Η Κρητική Εθνεγερσία του 1821

Αναδημοσίευση από εφ. Ρεθεμνιώτικα Νέα

H Εθνεγερσία του 1821 και η ιστορία της Κρήτης

28/05/2019

Του ΓΙΑΝΝΗ Σ. ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗ*

Στα μαθητικά μου χρόνια διδάχτηκα την Ελληνική ιστορία και δίδαξα για πολλά χρόνια από σχολικά εγχειρίδια, στις τελευταίες τάξεις δημοτικών σχολείων. Είχα πάντοτε την απορία: ΓΙΑΤΙ έχουν γραφεί ελάχιστα στα βιβλία της ιστορίας του ΟΕΔΒ για τις μακροχρόνιες Κρητικές επαναστάσεις για την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού; Και όμως έγιναν μεγάλες σε διάρκεια και πολλές θυσίες, επαναστάσεις:

Η Επανάσταση του 1821-28, η Επανάσταση 1866-69 με το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, η Επανάσταση 1770 με τον ήρωα Δασκαλογιάννη και άλλες τοπικές εξεγέρσεις στα Σφακιά, στον Αποκόρωνα, στο Μυλοπόταμο στη Μεσσαρά κτλ. Αλλά και επαναστάσεις αιματηρές κατά των Βενετών και των Αράβων κατακτητών.

Μόνο ένα σύντομο κεφάλαιο θυμούμαι στο βιβλίο της ιστορίας ΣΤ' δημοτικού, με τον τίτλο ΣΟΥΛΙ-ΜΑΝΗ-ΣΦΑΚΙΑ και την επανάσταση του 1770 με τον ηρωικό θάνατο του Δασκαλογιάννη.

Ελάχιστοι Κρητικοί αναφέρονται ως μέλη της Φιλικής Εταιρείας: Ο Ρεθεμνιώτης (από το Νευς Αμάρι) Εμμ. Βερνάρδος, ο πρώτος επίσημος κήρυκας της Φιλικής Εταιρείας στην Κρήτη (μυήθηκε 1 Σεπτεμβρίου 1816 στο Ιάσιο), ο Ηρακλειώτης έμπορος Μαγδαληνός, ο επίσκοπος Αρτέμιος, ο Γεράσιμος Παρδάλης, ο Κριτοβουλίδης, οι Σφακιανοί πλοιοκτήτες Π. Ψαρουδάκης και Ανδρέας Φασούλης και πολλοί άλλοι (Τα ονόματα αναφέρονται στην ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Θεοχ. Δετοράκη Σελ. 319).

Αναφέρονται παρακάτω συνοπτικά οι αγώνες, οι θυσίες του Κρητικού λαού και η μακροχρόνια σκλαβιά από τους πάντοτε αιμοβόρους κατακτητές:

Το 825 μ.Χ. καταλαμβάνεται η Κρήτη από τους Άραβες.

Το 961 ελευθερώνεται από το Νικηφόρο Φωκά.

Το 1210 καταλαμβάνεται από τους Ενετούς.

Το 1669 από τους Τούρκους.

1822-24 καταπνίγεται η επανάσταση των Κρητών από τους Αιγυπτίους.

1836-1898 συνεχίζεται η ακόμα πιο σκληρή Τουρκική σκλαβιά.

1898 η Κρήτη ελευθερώνεται από τους Τούρκους (Κρητική Πολιτεία).

1913 Ένωση της Κρήτης με τη μητέρα Πατρίδα.

Ακολουθεί βέβαια η απάνθρωπη και για την Κρήτη Γερμανική κατοχή (1941-1945) αλλά με αγώνες της Εθνικής Αντίστασης.

Έπειτα από τόσους αγώνες, θυσίες και ολοκαυτώματα, τα ιστορικά γεγονότα στην Κρήτη νομίζω ότι ελάχιστα αναφέρονται από τους ιστορικούς και ελάχιστα διδάσκονται στα σχολεία.

Στην πεντάτομη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους του Κων/νου Παπαρηγόπουλου 1815-1891 ελάχιστα αναφέρονται για τους απελευθερωτικούς αγώνες των Κρητών και για την Εθνεγερσία του 1821. Μήπως ήταν νωρίς για τη συγγραφή των ιστορικών γεγονότων στην Κρήτη; Μήπως δεν έγραψαν σύγχρονοι τότε Κρητικοί για τις μακροχρόνιες αιματηρές επαναστάσεις στην Κρήτη;

Και όμως υπάρχουν σήμερα επιστήμονες που καταγράφουν την τοπική ιστορία και πιστεύω ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα λάβει υπόψη του την καταγραφή.

Στην εφημερίδα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» σελ. 10 της 27^ης Μαρτίου 2019 δύο Ρεθεμνιώτες από τον Άγιο Ιωάννη (χλιαρό) Αμαρίου, ο Ευτύχιος Καλογεράκης και ο Σταύρος Φωτάκης, ο πρώτος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Σχολικός Σύμβουλος Θεολόγων και ο δεύτερος Αντ/γος της Αστυνομίας ε.α., με πανεπιστημιακές σπουδές κατέγραψαν μέρος της τοπικής ιστορίας του χωριού μας:

Κατέγραψαν την ηρωική δράση του ήρωα καλόγερου καπετάν Μητροφάνη (1798-1829).

Για την επαναστατική δράση του έχει γράψει ο γιατρός Γεώργιος Εμμ. Ανδρεδάκης από το Φουρφουρά στα «Ιστορικά Σημειώματα» το 1926 αλλά και η γνωστή πολυγραφότατη δημοσιογράφος μας Εύα Λαδιά στο βιβλίο της «Ρεθεμνιώτες Ήρωες του 1821».

Ο Μητροφάνης γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου. Η μεγάλη Επανάσταση του 1821 τον βρήκε να αγωνίζεται ως Αρματολός-Χαΐνης (Χαΐνης λεγόταν από τους Τούρκους, που στην Αραβική γλώσσα σημαίνει επίβουλος, αχάριστος, προδότης). Έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων που είχαν έδρα το Βαθιακό Αμαρίου.

Αναγκάστηκε να καταφύγει στην Ι.Μ. Ασωμάτων και να γίνει μοναχός για να χάσουν τα ίχνη του οι Τούρκοι, αλλά χωρίς να σταματήσει τη δράση του. Το 1825 μεταβαίνει με άλλους Κρητικούς εθελοντές στην Πελοπόννησο για να ενισχύσει τους Έλληνες εναντίον του Ιμπραήμ. Επιστρέφει στην Κρήτη το 1827 και συνεχίζει τον αγώνα. Οι Τούρκου πληροφορήθηκαν έντρομοι την επιστροφή του και τον επικήρυξαν. Του έστησαν ενέδρα κοντά στο μοναστήρι και τον πυροβόλησαν ομαδικά. Καθυστέρησαν να πλησιάσουν από φόβο, αλλά όταν διαπίστωσαν πως ήταν νεκρός, έκοψαν το κεφάλι του και αφού πέρασαν από τον Άγιο Ιωάννη και βεβαιώθηκαν πως ήταν το κεφάλι του Μητροφάνη, το μετέφεραν στο Ηράκλειο.

Ο Δήμος Ρεθύμνης το 2010, με πρόεδρο του Δημ. Συμβουλίου τον κ. Μανώλη Λίτινα επί δημαρχίας κ. Γεωργίου Μαρινάκη, τίμησε τον ηρωικό καλόγερο με την ονοματοθεσία ενός νέου δρόμου (πάροδος Θεοτοκοπούλου στην Καλλιθέα) με το όνομα Οδός «Ιερομονάχου Μητροφάνη».

Ένας χαρισματικός νέος Ιερέας ο Στυλιανός Νικ. Καλογεράκης, 7^η γενιά των Καλογεράκηδων μετά τον Μητροφάνη, έχει δώσει στο έκτο του παιδί το όνομα Μητροφάνης. Συνηθίζεται στην Κρήτη να δίνονται στις νεότερες γενιές ονόματα σημαντικών προσωπικοτήτων.

Μεγάλη τιμή σε αυτούς που τιμούν τους αγώνες και τις προσωπικότητες του τόπου τους.

* O Γιάννης Καλογεράκης είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός