Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Aναδημοσίευση από Εφ. Ρεθεμνιώτικα Νέα 12/09/18

                  ΕΥΤΥΧΙΟΣ  Σ. ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ  M.A., Ph.D.

                             

                              

Η Συμβολή της Κρήτης στην Eκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου

    «Έστι μεν ουν Ελλάς και η Μακεδονία» Στράβων (64 π.Χ-24 μ.Χ.) Ιστορικός-Γεωγράφος.

                                                           

     Στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου (335-320 π.Χ.) εναντίον των Περσών, οι Κρήτες συμμετέχουν με πλοία και επίλεκτο στρατό. Ο περίφημος Ναύαρχος του Μ. Αλεξάνδρου Νέαρχος, γεννήθηκε στην μινωική πόλη Λατώ Λασιθίου και σαν έφηβος έζησε στη Μακεδονία. Από τους στενότερους παιδικούς φίλους του Αλεξάνδρου. Μαζί του στην Μίεζα στην σχολή του Αριστοτέλη, που δείχνει ότι και οι δύο θεωρούντο Έλληνες, αφού ο Αριστοτέλης δεν δίδασκε σε μη Έλληνες. Στρατιωτικός και θαλασσοπόρος, ερευνητής και συγγραφέας, πολύμορφη και πολυτάλαντη προσωπικότητα, συμμετείχε σε όλες τις εκστρατείες του μεγάλου ηγέτη. Ο ιστορικός Αρριανός γράφει: «Νέαρχος ο Ανδροτίμου, Κρης, των Αλεξάνδρω τω μεγάλω συστρατευσαμένων, ο διασημότερος». Κατέγραψε τις παρατηρήσεις του από την εκστρατεία στο ημερολόγιο του  «Αμφί Τω Περίπλω», το πρώτο ναυτικό ημερολόγιο της παγκόσμιας ιστορίας, που αποτέλεσε βασική ιστορική πηγή για τον  Φλάβιο Αρριανό, ιστορικό του Μ. Αλεξάνδρου, στο έργο του  περί « Ινδικής».  

       Εκτός από τον Νέαρχο σημαντική ήταν η προσφορά των Κρητών τοξοτών στην εκστρατεία ως οι ειδικές καταδρομικές δυνάμεις του Μ. Αλεξάνδρου. Ήταν οι καλύτεροι τοξότες της στρατιάς του Μ. Αλεξάνδρου (έντεκα σαΐτες  το λεπτό).  Κρήτες εκηβόλοι και ωκύποδες(ταχύποδες) αναφέρονται στους πλατωνικούς Νόμους.

      Από το 335 π.Χ. 500 Κρήτες τοξότες, συμπολεμούν με τους Μακεδόνες, εναντίον των Θηβαίων. Πρβλ. Αρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 1, 8, 3 - 4.

       Συμμετέχουν στη μάχη στο Γρανικό, στα Γαυγάμηλα, στην Αίγυπτο, στην Ινδία. Πριν την μάχη της Ισσού ο Αλέξανδρος κάνει ειδικές αναφορές στους περίφημους τοξότες της Κρήτης. Πρβλ. Αρριανού, Αλεξάνδρου Ανάβασις, 2, 7, 7-8.  

       Βέβαια μισθοφορικά ελληνικά και  κρητικά σώματα χρησιμοποίησαν και οι Πέρσες εναντίον του Μ. Αλεξάνδρου.
Απ’ αυτούς πιάστηκαν 2.000 αιχμάλωτοι τους οποίους ο Αλέξανδρος έστειλε στη Μακεδονία να εργάζονται ως δούλοι,   επειδή: «Έλληνες όντες, εναντία τη Ελλάδι, υπέρ των βαρβάρων εμάχοντο». Δική του δε θεωρείται και η περίφημη φράση: «Ευχαριστώ τοις θεοίς ότι εγεννήθην Έλλην» 

      Οι Κρήτες, εκτός από τοξότες, άριστοι στην αντιμετώπιση δρεπανηφόρων αρμάτων και ελεφάντων, ήταν και πεζοί. Η φήμη τους προϋπήρχε του Μ. Αλεξάνδρου και διαρκούσε και μετέπειτα, γι’ αυτό  ο ιστορικός Πολύβιος ο Μεγαλοπολίτης (200 π.Χ.-118 π.Χ.) αναφέρει: «Δια τα ενέδρας, τας επιδρομάς….οι Κρήτες είναι ακαταγώνιστοι». 

     Μία πρώτη περιγραφή τους δίδεται από τον Ξενοφώντα (430π.Χ-355π.Χ.) (Κύρου, Ανάβασις V,2.28–2.32).

Φέρουν τον ιδιόμορφο κρητικό μαύρο μάλλινο κεφαλόδεσμο, ο οποίος δεν είναι τουρκοαραβικής προέλευσης αλλά αρχαιοελληνικής και υπάρχει στα κεφάλια των Κρητών εδώ και 2.500 χρόνια. Ο μαύρος κεφαλόδεσμος αναφέρεται και αργότερα  από τον νεοπλατωνιστή φιλόσοφο Πορφύριο (232μ.Χ.- 305μ.Χ.).

     Ο Αλέξανδρος, εκτιμώντας την προσφορά των Κρητών, ίδρυσε πόλι την οποίαν ονόμασε Κρητόπολι, όπου κατοίκησαν απόστρατοι Κρήτες και άλλοι που ήλθαν από το νησί. Κανέναν άλλο ελληνικό λαό δεν ετίμησε με τέτοια πράξη. Κατά τον ιστορικό Διόδωρο  Σικελιώτη (80 π.Χ. – 20 π.Χ.), «Η αρχαία Κρητόπολις έκειτο εις απόστασιν 18 ωρών προς βορράν της Ατταλείας» της σημερινής Τουρκίας.

      Οι κρητικοί που έλαβαν μέρος στην εκστρατεία, έλαβαν το όνομα Αλεξάνδρου,  δηλαδή «Οι του Αλεξάνδρου», τονίζοντας ότι ήταν οι στρατιώτες του Μεγαλέξανδρου. Το επίθετο Αλεξάνδρου- Αλεξανδράκης το έχουν πολλοί Κρήτες και σήμερα και δηλώνει, ότι κάποιος μακρινός τους πρόγονος, ήταν και αυτός εκεί στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου.

    Ο φόνος αργότερα από τον Βασιλιά  Κάσσανδρο της Μακεδονίας (σύζυγος της  ετεροθαλούς αδερφής του Μ. Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκης) της μητέρας του Μ. Αλεξάνδρου Ολυμπιάδας, της συζύγου του Ρωξάνης, του 12ετή γιού του Αλέξανδρου, του νόθου γιου του Ηρακλή και της μητέρας του Περσίδας Βαρσίνης,  κλείνει τον κύκλο της οικογένειας του μεγάλου Έλληνα και τη δυνατότητα επανένωσης του ελληνισμού,  διευκολύνει δε την υποταγή στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, που αργότερα  μετεξελίσσεται αναίμακτα στη χιλιόχρονη Ελληνική, Χριστιανική, Βυζαντινή αυτοκρατορία.