ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ ΝΕΚΡΩΝ

                ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ ΝΕΚΡΩΝ

        

    Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΔΕΝ ΔΕΧΕΤΑΙ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΝΕΚΡΩΝ

ΓΙΑΤΊ:

         1.Ο ενταφιασμός αποτελεί παράδοση αιώνων στο Χριστιανισμό. Ο Χριστός, οι Απόστολοι, οι Άγιοι, ενταφιάστηκαν, χωρίς να έχουμε αντίθετο παράδειγμα και εμείς ακολουθούμε «τοις ίχνεσι εκείνων». Βέβαια πουθενά στην Καινή Διαθήκη δεν απαγορεύεται η καύση των νεκρών αλλά και πουθενά δεν συνιστάται.                                                                      Στην Παλαιά Διαθήκη υπήρχε σε ελάχιστες περιπτώσεις για τους νεκρούς που ήταν μεγάλοι παραβάτες του θείου νόμου.

Η καύση νεκρών δεν αποτελεί δογματικό θέμα για την Εκκλησία. Δεν υπάρχει κανένα χριστιανικό  πρόβλημα σε όσους καίγονται σε ατυχήματα ή εγκλήματα. Άλλωστε πολλοί άγιοι μαρτύρησαν καίγοντας τους.

        2. Η καύση είναι πράξη βίας επί του σώματος, που είναι ιερό, ναός Θεού, δημιούργημα του Θεού, άξιο τιμής και σεβασμού. Τα κόκαλα θρυμματίζονται πολτοποιούνται σε σπαστήρα γιατί δεν καίγονται. Η φθορά του σώματος πρέπει να είναι φυσική και ποτέ εξαναγκασμένη, βίαιη.

        3.Η καύση των νεκρών μας απομακρύνει από τη βασική διδασκαλία της μνήμης θανάτου, αφού εκλείπουν τα απτά στοιχεία της πραγματικότητας του, τα οστά, που αποδεικνύουν το πρόσκαιρο της ζωής. Πρέπει όμως να υπάρχει σαν δυνατότητα, για όσους δεν πιστεύουν ή δεν αποδέχονται την Εκκλησία, έχοντας όμως τις συνέπειες της επιλογής των.

       4.Αν ίσχυε η καύση νεκρών μέχρι σήμερα, δεν θα είχαμε τα λείψανα των αγίων τόσο αιώνων, με τα υπερφυσικά σημεία που τα συνοδεύουν(αφθαρσία σώματος, ευωδίες, μυροβλησίες κλπ), που τονώνουν την πίστη μας και δίνουν μαρτυρία Θεού στο σύγχρονο κόσμο. Κατά τον Μ. Βασίλειο «ο αψάμενος οστέων μάρτυρος λαμβάνει τινά μετουσίαν αγιασμού» και κατά τον Ι. Χρυσόστομο «ουχί τα οστά μόνον των μαρτύρων, αλλά και οι τάφοι αυτών και αι λάρνακες, πολλήν βρύουσιν ευλογίαν».  Η καύση νεκρών θα μας στερήσει και στο μέλλον την ευλογία των λειψάνων των νέων αγίων.    

      5.Η καύση των νεκρών είναι ό,τι περισσότερο επιθυμούν οι εγκληματίες, επειδή εξαφανίζονται τα αποδεικτικά στοιχεία και τα πειστήρια του εγκλήματος, DNA, οστά, σάρκες. Πολλά εγκλήματα δεν θα αποδεικνύονται πλέον αν ισχύσει η καύση νεκρών. Η αλήθεια του εγκλήματος δεν μπορεί επίσης να αποδειχθεί εκ των υστέρων σε περίπτωση δικαστικής πλάνης και αναψηλάφησης των στοιχείων, με εκταφή και νέα ιατροδικαστική έρευνα στα οστά και τα υπολείμματα της σάρκας, γιατί πλέον δεν υπάρχουν για έρευνα. Επανειλημμένα έχουν αποκαλυφθεί εγκληματίες 5, 10, 20, χρόνια μετά το έγκλημα με νέα ιατροδικαστική  έρευνα στα οστά. Η Εκκλησία όμως, επιθυμεί, επιδιώκει, διδάσκει τη δικαιοσύνη σ’ όλα τα επίπεδα. Αποτελεί βασικό της πυλώνα.

        6.Η ύπαρξη τάφων και κοιμητηρίων για τον ενταφιασμό των νεκρών, αποτελούν χρήσιμα και πολύτιμα πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία, με τα έργα καλλιτεχνών που υπάρχουν σ’ αυτά, αγάλματα επιγραφές, παραστάσεις, που στολίζουν τους τάφους. Το Α΄ νεκροταφείο Αθηνών χαρακτηρίζεται και ως μουσείο με τα έργα μεγάλων καλλιτεχνών που περιέχει. 

         7. Η Εκκλησία όποιον με τη δική του βούληση αποτεφρώνεται, δεν του τελεί την ακολουθία της κηδείας, ούτε μνημόσυνα.

          8. Στις θρησκείες: Στον Ισλαμισμό είναι υποχρεωτικός ο ενταφιασμός. Ο Ιουδαϊσμός και η Ορθοδοξία δεν δέχονται την αποτέφρωση των νεκρών. Στον Ινδουϊσμό, Βουδισμό και Προτεσταντικό Χριστιανισμό, αποτελεί κανόνα και παράδοση η αποτέφρωση. Οι Καθολικοί τον ανέχονται αν και δεν συμφωνούν.

                                                                                                                                                                                                                                              9.Οι αρχαίοι Έλληνες κατά κανόνα, θεωρούσαν ιερό καθήκον τον ενταφιασμό των νεκρών, γι’ αυτό έχουν διασωθεί πολλοί αρχαίοι τάφοι  και τιμώρησαν τους νικητές στρατηγούς της μάχης των Αργινουσών επειδή δεν έθαψαν τους νεκρούς στρατιώτες. Η Αντιγόνη επίσης τιμωρήθηκε γιατί τηρώντας τους θείους νόμους, έθαψε το νεκρό αδελφό της παρά τις αντίθετες βασιλικές διαταγές.

       10.Η καύση των νεκρών στους ειδωλολάτρες προερχόταν από την αντιχριστιανική, αρχαιοελληνική, Πλατωνική αντίληψη, που θεωρούσε ότι το σώμα είναι κακό, τάφος της ψυχής, «σήμα» και πρέπει να εξαφανιστεί, αλλά και γιατί ο νεκρός προκαλούσε φόβο στους πρωτόγονους, ειδικά αν ήταν κακός, γι’ αυτό χαρακτηρίζεται ως βαρβαρικό έθιμο από πολλούς συγγραφείς.

ΕΥΤΥΧΙΟΣ  Σ. ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ  Μ.Α., Ph.D.
     
Σχετ. 5^η ΘΕΜΑΤ. ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΠΣ  της  Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

1.H καύση των νεκρών είναι ότι το καλύτερο επιθυμούν οι εγκληματίες, γιατί εξαφανίζονται τα αποδεικτικά στοιχεία και τα πειστήρια του εγκλήματος. Έτσι η αλήθεια του εγκλήματος δεν μπορεί εκ των υστέρων να αποδειχθεί σε τυχόν δικαστική πλάνη και αναψηλάφηση των στοιχείων, εκταφή και νέα έρευνα στα οστά. Επανειλημμένα πέντε, δέκα, δεκαπέντε χρόνια αργότερα αποκαλύφθηκαν εγκληματίες με νέα ιατροδικαστική έρευνα στα οστά που αν είχαν καεί δεν θα αποδεικνυόταν. Η Εκκλησία όμως θεωρεί τη δικαιοσύνη στη ζωή βασικό πυλώνα, διδασκαλία και σκοπό της.

2.«Τό ἀνθρώπινον σῶμα εἶναι εἰκόνισμα τῆς ἀθανάτου ψυχῆς καί

προβολή τῆς αἰωνιότητος εἰς αὐτόν τόν κόσμον. Ἡ καῦσις τοῦ σώματος ἀποτελεῖ εἰκονοκλαστικήν πρᾶξι πού προσβάλλει τήν πίστι της Εκκλησίας εἰς την αἰωνιότητα. Ἡ διαδικασία τῆς φθορᾶς τοῦ σώματος πρέπει νά εἶναι φυσική καί ποτέ ἐξαναγκασμένη. Ἡ φύσις ἀναλαμβάνει τήν φθορά τοῦ σώματος. Ἡ καῦσις εἶναι πρᾶξις βίας ἐπί τοῦ σώματος. Ἡ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας προερχομένη ἐκ τῆς τιμῆς τῶν Ἁγίων Λειψάνων πείθει ὅτι τά Λείψανα πνευματικῶς ζοῦν, δι’ αὐτό διά την Ἐκκλησίαν ἡ ταφή ἀποτελεῖ αἰωνία ἀξία καί ἡ καῦσις δέν θεωρεῖται ὡς ἀτομικόν δικαίωμα διά τά πιστά μέλη τῆς Ἐκκλησίας.

3. Εἶναι μία καθαρά μηδενιστική πρᾶξις, πού σηματοδοτεῖ τό τέλος τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ἀντιθέτως, ἡ ταφή σηματοδοτεῖ τήν ἐλπίδα καί τήν προσδοκία τῆς Ἀναστάσεως». (Μητροπολίτης Πειραιῶς, Σεραφείμ).

4. Η καύση των νεκρών  μας απομακρύνει από τη βασική πατερική διδασκαλία της μνήμης θανάτου, αφού εκλείπουν τα απτά στοιχεία της πραγματικότητάς του.

 «Καθεζόμενος ἐν τῷ κελλίῳ σου, συνάγαγέ σου τὸν νοῦν, μνήσθητι ἡμέρας θανάτου, ἴδε τότε τοῦ σώματος τὴν νέκρωσιν, ἐννόει τὴν συμφοράν, λάβε πόνον, κατάγνωθι τῆς ἐν τῷ «κόσμῳ ματαιότητος» (Εὐάγριος μοναχός). Κι ἡ χρησιμότητα τοῦ στεγνοῦ κρανίου ἔγκειται στὸ νὰ θυμίζει καθημερινὰ στὸ μοναχὸ τὴ ματαιότητα τῶν ἐπιγείων καὶ τὴν ἀποστολή του, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν διὰ τῆς προσευχῆς καὶ τῶν μυστηρίων πνευματικὴ ἐνηλικίωση τοῦ πιστοῦ.

5. Η καύση των νεκρών θα μας στερούσε την ευλογία των λειψάνων των αγίων, τη χάρη, τα θαύματα, τα υπερφυσικά σημεία, τις μυροβλησίες, ευωδίες, αφθαρσίες, τον αγιασμό, που τα συνοδεύουν καὶ ἀποτελοῦν τεκμήρια ἁγιότητος τονώνουν την πίστη και δίνουν μαρτυρία του Θεού στον σύγχρονο κόσμο. Κατά τον Μ. Βασιλείο, «ὁ ἀψάμενος ὀστέων μάρτυρος λαμβάνει τινὰ μετουσίαν ἁγιασμοῦ» και «οὐχὶ τὰ ὀστᾶ μόνον τῶν μαρτύρων, ἀλλὰ καὶ οἱ τάφοι αὐτῶν, καὶ οἱ λάρνακες, πολλὴν βρύουσι εὐλογίαν» κατά τον Ἰω. Χρυσόστομο.

6. Η καύση των νεκρών θα μας στερήσει στο μέλλον τα λείψανα των νέων Αγίων.

7. Η Ὀρθοδοξία, σέβεται τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καὶ στὴ ζωὴ καὶ στὸ θάνατο. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὀνομάζει τὰ κατοικητήρια τῶν νεκρῶν κοιμητήρια, ἐπειδὴ τὰ θεωρεῖ ἀπὸ τὴ μία ὡς ξενοδοχεῖα, τὰ ὀποῖα φιλοξενοῦν τὰ σώματα τῶν κεκοιμημένων «ἄχρι καιροῦ», ἀλλὰ καὶ ὡς διδακτήρια, ποὺ ἀποδεικνύουν τὸ πρόσκαιρο τοῦ παρόντος βίου καὶ κατ᾿ ἐπέκταση τὴν ματαιότητα τῶν πάντων.

8.Ὅταν ἐξαφανιστοῦν ὅλ᾿ αὐτά, λοιπόν, εἶναι φυσικὸ νὰ χαθοῦν καὶ πολλά ἄλλα, ποὺ εἶναι χρήσιμα στοιχεῖα πολιτισμοῦ (π.χ. ἔργα καλλιτεχνῶν ποὺ στολίζουν τοὺς τάφους και αποτελούν ιστορικές πηγές κ.λ.π.). Γιατί, μὴν τὸ λησμονοῦμε ὅτι μεγάλη πηγὴ πολιτισμοῦ εἶναι, αἰῶνες τώρα, και ἡ Ἐκκλησία.

9. « Εἶναι πρωτίστως ζήτημα πίστεως καὶ ὁμολογίας. Κι ἀναφέρομαι στὸ κορυφαῖο καί θεολογικότατο θέμα, ποὺ ἀφορᾶ στὴν καύση τῶν νεκρῶν. Ὄχι τῶν κεκοιμημένων, γιατὶ αὐτὴ εἶναι

ἡ διαφορὰ ποὺ ἔχουμε μὲ τοὺς ὅποιους ἀντιρρησίες τοῦ θέματος: Βλέ-

πεις, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δὲν ἀντιμετωπίζει τὸν «ἄπνου καὶ νεκρὸ» μὲ

τὴν ἔννοια τοῦ ἄχρηστου καὶ περιττοῦ, ἀλλὰ μὲ τὴν ἄλλη προοπτική:

Τῆς προσδοκίας τῆς Ἀναστάσεως. Ἑπομένως καὶ νοιάζεται τί θὰ ἀπογίνει

αὐτὸ τὸ ἄπνουν σῶμα, τὸ λείψανον ἀλήθεια, τὶ ὄμορφη λέξη καὶ συνάμα

διδακτική! Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸ φροντίζει ( βλ. κηδεία, ἀπὸ τὸ ρ. κήδομαι, ποὺ

σημαίνει φροντίζω), τὸ ταχτοποιεῖ, τὸ ἐπιστρέφει ὡς ὅμοιο στὸν οἰκεῖο

χῶρο του, τὴ γῆ, τὴ μάνα-γῆ ποὺ λέγανε κι οἱ σοφοὶ προπάτορές μας. Τὸ

ἐπιστρέφει κι ἔχει κι ἐκεῖ τὴν ἔγνοια του, ἀφοῦ ἡ παρουσία τοῦ μνημείου,

ὅπου τίθεται ὁ κεκοιμημένος, δὲν εἶναι ἕνας τυχαῖος τόπος: εἶναι πάνω

ἀπ᾿ ὅλα ἱερὸ ταμιευτήριο ἀναμνήσεων ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ἔφυγε ἀπὸ τὸν

κόσμο αὐτόν.

Ὅμως θὰ χρειαστεῖ νὰ προσθέσουμε καὶ κάτι ἄλλο ἀκόμη. Ὄχι γιὰ

νὰ ὑποστηρίξουμε τὶς θέσεις τῆς Ἐκκλησίας ἡ Ὁποία στὸ κάτω-κάτω τῆς

γραφῆς δὲν μᾶς ἔχει ἀνάγκη, ἐμεῖς Τὴν ἔχουμε- ἀλλὰ γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὸ ποιοὶ τιμοῦν τὸ ἀνθρώπινο σῶμα καὶ ποιοὶ τὸ περιφρονοῦν. Γιατὶ δὲν μπορεῖς τὸ σῶμα σου νὰ τὸ περιποιεῖσαι, νὰ τὸ φροντίζεις, νὰ τὸ προβάλλεις καὶ σὲ κάποια στιγμή, ὅταν πιὰ ἔχει μείνει ἄπνου καὶ νεκρό, ἐκεῖνοι ποὺ τὸ θαύμαζαν, τὸ ὕψωναν ὡς ἕνα ἔργο τέχνης καὶ τὸ σέβονταν, τώρα

νὰ τὸ περιφρονοῦν, νὰ τὸ θεωροῦν ἄχρηστο, τιποτένιο, χωρὶς καμμιὰ ἀξία καὶ νὰ τὸ χαντακώνουν, δίχως καμμιὰ τιμή, καμμιὰ εὐαισθησία, καμμιὰ προσπάθεια διατήρησης τῆς μνήμης. Ναί, τὸ χαντακώνουν, δηλαδή νὰ τὸ ρίχνουν στὴν πυρά, λές καὶ εἶναι κάτι τὸ ἀπόβλητο, τὸ μισητό. Κι αὐτὰ τὰ κάνει ἡ ἴδια ἡ μερίδα τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων, ποὺ μέχρι χθὲς θαύμαζε τὸ εἶδος καὶ τὸ κάλλος τοῦ κορμιοῦ καὶ σήμερα τὸ καταστρέφει.

   Ἡ Ἐκκλησία, ποὺ στέκει φιλάνθρωπα καὶ τιμητικὰ ἀπέναντι σὲ κάθε

της παιδί, σὲ κάθε δηλαδή πιστό –χωρὶς νὰ ὑποτιμᾶ τὸν διαφορετικό, τὸν

ὑποτιθέμενο «ἄπιστο» (ἀλήθεια, ὑπάρχει ἄπιστος;) ἁπλῶς διατηρεῖ τὴν

ὑπομονή Της καὶ τοῦ προβάλλει τὴ διδαχή Της– ἔχει μιὰ ἄλλη ἄποψη, γιὰ

τὸ θέμα. Δὲν παραπετᾶ τὸ ἀνθρώπινο σῶμα, ὅπως ἐπίσης δὲν ἀπορρίπτει

καὶ τὴν ψυχή. Γιατὶ δέχεται τὸν ἄνθρωπο ὡς ψυχοσωματικὴ ὀντότητα,

καθόσον ἔτσι προῆλθε ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Δημιουργοῦ. (βλ. Γεν.1, 26-30).

Ὁπότε, πῶς μπορεῖ νὰ ἀπορρίψει τὸ ἕνα, τὸ σῶμα δηλαδή, καὶ νὰ ἀπο-

δεχτεῖ μόνο τὸ ἄλλο; Γι᾿ αὐτὸ ἄλλωστε ἔγιναν τόσες καὶ τόσες Σύνοδοι,

ἀλλὰ καὶ τόσες πραγματεῖες ἤ καὶ λόγοι γράφτηκαν, ὥστε νὰ ὑποστηρί-

ξουν τὸ συναμφότερον τῆς ψυχοσωματικῆς ὀντότητας τοῦ ἀνθρώπου.