθεί αυτόματα.

Η ικανότητα της σκέψης με τις λεγόμενες trigger words λύνει το πρόβλημα του αποπροσανατολισμού.Η συνεχής παρουσίαση λέξεων σε καρτέλες επιτείνουν την ανία και τον αποπροσανατολισμό.Φαίνεται όμως ότι μόνο οι ευχάριστες και ελκυστικές εμπειρίες διατηρούνται στη μνήμη. Προτείνεται η τρισδιάστατη κατασκευή των γραμμάτων και των λέξεων με πλαστελίνη ή πηλό και η φωναχτή απαγγελία.

Ζαν Πιαζέ: Κάθε φορά που διδάσκουμε ένα παιδί κάτι το εμποδίζουμε από το να το ανακαλύψει μόνο του!

Η θεωρία της σχετικότητας στον Αϊνστάιν συνελήφθη σε κατάσταση ονειροπόλησης (daydream) κατά την οποία ταξίδευε σε μια ακτίνα φωτός χρησιμοποιώντας την εικονική σκέψη, που είναι 400-2000 φορές γρηγορότερη από τη λεκτική σκέψη.εξ ού και η παροιμία: Μιά εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις.

Για την αντιμετώπιση της ονειροπόλησης συνιστάται η θεραπεία με την έρπυση λόγω του ότι οι δυσλεξικοί θεωρείται ότι δεν την βίωσαν, αλλά περπάπτησαν απευθείας.

Χαρακτηριστικά του δυσλεξικού είναι η εικονική σκέψη, η διαισθητική σκέψη, η πολυδιάστατη σκέψη και η περιέργεια.

Οι κυριότερες αισθήσεις που πάσχουν στον αποπροσανατολισμόείναι η όραση η ακοή, η ισορροπία, η κίνηση και ο χρόνος.

Όραση: Σχήματα και ακολουθίες γραμμάτων ανεστραμμένες, λάθη στην ορθογραφία, πήδημα γραμμών στην ανάγνωση και τη γραφή, απάλειψη σημείων της στίξης, παράλειψη γραμμάτων και αριθμών

Ακοή: Δυσκολία παραγωγής φθόγγων και συμπλεγμάτων, λάθος ήχοι από λάθος χώρο

Ισορροπία/κίνηση: Ζάλη και ναυτία, υπερκινητικότητα, έλλειψη συντονισμού κινήσεων

Χρόνος: Υπερ ή υπό-κινητκότητα, δυσκολία εκμάθηση ώρας, υπερβολική ονειροπόληση, δυσκολία αλληλουχίας.

Καταναγκαστικές λύσεις: Ηχητικό αλφάβητο, απομνημόνευση, ακατάλληλες στάσεις του σώματος, εξάρτηση από τους άλλους. Αποφυγή έργου.

Το μάτι του νού

Το επίκεντρο της αντίληψης. Το συγκεκριμένο σημείο μπορεί να έχει διαφορετικές θέσεις (Mind’s eye) Το φανταστικό σημείο αναφοράς, που βοηθά στον προσανατολισμό.Τα δυσλεξικά άτομα περιφέρουν το μάτι τους γύρο από ένα αντικείμενο ή γράμμα όπως ο έλικας του ελικοπτέρου.

Διδασκαλία της Αλφαβήτου

Το παιδί κατασκευάζει όλα τα γράμματα με πλαστελίνη και απαντά ότι αυτό το κατασκεύασμα είναι δικό του, στη συνέχεια αγγίζει και λέει με τη σειρά τις ονομασίες των γραμμάτων από το α ως το ω και αντίστροφα. Στη συνέχεια μαθαίνει το προηγούμενο και το επόμενο γράμμα με τη σειρά και με τυχαία σειρά( να θυμηθούμε και λίγο την παλιά παιδαγωγική,που τα παιδιά μάθαιναν πρώτα τα γράμματα απέξω και ανακατωτά!) Η γενίκευση μπορεί να επεκταθεί με εντοπισμό γραμμάτων στα λεξικά.Το κόμμα και η τελεία γράφονται και λεκτικά προκειμένου να μπούν στη θέση τους.Η ίδια διαδικασία μπορεί να γίνει και με τα μαθηματικά σύμβολα. Στη διδασκαλία των λέξεων προηγείται η αναπαράσταση με πλαστελίνη (touch and say) και μετά γίνεται η γραφή.

Στη διδασκαλία της Γραμματικής ως προς την έννοια του ουσιαστικού γίνεται με την αναπαράσταση προσώπου, ζώου και πράγματος.

Ασκήσεις ισορροπίας

Η σύγχυση αριστερού-δεξιού με μαλακό μπαλάκι που δεν αναπηδά κατά προτίμηση από πλαστικό. Από απόσταση 2 έως 3 μέτρα ρίχνουμε τη μια μπάλα στοχεύοντας στο στήθος του παιδιού για να την πιάσει με το ένα χέρι και τη δεύτερη μπάλα να την πιάσει με το άλλο χέρι χωρίς να χάσει την ισορροπία του. Μετά ρίχνουμε ταυτόχρονα και τις δυο μπαλες για να πιάσει τη μια με το ένα χέρι και την άλλη με το άλλο, μετά τις πετάμε προς τη μια και την άλλη πλευρά του σώματος.

Έχοντας ορίσει ένα σημείο αναφοράς στον τοίχο ζητάμε από το παιδί να επικεντρώσει εκεί την προσοχή του και να ισορροπίσει στο ένα πόδι.

Προτάσεις εντοπισμού αδυναμιών του δυσλεξικού παιδιού

Η ψυχοδιαγνωστική αξιολόγηση συντελείται με μια σειρά διαγνωστικών εργαλείων με τη χρησιμοποίηση και των νέων τεχνολογιών.Ο εκπαιδευτικός μπορεί με τη συστηματική παρατήρηση και τη χρήση εκπαιδευτικών διαγνωστικών μέσων να εντοπίσει δυνατότητες και αδυναμίες. Τα βιβλία του ΟΕΔΒ Δραστηριότητες Μαθησιακής Ετοιμότητας, είναι και διαγνωστικά εργαλεία με το συστηματικό τσεκάρισμα των αδυναμιών για κάθε παιδί ξεχωριστά.

Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης μας δίνει μια εικόνα των δυνατοτήτων των παιδιών με δυσλεξία έτσι ώστε να μην εντοπίζουμε μόνο τις αδυναμίες,αλλά και τις δυνατότητές τους.

Διαβάστε περισσότερα: Το χάρισμα της δυσλεξίας και πώς να το διατηρήσουμε - iPaideia.gr

Διδάσκοντας σε παιδιά με δυσλεξία/ μαθησιακές δυσκολίες

Σχεδόν σε κάθε σχολική τάξη υπάρχουν ένα ή περισσότερα παιδιά με δυσλεξία/μαθησιακές δυσκολίες. Οι παρακάτω συμβουλές βοηθούν τον εκπαιδευτικό να διδάξει και να ενθαρρύνει αυτά τα παιδιά αποτελεσματικά:

* Δώστε έμφαση στην επιβράβευση

Όλοι οι μαθητές χρειάζονται επιβράβευση για την προσπάθεια τους, πολύ περισσότερο τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που κοπιάζουν για να ολοκληρώσουν μια εργασία και συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Δώστε λοιπόν έμφαση στην προσπάθεια και όχι μόνο στο αποτέλεσμα!

* Μην ζητάτε από το δυσλεξικό μαθητή να διαβάσει δυνατά

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες πολύ συχνά δυσκολεύονται στην ανάγνωση και πολύ περισσότερο όταν αυτό πρέπει να γίνει δυνατά στην τάξη. Αποφύγετε λοιπόν κάτι τέτοιο για να μην φέρετε σε δύσκολη θέση τους μαθητές σας.

* Μειώστε το φόρτο εργασιών για το σπίτι

Μην βάζετε στα παιδιά πολλές ασκήσεις, φροντίστε η περισσότερη δουλειά να γίνεται στο σχολείο. Θυμηθείτε ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες χρειάζονται περισσότερο χρόνο για το διάβασμα της επόμενης μέρας και βάλτε ωραίες και ενδιαφέρουσες ασκήσεις για το σπίτι που να απαιτούν λίγο χρόνο επίλυσης.

* Μειώστε την αντιγραφή από τον πίνακα

Δώστε σημειώσεις και ασκήσεις τυπωμένες, αντί να ζητάτε από τα παιδιά να αντιγράφουν από τον πίνακα. Πολύ πιθανό τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες να μην προλαβαίνουν να αντιγράψουν τα πάντα ή να αντιγράφουν λάθος.

* Προφορική αντί για γραπτή απάντηση

Δώστε την ευκαιρία στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες να απαντήσουν και προφορικά, αν δείτε ότι στα γραπτά δυσκολεύονται.

* Φτιάξτε πλάνο του μαθήματος

Γράψτε τα κυριότερα σημεία του μαθήματος στον πίνακα. Δώστε σαφής οδηγίες για τη λύση των ασκήσεων και βεβαιωθείτε ότι όλοι οι μαθητές κατανοούν και συμμετέχουν. Τα σχεδιαγράμματα με τα σημαντικότερα σημεία του μαθήματος βοηθούν ιδιαίτερα σε μαθήματα όπως η Ιστορία.

* Κάντε τις φωτοτυπίες σας χαρούμενες!

Δείτε πως, πατώντας εδώ

* Μην κάνετε αρνητικά σχόλια στους μαθητές

Ειρωνικά σχόλια και ταμπέλες του τύπου "τεμπέλης", "ξεχασιάρης" απαγορεύονται! Προσεγγίστε και προσπαθήστε να γνωρίσετε καλύτερα τους μαθητές σας, να δείτε για ποιο λόγο μπορεί να δυσκολεύονται στα μαθήματα και δώστε σε όλους ευκαιρίες να αναδείξουν τις ικανότητες τους. Αν για παράδειγμα ένα παιδί δυσκολεύεται στην ανάγνωση, δώστε έμφαση σε κάτι στο οποίο τα καταφέρνει καλά.

* Χρήση διαφορετικών υλικών

Κάντε το μάθημα σας ενδιαφέρον και ζωντανό χρησιμοποιώντας πρακτικά παραδείγματα, πειράματα, χειροτεχνίες, κατασκευές, εκπαιδευτικά παιχνίδια, βίντεο κ.λ.π

* Να θυμάστε ότι όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν, αρκεί να βρεθεί ο κατάλληλος τρόπος!

Η αξία του καλού δάσκαλου, φαίνεται από τον τρόπο που προσεγγίζει τους πιο "δύσκολους" μαθητές του! Γίνετε σύμμαχοι των παιδιών, με στόχο να συμβάλλετε αποτελεσματικά στην πρόοδο και την αγάπη για μάθηση.

paidagwgos.blogspot.gr Σοφία Τσιντσικλόγλου Ειδική Παιδαγωγός

< PrevNext >

 

 

Το χάρισμα της δυσλεξίας και πώς μπορούμε να το διατηρήσουμε

Κοινωνία

05 Οκτώβριος 2015

Η μαθησιακή δυσκολία είναι η μια μόνο πλευρά της Δυσλεξίας, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ειδικές ικανότητες του χαρισματικού δυσλεξικού ατόμου, που μπορούμε να τις συνοψίσουμε ως εξής:

Του Μαρκάκη Εμμανουήλ, ε.τ. Παρέδρου Ειδικής Αγωγής Π.Ι.

Βασικές δεξιότητες του δυσλεξικού ατόμου

1. Χρησιμοποιεί τις νοητικές ικανότητες για να διαφοροποιεί και να δημιουργεί νέες παραστάσεις
2. Έχει υψηλή επίγνωση του περιβάλλοντος
3. Έχει μεγαλύτερη από το συνηθισμένο περιέργεια
4. Σκέπτεται περισσότερο με εικόνες παρά με λέξεις
5. Έχει διαισθητικές ικανότητες
6. Σκέπτεται πολυαισθητηριακά
7. Μπορεί να βιώσει τη σκέψη ως πραγματικότητα
8. Έχει ζωηρή φαντασία

Οι παραπάνω ικανότητες μπορεί να καταπιεσθούν, να ακυρωθούν ή να καταστραφούν από τις άστοχες ενέργειες των γονέων και των εκπαιδευτικών. Η θετική πλευρά συνήθως μένει στην αφάνεια και το δυσλεξικό άτομο βιώνει μόνο την αρνητική πλευρά

ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ

Η Δυσλεξία είναι η μητέρα των μαθησιακών δυσκολιών. Η δυσλεξία δεν έχει βιολογικό υπόβαθρο αλλά είναι το αποτέλεσμα μιας αντίδρασης στο αίσθημα της σύγχυσης. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί δύο είδη σκέψης: α) λεκτική β) εικονική Η φυσική ομιλία έχει ταχύτητα 150 λέξεων το λεπτό ή 2,5 λέξεις ανά δευτερόλεπτο.Ένας εκφωνητής ραδιοφώνου μπορεί να φτάσει τις 200 λέξεις.Πάνω από 250 λέξεις το λεπτό η ομιλία δεν γίνεται κατανοητή. Η εικονική σκέψη είναι πολύ γρηγορότερη. Το δυσλεξικό άτομο συνήθως σκέπτεται εικονικά και δεν χρησιμοποιεί τον εσωτερικό μονόλογο και γιαυτό διαβάζει δυνατά για να ακούει αυτό που διαβάζει. Το διάβασμα όμως μπορεί να παρουσιάσει κενά με τις λέξεις, που δεν ανταποκρίνονται στην εικονική σκέψη με αποτέλεσμα το άτομο να περιέλθει σε κατάσταση σύγχυσης.

Αποτελέσματα της σύγχυσης (Disorientation)

Στην περίπτωση του αποπροσανατολισμού όλες οι αισθήσεις εκτός από τη γεύση υπολειτουργούν καθώς επίσης και η αίσθηση της αφής, της ισορροπίας, της κίνησης και της αίσθησης του χρόνου. Οι δυσλεξικοί από μόνοι τους δημιουργούν καταστάσεις αποπροσανατολισμού που οδηγούν σε καταστάσεις ονειροπόλησης.

Στην Αγγλική γλώσσα υπάρχουν 200 λέξεις που δημιουργούν καταστάσεις αποπροσανατολισμού επειδή δεν γίνονται κατανοητές και αφήνουν κενά στο νόημα (trigger words). Συνήθως είναι τα άρθρα, οι μονοσύλλαβες λέξεις και μερικές δισύλλαβες.

Δυσκολίες στην ανάγνωση

Η ανάγνωση είναι η πιο περίπλοκη λειτουργία του εγκεφάλου. Η ποικιλία των γραμμάτων και οι καλλιτεχνικές παραστάσεις τους δημιουργούν προβλήματα στα δυσλεξικά άτομα. Η αγγλική γλώσσα είναι η δυσκολότερη για τους δυσλεξικούς, γιατί περιέχει 44 διαφορετικούς χαρακτήρες στην προφορά.

Προβλήματα στα Μαθηματικά

Η αναριθμησία ή δυσαριθμησία δεν απαντάται σε όλα τα δυσλεξικά παιδιά (acalculia or dyscalculia).Τα συμπτώματα αυτά συμβαίνουν στην περίπτωση που υπάρχει δυσκολία στην αίσθηση του χρόνου που επιδρά στον αποπροσανατολισμό της οπτικής και ακουστικής αντίληψης και στην αίσθηση της ισορροπίας. Η αίσθηση του χρόνου έχει σχέση με το εσωτερικό ρολόι, που μπορεί να επιβραδύνει ή να επιταχύνει την αντίληψη του χρόνου και εξαρτάται από την έκκριση της ντοπαμίνης. Άμεση σχέση με την αίσθηση του χρόνου έχει και η έννοια της ακολουθίας των χρονικών γεγονότων και της διαδοχής των αριθμών.

Τα απλά και τα ανώτερα μαθηματικά συντίθενται από την έννοια της διαδοχής και του χρόνου. Για τα δυσλεξικά παιδιά πρέπει να εμπεδωθούν τρείς έννοιες α) χρόνος β) διαδοχή ως προς την ποσότητα, το μέγεθος, το χρόνο ή τη σημασία γ) τάξη ως προς τα αντικείμενα στις κατάλληλες θέσεις και συνθήκες. Αξίζει να σημειωθεί ότι χρόνος, διαδοχή και τάξη έχουν άμεση σχέση με τη μουσική γι αυτό πολλοί μαθηματικοί είναι και καλοί μουσικοί.

Προβλήματα γραφής

Η αγραφία ή δυσγραφία είναι προβλήματα που σχετίζονται με τον αποπροσανατολισμό των δυσλεξικών. Οι δίοδοι του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται έχουν την τάση να ισχυροποιούνται. Ιδιαίτερη δυσκολία παρατηρείται στις διαγώνιες γραμμές όχι μόνο στα γράμματα οπως το Α και το Μ αλλά και στην αναπαράστασή τους με πλαστελίνη. Για να διορθωθεί αυτή η κατάσταση πρέπει να ανοίξει το κανάλι του εγκεφάλου με τον κατάλληλο προσανατολισμό στο χώρο και το χρόνο.

ADD (Attention Deficit Disorder)

Η εύκολα αποσπώμενη προσοχή πολλές φορές συνοδεύεται και από την υπερκινητικότητα. Χαρακτηριστικό της ικανότητας προσοχής είναι η επικέντρωσή της σε ένα συγκεκριμένο έργο ή αντικείμενο. Τα δυσλεξικά άτομα έχουν τη δυνατότητα επικέντρωσης της προσοχής σε ένα θέμα, μπορούν όμως παράλληλα να έχουν μεγαλύτερη αντίληψη του περιβάλλοντος απ’ οτι τα κανονικά παιδιά.

Τα δυσλεξικά παιδιά επίσης επειδή έχουν μεγαλύτερη περιέργεια και μπορούν να επικεντρώνουν την προσοχή τους σε ό.τι τα ενδιαφέρει. Η ανία επίσης καταλαμβάνει συχνά τα δυσλεξικά παιδιά που προσφεύγουν στην ονειροπόληση ή στη διάσπαση της προσοχής

Η υπερκινητικότητα δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στη σχολική τάξη. Στα δυσλεξικά παιδιά συνυπάρχει με την αποδιογράνωση, τον αποπροσανατολισμό και με την παραμόρφωση της αίσθησης της ισορροπίας και της κίνησης.

Αδεξιότητα

Μερικά δυσλεξικά παιδιά πάσχουν από αδεξιότητα (dyspraxia). Χαρακτηριστική είναι η παροιμία: δεν μπορεί να περπατήσει και να μασά τσίχλα συγχρόνως. Η κατάσταση αυτή οφείλεται στην έλλειψη της αίσθησης ισορροπίας και κίνησης. Το βασικό χαρακτηριστικό του προσανατολισμού είναι η σταθερή και ακριβής αντίληψη του χώρου και του χρόνου με συντονισμό των κινήσεων της γενικής και της λεπτής κινητικότητας.

Συμβουλευτική του προσανατολισμού

Όταν το άτομο μάθει πώς να εξαφανίζει τις πολλαπλές αντιλήψεις του περιβάλλοντος τότε μπορεί να προσανατολισθεί αυτόματα.

Η ικανότητα της σκέψης με τις λεγόμενες trigger words λύνει το πρόβλημα του αποπροσανατολισμού. Η συνεχής παρουσίαση λέξεων σε καρτέλες επιτείνουν την ανία και τον αποπροσανατολισμό. Φαίνεται όμως ότι μόνο οι ευχάριστες και ελκυστικές εμπειρίες διατηρούνται στη μνήμη. Προτείνεται η τρισδιάστατη κατασκευή των γραμμάτων και των λέξεων με πλαστελίνη ή πηλό και η φωναχτή απαγγελία.

Ζαν Πιαζέ: Κάθε φορά που διδάσκουμε ένα παιδί κάτι το εμποδίζουμε από το να το ανακαλύψει μόνο του!

Η θεωρία της σχετικότητας στον Αϊνστάιν συνελήφθη σε κατάσταση ονειροπόλησης (daydream) κατά την οποία ταξίδευε σε μια ακτίνα φωτός χρησιμοποιώντας την εικονική σκέψη, που είναι 400-2000 φορές γρηγορότερη από τη λεκτική σκέψη. Eξ ού και η παροιμία: Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις.

Για την αντιμετώπιση της ονειροπόλησης συνιστάται η θεραπεία με την έρπυση λόγω του ότι οι δυσλεξικοί θεωρείται ότι δεν την βίωσαν, αλλά περπάτησαν απευθείας.

Χαρακτηριστικά του δυσλεξικού είναι η εικονική σκέψη, η διαισθητική σκέψη, η πολυδιάστατη σκέψη και η περιέργεια.

Οι κυριότερες αισθήσεις που πάσχουν στον αποπροσανατολισμό είναι η όραση η ακοή, η ισορροπία, η κίνηση και ο χρόνος.

Όραση: Σχήματα και ακολουθίες γραμμάτων ανεστραμμένες, λάθη στην ορθογραφία, πήδημα γραμμών στην ανάγνωση και τη γραφή, απάλειψη σημείων της στίξης, παράλειψη γραμμάτων και αριθμών

Ακοή: Δυσκολία παραγωγής φθόγγων και συμπλεγμάτων, λάθος ήχοι από λάθος χώρο

Ισορροπία/κίνηση: Ζάλη και ναυτία, υπερκινητικότητα, έλλειψη συντονισμού κινήσεων

Χρόνος: Υπερ ή υπό-κινητκότητα, δυσκολία εκμάθηση ώρας, υπερβολική ονειροπόληση, δυσκολία αλληλουχίας.

Καταναγκαστικές λύσεις: Ηχητικό αλφάβητο, απομνημόνευση, ακατάλληλες στάσεις του σώματος, εξάρτηση από τους άλλους. Αποφυγή έργου.

Το μάτι του νου

Το επίκεντρο της αντίληψης. Το συγκεκριμένο σημείο μπορεί να έχει διαφορετικές θέσεις (Mind’s eye) Το φανταστικό σημείο αναφοράς, που βοηθά στον προσανατολισμό. Τα δυσλεξικά άτομα περιφέρουν το μάτι τους γύρο από ένα αντικείμενο ή γράμμα όπως ο έλικας του ελικοπτέρου.

Διδασκαλία της Αλφαβήτου

Το παιδί κατασκευάζει όλα τα γράμματα με πλαστελίνη και απαντά ότι αυτό το κατασκεύασμα είναι δικό του, στη συνέχεια αγγίζει και λέει με τη σειρά τις ονομασίες των γραμμάτων από το α ως το ω και αντίστροφα. Στη συνέχεια μαθαίνει το προηγούμενο και το επόμενο γράμμα με τη σειρά και με τυχαία σειρά( να θυμηθούμε και λίγο την παλιά παιδαγωγική, που τα παιδιά μάθαιναν πρώτα τα γράμματα απέξω και ανακατωτά!) Η γενίκευση μπορεί να επεκταθεί με εντοπισμό γραμμάτων στα λεξικά. Το κόμμα και η τελεία γράφονται και λεκτικά προκειμένου να μπουν στη θέση τους. Η ίδια διαδικασία μπορεί να γίνει και με τα μαθηματικά σύμβολα. Στη διδασκαλία των λέξεων προηγείται η αναπαράσταση με πλαστελίνη (touch and say) και μετά γίνεται η γραφή.

Στη διδασκαλία της Γραμματικής ως προς την έννοια του ουσιαστικού γίνεται με την αναπαράσταση προσώπου, ζώου και πράγματος.

Ασκήσεις ισορροπίας

Η σύγχυση αριστερού-δεξιού με μαλακό μπαλάκι που δεν αναπηδά κατά προτίμηση από πλαστικό. Από απόσταση 2 έως 3 μέτρα ρίχνουμε τη μια μπάλα στοχεύοντας στο στήθος του παιδιού για να την πιάσει με το ένα χέρι και τη δεύτερη μπάλα να την πιάσει με το άλλο χέρι χωρίς να χάσει την ισορροπία του. Μετά ρίχνουμε ταυτόχρονα και τις δυο μπαλες για να πιάσει τη μια με το ένα χέρι και την άλλη με το άλλο, μετά τις πετάμε προς τη μια και την άλλη πλευρά του σώματος.

Έχοντας ορίσει ένα σημείο αναφοράς στον τοίχο ζητάμε από το παιδί να επικεντρώσει εκεί την προσοχή του και να ισορροπίσει στο ένα πόδι.

Προτάσεις εντοπισμού αδυναμιών του δυσλεξικού παιδιού

Η ψυχοδιαγνωστική αξιολόγηση συντελείται με μια σειρά διαγνωστικών εργαλείων με τη χρησιμοποίηση και των νέων τεχνολογιών.Ο εκπαιδευτικός μπορεί με τη συστηματική παρατήρηση και τη χρήση εκπαιδευτικών διαγνωστικών μέσων να εντοπίσει δυνατότητες και αδυναμίες.