Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2013

"Είναι Άθεος ο Ν. Καζαντζάκης;"








ΕΥΤΥΧΙΟΣ Σ. ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ

Είναι Άθεος ο Ν. Καζαντζάκης;

Η Κριτική της Θρησκείας στο Έργο του

Αθήνα 2007


Τό βιβλίο αυτό είναι μια εμπεριστατωμένη έρευνα για το πολύπλοκο και αντιφατικό θέμα της σχέσης του Καζαντζάκη με τη θρησκεία.
Αναλύει τους ύμνους, αλλά και τις επιφυλάξεις και ύβρεις του Καζαντζάκη για το Θεό, το Χριστό, τον κλήρο και το μοναχισμό, κυρίως της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ασκεί κριτική.

Ενημερώνει για τη σχέση των ιδεών του με την Ορθόδοξη Παράδοση και τους Πατέρες της Εκκλησίας, την αρχαιοελληνική σκέψη, τις αιρέσεις, τον Ιουδαϊσμό, Μωαμεθανισμό, Βουδισμό, Ινδουισμό, Κομφουκιανισμό, Ταοϊσμό, Μαρξισμό, Λενινισμό, Φροϋδισμό, Δαρβινισμό, Νιτσεϊσμό, Μπερξονισμό κ.λπ.

Καταδεικνύει αν είχε κλίση, προσωπικό ενδιαφέρον ή απέχθεια στον Ορθόδοξο μοναχισμό.
Επιχειρηματολογεί στο αν αφορίσθηκε από την Ορθόδοξη ή την Καθολική Εκκλησία, αν τελέσθηκε η κηδεία του, αν το επιτάφιο επίγραμμα είναι δικό του και τι πραγματικά εννοεί.
Τέλος, παρουσιάζει τον προβληματισμό για τη σεξουαλική συμπεριφορά του Καζαντζάκη και επιχειρεί ερμηνείες.

ISBN: 978-960-631-533-6



Ο Ευτύχιος Καλογεράκης  είναι Σχολικός Σύμβουλος Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Πελοποννήσου, υπ. Διδάκτορας της Κοινωνιολογίας της Θρησκείας του Πανεπιστημίου Αθηνών,με Master στο έργο του Ν. Καζαντζάκη.Έχει μεταπτυχιακές σπουδές στη Φιλοσοφία - Κοινωνιολογία της Θρησκείας και τη Θρησκειολογία.Τελείωσε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σπούδασε Παιδαγωγικά στη Θεσσαλονίκη και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.Παρακολούθησε Συνέδρια και Σεμινάρια και εισηγήθηκε θέματα Εκπαιδευτικά, Θεολογικά, Διδακτικής και Παιδαγωγικής.Υπηρέτησε ως Ανθυπολοχαγός (Τ.Θ.) στον Ελληνικό Στρατό.Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ρέθυμνο Κρήτης.Είναι νυμφευμένος με την Οφθαλμίατρο Χαριτοπούλου Γεωργία και έχουν τέσσερα παιδιά.



Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2013

Απαλλαγές από Θρησκευτικά- ισχύον νομοθετικό πλαίσιο




Απαλλαγές από τα Θρησκευτικά ισχύον νομοθετικό πλαίσιο










                                                                                               
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ  ΠΑΙΔΕΙΑΣ KAI
ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ & ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ  ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ
           ΠΕ1  Περιφέρειας  Πελοποννήσου.
          Σχολ. Σύμβουλος: Καλογεράκης Ευτύχιος
      Τηλ.:6977 695654 e-Mail: ekaloger@sch.gr
        Ιστότοπος: «Κριτική Θεολογία»

Πληροφορίες:   Φασόη Μαριάνθη    
Τηλ.:        2710 233 312
Fax:         2710 230 268


ΘΕΜΑ: Απαλλαγές από το μάθημα των Θρησκευτικών.

        Κατόπιν πολλών ερωτημάτων, από τα σχολεία των περιοχών ευθύνης μας για το θέμα της απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών, μετά την τελευταία εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, σας υπενθυμίζουμε συνολικά το  υπάρχον νομικό πλαίσιο, την απόφαση 115/2012 του διοικητικού Εφετείου Χανίων, η οποία δημιούργησε τα νέα δεδομένα και τις παλαιότερες, που δεν καταργήθηκαν, για πληρέστερη ενημέρωση και εφαρμογή.    
     Επισημαίνουμε, ότι στο νέο Λύκειο πλέον, θα δίνετε παιδεία και όχι εκπαίδευση. Όλα τα μαθήματα αναβαθμίζονται. Είναι αυτό που χρόνια ζητούσαμε, με τις επισημάνσεις μας στο Υπουργείο, ως πιο δίκαιο.
      Για την καλύτερη υποστήριξη του έργου σας, στην ιστοσελίδα «Κριτική Θεολογία», που συνεχώς θα εμπλουτίζεται, θα μπορείτε να βρίσκετε ενημερωτικό, εποπτικό και ηλεκτρονικό υλικό, για τη μετάβαση από τη λεκτική, λογοκεντρική, δασκαλοκεντρική διδασκαλία, στη σύγχρονη, διαλογική, ανακαλυπτική, βιωματική, διαθεματική, πολυτροπική, πολυεπίπεδη, εικονική, οπτικοποιημένη, πολυαισθητηριακή, με πολλαπλό ίχνος γνώσης. Αναπτύσσοντας έτσι  τις κοινωνικές, συναισθηματικές, γλωσσικές, επικοινωνιακές, κριτικές, δημιουργικές, μεταγνωστικές δεξιότητες, που αποτελούν βασικούς στόχους της παιδείας μας.
         Τελειώνοντας εύχομαι, καλή και αποδοτική σχολική χρονιά, με υγεία και κάθε καλό, σε σας και τις οικογένειές σας.


                          Ο Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων

         Αρκαδίας – Λακωνίας – Μεσσηνίας – Ηλείας - Ζακύνθου

             
                           Ευτύχιος  Σ.  Καλογεράκης 







                                 
         ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ  ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
                      -----

       ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
    Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
              ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΠΟΥΔΩΝ
    Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
                   -----

Ταχ. Δ/νση:   Ανδρέα Παπανδρέου 37
Τ.Κ. – Πόλη:  151 80 Μαρούσι
Ιστοσελίδα:   http: // www.minedu.gov.gr
Πληροφορίες: Κ. Παπαχρήστος – Σ. Μερκούρης
Τηλέφωνο: 210 344 3605 - 2247 (Π/θμια)
                   210 344 3272 - 2242 (Δ/θμια)
Να διατηρηθεί μέχρι ..................
Βαθμός Ασφαλείας .......... ……
Μαρούσι,        19/09/2013
Αριθ. Πρωτ.:   133099/Γ2                  
Βαθ. Προτερ.  ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ 

Προς :
1. Διευθύνσεις Π.Ε. και Δ.Ε. της χώρας.
  Έδρες τους.
2. Σχολικούς Συμβούλους της χώρας.
    (μέσω των Περιφερειακών Διευθύνσεων Π.Ε. και Δ.Ε. της χώρας)
3. Σχολικές μονάδες Π.Ε. και Δ.Ε. της χώρας.
    (μέσω των Διευθύνσεων Π.Ε. και Δ.Ε. της χώρας)

                                                                                         Κοιν:
                                                                                            Περιφερειακές Διευθύνσεις Π.Ε.                   και Δ.Ε.                                                                                             της χώρας. Έδρες τους. 

                                                                                         
         ΘΕΜΑ:  «Ρύθμιση μαθητικών θεμάτων» 

      Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό (άρ.16, παρ.2 του Συντάγματος) και διδάσκεται στις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σύμφωνα με τα επίσημα υποχρεωτικά αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, ακολουθεί τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και απευθύνεται σε όλους τους μαθητές. Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα απαλλαγής στους μαθητές που είναι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι ή επικαλούνται λόγους θρησκευτικής συνείδησης και γι’ αυτό δεν επιθυμούν να το παρακολουθήσουν.
     Η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από Υπεύθυνη Δήλωση του ίδιου του μαθητή αν είναι ενήλικος ή των γονέων του ή του νόμιμου κηδεμόνα του αν είναι ανήλικος, στην οποία θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος ή επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει.
    Για τη χορήγηση της απαλλαγής ακολουθείται παρόμοια διαδικασία με αυτήν που προβλέπεται για αντίστοιχες απαλλαγές μαθητών από μαθήματα (π.δ. 201/1998, π.δ. 104/1979 για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αντίστοιχα).
    Η παραπάνω Υπεύθυνη Δήλωση του ν.1599/1986, με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής και των δύο γονέων του μαθητή ή του νόμιμου κηδεμόνα του, παραλαμβάνεται από το Διευθυντή του σχολείου εντός επτά (7) ημερών από τη λήψη της παρούσας εγκυκλίου για το τρέχον σχολικό έτος (2013-2014) και εντός πέντε (5) ημερών από την έναρξη των μαθημάτων εφεξής και προσυπογράφεται από το διδάσκοντα εκπαιδευτικό. Ο Διευθυντής ενημερώνει τους γονείς του μαθητή ή τον νόμιμο κηδεμόνα του ή τον ίδιο εφόσον είναι ενήλικος, σε περίπτωση μη έγκρισης της απαλλαγής.
   Ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας σε συνεργασία με το Σύλλογο των Διδασκόντων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1566/1985 (Α΄ 167) και της υπ΄αριθμ. Φ.353.1/324/105657/Δ1/8-10-2002 (Β΄ 1340) υπουργικής απόφασης, αποφασίζουν κατά περίπτωση για τον τρόπο που απασχολούνται υποχρεωτικά οι απαλλασσόμενοι μαθητές, συντάσσοντας σχετική πράξη.
Επισημαίνεται ότι, σε σχολικές μονάδες που λειτουργούν περισσότερα από ένα τμήμα της ίδιας τάξης, οι απαλλασσόμενοι μαθητές πρέπει να παρακολουθούν διαφορετικό διδακτικό αντικείμενο σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης, εφόσον αυτό είναι εφικτό. Όσον αφορά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, για τη φοίτηση των εν λόγω μαθητών ισχύουν οι διατάξεις του π.δ. 104/1979.
Η ισχύς της χορήγησης απαλλαγής είναι ετήσια και ανανεώνεται για κάθε σχολικό έτος με την ίδια διαδικασία.      
Με την έκδοση της παρούσας εγκυκλίου παύουν να ισχύουν οι με αρ. πρωτ. 91109/Γ2/10-07-08, 104071/Γ2/04-08-08 και Φ12/977/109744/Γ1/26-08-08 εγκύκλιοι.



       Εσωτερική διανομή:   
       1. Γραφείο κ. Υπουργού                                                                   Ο  ΥΠΟΥΡΓΟΣ                                                    
       2. Γραφείο κ. Υφυπουργού
       3  Γραφείο κ.  Γενικού Γραμματέα
       4. Διεύθυνση Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης
       5. ΔΙΠΟΔΕ
       6. Διεύθυνση Ειδικής Αγωγής
       7. Διεύθυνση ΣΕΠΕΔ                                                   ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
       8. Διεύθυνση Ιδιωτικής Εκπαίδευσης
       9. ΓΕΠΟ
       10. Δ/νση Σπουδών Π.Ε., Τμήμα Γ΄                                    
       11. Δ/νση Σπουδών Δ.Ε., Τμήματα Β΄ και Γ΄                                    

Α. ΣΥΝΟΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ 115/2012 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΕΦΕΤΕΙΟΥ ΧΑΝΙΩΝ   ΓΙΑ   ΤΟ   ΜΑΘΗΜΑ   ΤΩΝ   ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ 

1.     
Η διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜτΘ) είναι υποχρεωτική, καθώς και η παρακολούθηση από τους μαθητές οι οποίοι ανήκουν  στην «κατ' Ανατολάς Ορθόδοξον Χριστιανικήν Εκκλησίαν», για την ανάπτυξη της θρησκευτικής τους συνείδησης.
Τούτο επιβάλλει το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος, και παγίως δέχεται το ΣτΕ δια σειράς αποφάσεών του (ΣτΕ 3356/95, 2176/98 κλπ.) καθώς και η διάταξη του άρθρου 1 του Ν. 1566/1986. Η απόφαση 115/2012 του Διοικητικού Εφετείου Χανίων  εξηγεί εκτενώς όσα προβλέπονται από τις διατάξεις του ισχύοντος Συντάγματος 1975/1986/2001, καθώς και από τη Διεθνή Σύμβαση της Ρώμης της 4ης Νοεμβρίου 1950 «περί προασπίσεως των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών».                       (σ. 7-14)
Δεν νοείται, κατά την απόφαση, απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών για μαθητή Χριστιανό Ορθόδοξο για «λόγους θρησκευτικής συνείδησης», αφού η ανάπτυξη αυτής είναι συνταγματική επιταγή δεσμευτική τόσο για την Πολιτεία όσο και για τον αποδέκτη αυτής μαθητή Χριστιανό Ορθόδοξο που συμπράττει στην υλοποίησή της…                                                       (σ.26)

2.      Αναγνωρίζεται ως συνταγματική επιταγή του άρθρου 16 παρ. 2 η ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των Ορθόδοξων μαθητών, προεχόντως δε, κατά τη χριστιανική διδασκαλία…(σ.25).

3.      Η προστασία της θρησκευτικής συνείδησης (άρθρο 13 παρ.1 Σ), δεν αντιτίθεται στις απαιτήσεις του πλουραλισμού, της πολυφωνίας και της πολυπολιτισμικότητας. (σ.24)
Σύμφωνα με την ΕυρΔΔΑ, Αποφάσεις FoIgerο και Zengin, αυτό δεν συνιστά καθεαυτό μια παραβίαση, αλλά θεμελίωση, των αρχών του πλουραλισμού και της αντικειμενικότητας, ούτε οδηγεί σε κατήχηση, λαμβανομένου υπόψη της θέσης του Χριστιανισμού στην ιστορία και στην παράδοση του Τόπου και του ότι η Ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία ασκείται από την πλειοψηφία του πληθυσμού. Ο δε υποχρεωτικός χαρακτήρας του ΜτΘ όχι μόνο δεν αναιρεί, αλλά επισφραγίζει το σεβασμό των οποιωνδήποτε διαφορετικών πεποιθήσεων. (σ. 24)
Περαιτέρω, όμως, σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή του άρθρου 13 παρ. 1 του Συντάγματος, (βλ και το άρθρο 9 της ΕΣΔΑ, καθώς και το άρθρο 2 του 1ου πρόσθετου πρωτοκόλλου) οι άθρησκοι, οι αλλόθρησκοι και οι ετερόδοξοι μαθητές (βλ και άρθρο 14 παρ. 17 του Ν. 1566/1985, σύμφωνα με το οποίο οι ετερόδοξοι μαθητές, Ρωμαιοκαθολικοί και Προτεστάντες, έχουν μάλιστα τη δυνατότητα διδασκαλίας ιδιαίτερου ομολογιακού θρησκευτικού μαθήματος) έχουν δικαίωμα απαλλαγής από το ΜτΘ, αλλά μόνο όταν συντρέχουν στο πρόσωπό τους λόγοι θρησκευτικής συνείδησης, τους οποίους οφείλουν να επικαλούνται οι ίδιοι ή οι γονείς τους (ότι δηλαδή είναι άθεοι, αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι.                       (σ. 24)

4.     
Η αιτιολόγηση της άρνησης του μαθητή να παρακολουθήσει το ΜτΘ δε συνιστά παραβίαση του άρθρου 13 του Συντάγματος, που κατοχυρώνει το ατομικό δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας. Η οικειοθελής προς τις κρατικές αρχές γνωστοποίηση του θρησκεύματος του ατόμου, γίνεται με πρωτοβουλία του και για την άσκηση συγκεκριμένων δικαιωμάτων, που αναγνωρίζει η έννομη τάξη για την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας. (σ. 10, 13)
Ειδικότερα, η έρευνα των λόγων του μαθητή άλλως των γονέων του, περί μη συμμετοχής αυτού στο ΜτΘ και στις λοιπές θρησκευτικές εκδηλώσεις, ως και η ίδια η δήλωση δεν απαγορεύονται από το άρθρο 13 του Συντάγματος, διότι δεν αποτελούν μέσον προς δίωξη του μαθητή, λόγω των διαφόρων ενδεχομένως, θρησκευτικών του πεποιθήσεων, οι οποίες πρέπει πάντως να είναι σεβαστές, αλλά όλως αντιθέτως, αποβλέπουν στο να διευκολύνουν τον μαθητή να απολαύσει «ανεμπόδιστα» την ελευθερία της θρησκευτικής του συνείδησης. (σ.14-15)

5.     
Οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων, οφείλουν να ελέγξουν τη συνδρομή των νομίμων προϋποθέσεων (λόγων) απαλλαγής, ότι δηλαδή πρόκειται για άθεο ή αλλόδοξο ή ετερόθρησκο μαθητή.                         (σ. 24-25)
Ειδικότερα δε, η ως άνω ενέργεια από μέρους του Διευθυντή επιβάλλεται
α) προκειμένου να διαπιστωθεί η τήρηση του προεκτεθέντος συνταγματικού κανόνα του ειδικού σκοπού του ΜτΘ που πραγματώνεται με την υποχρεωτική παρακολούθηση του μαθήματος αυτού από τους Ορθόδοξους μαθητές,...
β) προκειμένου να τηρηθεί ο συνταγματικός κανόνας του άρθρου 13 παρ. 1 του ισχύοντος Συντάγματος, (βλ. και κανόνα του άρθρου 2 του πρώτου πρόσθετου πρωτοκόλλου και του άρθρου 9 της ΕΣΔΑ), ώστε να διευκολυνθεί ο άθρησκος, αλλόθρησκος ή ετερόδοξος μαθητής, στην άσκηση του δικαιώματός του να απολαύσει "ανεμπόδιστα" την ελευθερία της θρησκευτικής του συνείδησης, ως προς τους οποίους και μόνο, κατ' αυτό τον τρόπο, η διδασκαλία του ΜτΘ καθίσταται προαιρετική. (σ.26)
Η απόφαση 115/2012 απορρίπτει τη χρήση του δικαιώματος της απαλλαγής με το πρόσχημα ότι υπάρχουν λόγοι συνείδησης. (σ.27-28)

6.      Η απόφαση δέχεται εμμέσως μεν, πλην σαφώς (βλ. σχετ. σελ. 25, 27, σε συνδυασμό με σελ. 6 και 28 αρ. 6 αυτής) ότι
«Αποτελεί ψευδή δήλωση προς δημόσιαν αρχήν η αίτηση απαλλαγής από το ΜτΘ υπό Ορθοδόξων μαθητών».
Όπως σχετικώς επισημαίνεται στο αιτιολογικό της προσφυγής «Πρόκειται για πρόκληση, ηθικά και παιδαγωγικά, απαράδεκτη, οι μαθητές μας να διδάσκονται έμπρακτα μέσα στο χώρο του σχολείου ότι όταν δεν υπάρχει έλεγχος, έχουν τη δυνατότητα να υπογράφουν ένα ψευδές δημόσιο έγγραφο».
«Το δικαίωμα της απαλλαγής να ασκείται αποκλειστικά από εκείνους οι οποίοι σύμφωνα με το νόμο το δικαιούνται, η δε επίκλησή του να μην καταντά εμπαιγμός». (σ.6)


7.      Οι Προϊστάμενοι των Δlνσεων με την υπ' αριθμ. Φ.353.1./324/105657/Δ1 (ΦΕΚ Β'1340/16.10.2002) απόφαση του Υπουργού Παιδείας κατά την άσκηση των ανατεθειμένων σε αυτούς καθηκόντων είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν την κείμενη νομοθεσία (σ.28)… οφείλουν μάλιστα να ελέγχουν την ορθή λειτουργία των σχολείων εποπτεύοντες, ότι οι Διευθυντές των σχολικών μονάδων κατά την ενάσκηση των υπηρεσιακών καθηκόντων τους ενεργούν ως ανωτέρω προς τήρηση της επιταγής του άρθρου 16 παρ. 2 του Συντάγματος και του άρθρου 1 §1 του ν. 1566/ 1985, που ορίζουν ως υποχρεωτική την παρακολούθηση του ΜτΘ από τους μαθητές Χριστιανούς Ορθόδοξους και προς αποκλεισμό της απαλλαγής από το μάθημα αυτό μαθητών για άλλους λόγους πλην αυτών της θρησκευτικής συνείδησης, ενόψει και της ήδη παγιωμένης περί τούτου νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας (σ. 27).

8.      Επιβάλλεται όπως η Πολιτεία εξασφαλίζει τη διδασκαλία του κατά τα άνω ΜτΘ στους εν λόγω μαθητές, με την κατάρτιση των προγραμμάτων διδασκαλίας με ύλη σύμφωνη με το δόγμα της χριστιανικής διδασκαλίας, επί ικανόν αριθμό ωρών διδασκαλίας εβδομαδιαίως κλπ. (2176/1998, ΣτΕ 335611995). Στο αυτό πλαίσιο κινείται ο Ν. 1566/1985 υπό τον τίτλο: «Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» (ΦΕΚ 167 Α). (σ. 7-8, 15-16)

9.      Τα βιβλία του ΜτΘ εκδίδονται με γνώμονα την ως άνω εκ του Συντάγματος επιβαλλόμενη επιταγή και υλοποιούν τον εκτελεστικό αυτού νόμο 1566/1985, αναγνωρίζεται, όπως επιβάλλεται από το Σύνταγμα, η αξία και η αναγκαιότητα της θρησκευτικής αγωγής στο σχολείο, η οποία επιβάλλεται να μην είναι άσχετη με την κοινωνική, την πολιτισμική και τη θρησκευτική συνείδηση του τόπου στον οποίο οι μαθητές ζουν και αναπτύσσονται. (σ.23)

10. 
Η απόφαση 115/2012 αποδέχτηκε, επίσης, το σκεπτικό των αιτούντων ότι η γνώμη του Συνηγόρου του Πολίτη στις 17.11.2008, η οποία θεωρούσε ότι μπορεί να απαλλάσσονται οι μαθητές «για λόγους συνείδησης χωρίς να δηλώνεται ο λόγος της συγκεκριμένης αυτής επιλογής» είναι σε ευθεία αντίθεση με το Σύνταγμα, τους νόμους του Κράτους, τις εγκυκλίους του Υπουργείου Παιδείας, με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και του ΕΔΔΑ. (σ.5)
Διευκρινίζεται ότι οι απόψεις του Συνηγόρου του Πολίτη δε δεσμεύουν τις Κρατικές Υπηρεσίες, όπως δέχεται η νομολογία των δικαστηρίων και συγκεκριμένα του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο με την 1041/2004 απόφασή του δέχεται επί λέξει «... η  σιωπηρή άρνηση της Διοικητικής Αρχής να συμμορφωθεί σε πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτου δεν αποτελεί παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας». (σ. 6-7)
Το ΥΠ.Ε.Π.Θ. δεν απεδέχθη τις απόψεις του Σ.τ.Π. και τις απέρριψε ως αβάσιμες (ίδετε έγγραφο Υπουργού Παιδείας προς το ΣτΕ υπ' αριθμ. 450120-11-2008, ομοίως έγγραφο ΥΠ.Ε.Π.Θ. υπ' αριθμ. 774741Γ2/2-2-2010 ως και υπ' αριθμ. 82493/Γ1/12-7-
2010). (σ.7)
«
Οι ισχυρισμοί και οι απόψεις του Συνηγόρου του Πολίτη είναι νομικώς αβάσιμες και παραπλανητικές… Ανακριβής ο ισχυρισμός του, ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιβάλλει στα Ευρωπαϊκά Κράτη να καταστήσουν το μάθημα των Θρησκευτικών προαιρετικό κατ' επιταγή των διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». (σ.7) Χαρακτηριστικό  απόσπασμα της από 15-6-2010 αποφάσεως του δικαστηρίου (υπόθεση Grzelak κατά Πολωνίας προσφυγή Νο 771012002),  μεταξύ των άλλων αναφέρει «.... το δικαστήριο επισημαίνει, ότι ανάγεται εις το εθνικό περιθώριο εκτιμήσεως που αναγνωρίζεται εις τα κράτη κατ' άρθρο 2 του Πρωτοκόλλου Νο 1 να αποφασίσουν το πώς θα διδάσκεται το μάθημα των Θρησκευτικών», εάν δηλαδή θα είναι προαιρετικό ή υποχρεωτικό» (σ. 7)




Β.        Απαλλαγή μαθητών Β/θμιας Εκπ/σης από το μάθημα των Θρησκευτικών, την προσευχή και τον εκκλησιασμό
[61723/Γ2/13-6-2002]
Ύστερα από την υποβολή ερωτημάτων σχετικά με το θέμα της απαλλαγής των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από το μάθημα των θρησκευτικών, την προσευχή και τον εκκλησιασμό, σας κάνουμε γνωστό ότι …..σε περίπτωση απαλλαγής του μαθητή από την παρακολούθηση του μαθήματος των θρησκευτικών, στη θέση «θρήσκευμα» στον Απολυτήριο Τίτλο δεν υπάρχει λόγος αναγραφής ενδείξεως.


Γ.      Απαλλαγές και υποχρεώσεις μαθητών Μαρτύρων του Ιαχωβά
[Γ1/11/2-1-90 ΥΠΕΠΘ]
Οι μαθητές, μάρτυρες του Ιεχωβά, απαλλάσσονται από το μάθημα των θρησκευτικών, την προσευχή και τον εκκλησιασμό.
Την ώρα του μαθήματος των θρησκευτικών μπορούν να εξέρχονται από την αίθουσα.
Ο χώρος παραμονής και η απασχόληση των παραπάνω μαθητών στο διάστημα αυτό, καθορίζονται με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων του Σχολείου.
Την ώρα προσευχής παρευρίσκονται χωρίς να συμμετέχουν, αλλά τηρώντας απόλυτη ησυχία και σεβασμό προς τους συμμαθητές τους που προσεύχονται.
Όσο για τον εκκλησιασμό, ο Δ/ντής του σχολείου θα ειδοποιεί τους μαθητές από την προηγούμενη ημέρα, ώστε να μπορούν οι γονείς ή κηδεμόνες των μαθητών αυτών να πάρουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για τη φύλαξή τους όσο χρόνο το σχολείο ευρίσκεται στην εκκλησία……
Επί πλέον αν επιθυμούν να αναγράφεται αυτό το στοιχείο στα επίσημα έγγραφα και βιβλία που εκδίδει ή τηρεί το Σχολείο υποχρεούνται να προσκομίσουν Πιστοποιητικό Μητρώου ή Δημοτολογίου, στο οποίο θ’αναγράφεται ότι ακολουθούν το συγκεκριμένο δόγμα.
Σε καμιά περίπτωση όμως οι μαθητές δεν απαλλάσσονται από τις άλλες εκδηλώσεις του Σχολείου και ιδιαίτερα όταν αυτές είναι Εθνικού περιεχομένου.
  
 ΓΕΩΡΓΙΟΣ  ΚΡΙΠΠΑΣ
ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΛ. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
ΚΟΝΔΥΛΗ  35
174 55  ΑΛΙΜΟΣ
τηλεφ. 2111 029 275
κιν. 69 48 240 140
FAX  210 68 51 576
e-mail: gm@aepi.gr

            

                                                  



                                       ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ

Υπό της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγωνμου υπεβλήθη το κάτωθι ερώτημα και εζητήθη η επ’ αυτού επιστημονική μου άποψη:

«1.- Μαθηταί σχολείων (πρωτοβαθμίου ή/και δευτεροβαθμίου εκπαιδεύσεως) «Χριστιανοί Ορθόδοξοι δικαιούνται κατά νόμον να ζητήσουν απαλλαγή από το «μάθημα των θρησκευτικών, εφ’ όσον δηλώσουν, ότι έχουν λόγους «συνειδήσεως και πρέπει, να μην το παρακολουθήσουν;
«2.- Η τοιαύτη δήλωσή τους επιτρέπεται κατά νόμον ή συνιστά αξιόποινο «πράξη;
«3.-Ο αρμόδιος επικεφαλής του σχολείου δικαιούται, να την κάνει δεκτή  και «να απαλλάξει τον ως άνω μαθητήν από το μάθημα των θρησκευτικών ή όχι «διότι η τυχόν τοιαύτη αποδοχή συνιστά αξιόποινο πράξη και διά τον ίδιον τον «επικεφαλής του σχολείου;

                                       ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Α.--Επί του ως άνω θέματος υπάρχει  ad hoc νομολογία των δικαστηρίων
(απόφαση Διοικητικού Εφετείου Χανίων 115/2012), η οποία επιλύει το ως άνω θέμα αποφαινομένη, ότι:
1)    Ο ορθόδοξος μαθητής δεν απαλλάσσεται από το μάθημα των θρησκευτικών σε καμμία περίπτωση και βεβαίως ούτε και αν υποβάλει υπεύθυνη δήλωση, ότι έχει λόγους θρησκευτικής συνειδήσεως, να απαλλαγεί από το μάθημα των θρησκευτικών
2)    Αν υποβληθεί τέτοια δήλωση, η ενέργεια αυτή είναι αξιόποινη.  Συνιστά δηλ. το έγκλημα της υποβολής ψευδούς δηλώσεως ενώπιον δημοσίας Αρχής, πράξη η οποία διώκεται ποινικώς υπό του άρθρου 22 παρ. 6 του Νόμου 1599/86 και τιμωρείται διά φυλακίσεως. Την ιδίαν άποψη είχα διατυπώσει και ο ίδιος παλαιότερα σε μελέτη μου δημοσιευθείσα εις τον νομικό-επιστημονικό τύπο, την ορθότητα της οποίας η ως άνω δικαστική απόφαση αποδέχεται εξ ολοκλήρου και την μνημονεύει ρητώς.
3)    Ως επισημαίνει η συνημμένη απόφαση, οι ως άνω απόψεις της έχουν γίνει δεκτές και από το Συμβούλιο Επικρατείας διά δύο αποφάσεών του (αποφάσεις ΣτΕ  3356/95 και 2176/98),  διά των οποίων αναφέρεται, ότι κατ’άρθρον 16 παρ. 2 του Συντάγματος η  διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών είναι υποχρεωτική διά το κράτος και μάλιστα εις ικανόν αριθμόν ωρών εβδομαδιαίως  η δε παρακολούθησή του είναι επίσης υποχρεωτική  από τους Ορθοδόξους μαθητάς.

Β.-  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω εις το προαναφερόμενο ερώτημα η απάντηση έχει ήδη δοθεί από τα δικαστήρια είναι σαφής και συνίσταται, εις ότι η συμμετοχή εις το μάθημα των θρησκευτικών διά τους Ορθοδόξους μαθητάς είναι υποχρεωτική και κανείς από αυτούς δεν δικαιούται, να απαλλαγεί όποια δικαιολογία και αν προβάλει. Εστω και αν δηλώσει, ότι έχει λόγους θρησκευτικής συνειδήσεως, να απαλλαγεί από το μάθημα αυτό, Τυχόν δε υποβαλλομένη τοιαύτη δήλωση αποτελεί αξιόποινη πράξη τιμωρουμένη ποινικώς υπο του νόμου.
Γ. -  Πρέπει συμπληρωματικώς, να επισημανθεί, ότι ο Διευθυντής του σχολείου (ή άλλος επικεφαλής αυτού) συμφώνως προς ρητήν διάταξη του νόμου (Νόμος 1599/86 άρθρον 22 παρ, 7), εάν δεχθεί τοιαύτη υπεύθυνη δήλωση και δεν ζητήσει την άμεση καταδίκη του υπαιτίου διώκεται ποινικώς και τιμωρείται διά φυλακίσεως εξη μηνών. Η δε δίωξη είναι αυτεπάγγελτος. Την ιδίαν υποχρέωση έχει και από άλλη διάταξη, ήτοι από το άρθρον 37 παρ. 2 του Κώδικος Ποινικής Δικονομίας, το οποίον αναφέρει, ότι πας δημόσιος υπάλληλος υποχρεούται, να αναφέρει εις τον Εισαγγελέα της περιοχής του πάσαν αξιόποινο πράξη, της οποίας έλαβε γνώση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του.
Δ.-  Πρέπει, να διευκρινισθεί,  ότι μετά τη έκδοσή της η προαναφερομένη απόφάση του Διοικ. Εφετείου Χανίων (η οποία έχει ήδη καταστεί αμετάκλητη)  είναι υποχρεωτική δι’ όλους και κανείς δεν δικαιούται, να την αγνοήσει  οποιονδήποτε λόγον και αν προβάλει . Φυσικά δεν δικαιούται, να την αγνοήσει και κάθε άλλος διευθυντής σχολείου εδρεύων εκτός του χώρου αρμοδιότητος του Διοικητικού Εφετείου Χανίων (Κρήτη) και να ισχυρισθεί, ότι η εν λόγω απόφαση έχει τοπικόν χαρακτήρα και δεν αφορά σχολεία εκτός Κρήτης. Τούτο διά τους εξής λόγους:
α) Η απόφαση αυτή έχει χαρακτήρα ακυρωτικόν και όχι ουσιαστικόν. Τούτο διότι το άρθρον 1 παράγραφος 1 εδάφιον δ του Νόμου 702 /77αναφέρει, ότι αιτήσεις ακυρώσεως επί θεμάτων εκπαιδευτικών υποβαλλόμενες μέχρι τότε ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας, υποβάλλονται εφεξής ενώπιον των Διοικητικών Εφετείων.
β)  Η αίτηση ακυρώσεως, που υπεβλήθη εις το Διοικητικό Εφετείο Χανίων, δεν ζητούσε μόνον την ακύρωση αποφάσεως Διευθυντού σχολείου εδρεύοντος εις την Κρήτη, αλλά την ακύρωση και πάσης άλλης συναφούς πράξεως λογιζομένης ως συμπροσβαλλομένης, η δε παράγραφος 3 του άρθρου 3 του ως άνω νόμου 702/77 αναφέρει επί λέξει τα εξής:

«Εάν διά της αιτήσεως προσβάλλονται πλείονες πράξεις συναφείς μεν πλην «ανήκουσαι εις την αρμοδιότητα διαφόρων διοικητικών εφετείων, αρμόδιον διά «την  εκδίκασιν  καθίσταται εκείνο των ανωτέρω δικαστηρίων ενώπιον του «οποίου εισήχθη το ένδικον μέσον».

Αρα η συνημμένη απόφαση ακυρώνει και κάθε άλλη πράξη δεχομένη αμέσως ή εμμέσως απαλλαγήν Ορθοδόξων μαθητών από το μάθημα των θρησκευτικών διά λόγους θρησκευτικής συνειδήσεως ή διά άλλους λόγους.
Υπ’ όψιν ότι η συνημμένη απόφαση είναι αμετάκλητη, καθ’ όσον το άρθρον 5Α του ως άνω νόμου αναφέρει, ότι αποφάσεις Διοικητικών Εφετείων κατά την ως άνω διαδικασία αφορώσες θέματα εκπαιδεύσεως δεν υπόκεινται σε κανένα ένδικο μέσον
Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η συνημμένη απόφαση ισχύει διά όλα τα σχολεία της Ελλάδος εις οποιανδήποτε περιοχήν και αν εδρεύουν και όχι μόνον εις την Κρήτη. Αν εδεχόμεθα το αντίθετο, αυτό θα εσήμαινε, ότι  η Κρήτη αποτελεί χωριστό κράτος και δεν ανήκει εις την Ελλάδα, αφού άλλοι νόμοι θα ίσχυαν εις την Κρήτη (διά το μάθημα των θρησκευτικών) και άλλοι εις την λοιπήν Ελλάδα διά το ίδιο θέμα. Και επίσης ο υποβάλλων την ως άνω δήλωση θα εθεωρείτο αυτή ψευδής και θα εδιώκετο ποινικώς εις την Κρήτη, ενώ εάν την υπέβαλλε εις την λοιπήν Ελλάδα δεν θα εδιώκετο   Θα καταλήγαμε δηλ. εις αυταπόδεικτον παραλογισμόν, αφού το ίδιο αδίκημα εις μεν την μία περιοχή της Ελλάδος θα εδιώκετο, εις δε την λοιπή χώρα δεν θα εδιώκετο. Κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ σε καμμία δημοκρατική χώρα .
Ε.- Εις περίπτωση κατά την οποίαν  ο αρμόδιος εκπαιδευτικός (διευθυντής του σχολείου ή άλλος υπεύθυνος) λάβει εντολή (οιασδήποτε μορφής και βεβαίως και  εγκύκλιο του Υπουργού του) εμφανώς αντίθετη προς την προαναφερομένη απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων (ιδία εάν του δοθεί εντολή, να δέχεται  απαλλαγή από το μάθημα των θρησκευτικών και ορθοδόξων μαθητών επικαλουμένων λόγων συνειδήσεως), τότε οφείλει να αρνηθεί την εκτέλεσή της αναφέρων τούτο γραπτώς. Η τοιαύτη υποχρέωση αρνήσεώς του επιβάλλεται υπό του άρθρου 25 παράγραφος 3 του Υπαλληλικού Κώδικος (Νόμος 3528/2007). Ως γνωστόν η διάταξη αυτή αναφέρει, ότι εάν ο υπάλληλος λάβει διαταγή προδήλως αντισυνταγματική ή παράνομη «οφείλει να μην την εκτελέσει». Και φυσικά εγκύκλιος του Υπουργού, η οποία (ως εν προκειμένω) ανατρέπει εμφανώς δικαστική απόφαση (την ως άνω του Διοικ. Εφετείου Χανίων) και μάλιστα εις πολύ καίριο σημείο αυτής (παράβαση του οποίου συνεπάγεται ποινική δίωξη και διά τον μαθητή [Ν. 1599/86 άρθρον 22 παρ. 6] αλλά και διά τον εκπαιδευτικόν [Ν. 1599/86 άρθρον 22 παρ. 7]) τυγχάνει διαταγή προδήλως παράνομη και (πρωτίστως) αντισυνταγματική. Τούτο προκύπτει ευθέως και εκ της ad hoc νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία δέχεται ευθέως, ότι οποιοδήποτε κράτος αρνείται, να  εφαρμόσει εν όλω ή εν μέρει  δικαστική απόφαση, παραβιάζει το άρθρον 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πράξη η οποία συνεπάγεται την καταδίκη του υπαιτίου κράτους επί παραβιάσει της διατάξεως αυτής. Αυτά δέχεται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και μάλιστα διά πολύ προσφάτων αποφάσεών του (αποφάσεις του: 1) της  19.9.2013, προσφυγή Νο 42974 Gorfunkel κατά Ρωσσίας  και 2) της 4.6.2013, προσφυγή Νο 58258/09 Vukelic κατά Μαυροβουνίου).
ΣΤ. Επισημαίνουμε, τέλος, ότι συμφώνως προς την επίμαχη απόφαση του Διοικ. Εφετείου Χανίων Ορθόδοξοι  μαθηταί εάν ζητήσουν την απαλλαγήν τους από το μάθημα των θρησκευτικών επικαλούμενοι λόγους θρησκευτικής συνειδήσεως, τεκμαίρεται ότι υποβάλλουν ψευδή δήλωση ενώπιον δημοσίας αρχής και διώκονται ποινικώς κατ’ άρθρον 22 παρ. 6 του Ν. 1599/89. Ο διευθυντής του σχολείου και πας άλλος εκπαιδευτικός δεχόμενος τέτοια υπεύθυνη δήλωση και μη ζητών την ποινική δίωξη του υπαιτίου διώκεται ποινικώς και τιμωρείται διά φυλακίσεως έξη μηνών. Ο εν λόγω εκπαιδευτικός δεν απαλλάσσεται της ποινής, εάν ισχυρισθεί ότι ενήργησε κατόπιν προσταγής της Αρχής κατ’ άρθρον 21 του Ποινικού Κώδικος. Τούτο διότι η διάταξη αυτή απαλλάσσει τον υπαίτιον, μόνον εάν ο νόμος δεν επιτρέπει εις αυτόν, να ελέγξει ο νόμιμον της προσταγής. Εις την παρούσα περίπτωση όμως υπάρχει πλήρης και απολύτως κατανοητή ad hoc δικαστική απόφαση. Αρα ο έλεγχος της νομιμότητος της διαταγής είναι απλούστατος και ευχερέστατος  

Σ υ μ π έ ρ α σ μ α:  1) Οποιοσδήποτε μαθητής Χριστιανός Ορθόδοξος δεν δικαιούται απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών επί οιαδήποτε αιτία, ακόμη και αν προβάλει λόγους θρησκευτικής συνειδήσεως. 2) Εάν ισχυρισθεί συνδρομή λόγων θρησκευτικής συνειδήσεως δι΄ υπευθύνου δηλώσεώς του, διώκεται ποινικώς επί υποβολή ψευδούς υπευθύνου δηλώσεως ενώπιον δημοσίας Αρχής (Νόμος 1599/86 άρθρον 22 παρ. 6). 3) Εάν διευθυντής σχολείου δεχθεί τέτοιαν υπέυθυνη δήλωση και δεν ζητήσει την άμεση ποινική δίωξη του υπαιτίου (ή των γονέων του εάν είναι ανήλικος) διώκεται ποινικώς και τιμωρείται διά φυλακίσεως έξη μηνών (Νόμος 1599/86 άρθρον 22 παρ. 7). 4) Εάν ο αρμόδιος εκπαιδευτικός λάβει εντολή (όπως π.χ. υπουργική εγκύκλιο κ.λ.π.), να ενεργήσει αντίθετα από την προαναφερομένη  ad hoc δικαστική απόφαση, και ιδιαιτέρως να δεχθεί απαλλαγή ορθοδόξου μαθητού από το μάθημα των θρησκευτικών, υποχρεούται να αρνηθεί να την εφαρμόσει αναφέρων σχετικώς εις την υπηρεσία του. Εν εναντία περιπτώσει διαπράττει αξιόποινο πράξη κατά τα προαναφερόμενα και δεν απαλλάσσεται επικαλούμενος το περί άρσεως του αδίκου της πράξεώς του λόγω προσταγής κατ’ άρθρον 21 του Ποινικού Κώδικος 

Αθήνα 3.10.2013

Ο γνωμοδοτών





Δρ. Γεώργιος Κρίππας




Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2013

ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΥ (Θεωρία της εξέλιξης)

 Σχετικό το 10ο  κεφ. Θρησκευτικών της Β΄Λυκείου

      1. Και αν ακόμα είναι σωστή η θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπου, δεν είναι αντίθετη του Χριστιανισμού γιατί τον πίθηκο ποιός τον έκανε; Από πού προήλθαν τα πρώτα απλά φυσικά στοιχεία των οποίων ο συνδυασμός δημιούργησε τη ζωή; Επιστημονικά θεωρούνται δεδομένα χωρίς να γνωρίζουμε πώς εμφανίστηκαν.
     2. Ο Δαρβίνος μιλούσε για κατευθυνομένη από ανώτατη δύναμη εξέλιξη και όχι τυχαία, όπως πολλοί την παρουσιάζουν, για να αμφισβητηθεί η χριστιανική θεώρηση της εξέλιξης.
     3. Η Αγία Γραφή πρώτη δίδαξε την εξέλιξη αλλά μέσα στο ίδιο είδος και όχι από είδος σε είδος. Δηλαδή ο άνθρωπος πιθανόν να μην ήταν πάντα όπως σήμερα, να είχε τρίχωμα, ουρά κλπ. Αλλά ήταν άνθρωπος, δηλαδή διέφερε στις πνευματικές του δυνατότητες, τη λογική, την ελευθερία, είχε το «κατ’ εικόνα», που δεν έχουν τα ζώα.
     4. Η μεγάλη πνευματική διαφορά ανθρώπου-ζώων είναι απαγορευτική επιστημονικά, για οποιαδήποτε συγγένεια. Αν σωματική ομοιότητα έχουμε με τα πιθηκοειδή, πνευματική έχουμε με το δελφίνι. Γιατί λοιπόν συγγένεια με τον πίθηκο και όχι με το δελφίνι; Κανένα ζώο όσο και αν εκπαιδευτεί δεν μπορεί να φτάσει ούτε καν στο γυμνάσιο.
      5. Ενώ μέχρι τώρα δεχόμαστε ότι όλα τα είδη εξελίχθηκαν, τα νεότερα ευρήματα μας οδηγούν στο ότι υπήρξαν εξαιρέσεις π.χ. βρέθηκαν, ορισμένα είδη εντόμων εκατομμυρίων ετών παγιδευμένα σε ρητίνη ακριβώς όμοια με τα αντίστοιχα σημερινά. Μήπως στο μέλλον  υπάρξουν και άλλες εξαιρέσεις.
       6. Οι μεταλλάξεις στις οποίες στηρίχθηκε ο Δαρβινισμός, για να δικαιολογήσει τη μετάβαση από είδος σε είδος, δεχόμαστε σήμερα ότι δεν δημιουργούν νέα είδη αλλά νέες ιδιότητες στα ίδια είδη.
       7. Η απουσία ενδιάμεσων τύπων σε όλα τα είδη, που έπρεπε απολιθώματά τους να έχουμε κατά χιλιάδες, αν είχε γίνει μετάβαση από είδος σε είδος, δεν υπάρχουν. Και αυτά που θεωρούν ενδιάμεσους τύπους είναι ελλειπή επιστημονικά π.χ. ο άνθρωπος του Πεκίνου, τα ευρήματα είναι κομμάτια κρανίου και δοντιών. Σήμερα θεωρείται ότι ήταν πίθηκος. Ο άνθρωπος της Νεμπράσκας, το εύρημα είναι ένα δόντι, που άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι είναι όχι πιθηκανθρώπου αλλά αγριογούρουνου. Ο άνθρωπος του Μπιλντάουν είναι κρανίο από συρραφή οστών κρανίου, πιθήκου και ανθρώπου, όπως παραδέχθηκε ο ίδιος που δήθεν το ανακάλυψε.
      8. Υπάρχουν τεράστιες οργανικές διαφορές ανθρώπου-ζώου ή και πιθήκου, π.χ. ορισμένες τροφές που στον πίθηκο δεν δημιουργούν πρόβλημα, στον άνθρωπο προκαλούν θάνατο π.χ. είδη καρπών, φυτών κλπ. Επίσης ο ιός του AIDS στον οργανισμό του πιθήκου δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα, ενώ τον άνθρωπο τον θανατώνει. Ομοιότητα άρα στη μορφή αλλ’ όχι στον οργανισμό.
     9. Η εξέλιξη είναι διαχρονικό γεγονός, υπάρχει και σήμερα, αλλά όχι από είδος σε είδος, γιατί θα έπρεπε και σήμερα να έχουμε ενδιάμεσους τύπους σε όλα τα είδη. Πού είναι σήμερα οι πιθηκάνθρωποι, τα ενδιάμεσα είδη πτηνών ερπετών κ.λ.π. Ως δια μαγείας εξέλειπαν όλες οι συνθήκες, που έκαναν όλα τα είδη να εξελίσσονται στα επόμενα;
       10. Η επιστήμη σήμερα παρόλη την εξειδίκευση και τη δυνατότητα επηρεασμού των γονιδίων δεν έχει τη δυνατότητα από γονίδια του πιθήκου να δημιουργήσει άνθρωπο. Πως μπορεί να συμβεί αυτό με απλές κλιματολογικές επιδράσεις;
       11. Οι απεικονίσεις σε σπήλαια πρωτόγονων, πιθηκανθρώπων δεν σημαίνει ότι εκφράζουν και την πραγματικότητα, αλλά τις δυνατότητες του ζωγράφου, όπως και το ότι εκφράζουν και φανταστικές εικόνες π.χ. Ο άνθρωπος δεν είναι όπως  τον απεικονίζει το παιδί στο νηπιαγωγείο, ούτε στα ειδώλια του κυκλαδικού πολιτισμού, ούτε υπήρξαν κένταυροι αν και τους έχουμε σε απεικονίσεις.
      12. Οι ομοιότητες χημικών ουσιών ανθρώπου-πιθήκου, δεν αποδεικνύει και γενετική συγγένεια, γιατί θα οδηγούμαστε σε τραγελαφισμούς π.χ. ότι συγγενεύει το μπιζέλι με το βόδι αφού σε σύνολο 102 αμινοξέων διαφέρουν μόνο σε δύο ή ότι συγγενεύουν τα θηλαστικά με την τσουκνίδα αφού περιέχουν τον  ίδιο βαθμό ισταμίνης και ακετυλοχωλίνης.

   13. Ο Δαρβινισμός έχει στοιχεία αλήθειας αλλ’ όχι τη μοναδική αλήθεια για την εξέλιξη. Οι μαθητές άλλωστε του Δαρβίνου, διαφωνούν σε πλείστα θέματα και αλληλοαναιρούνται.