ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΝΤΑΜΩΜΑΤΑ

ΑΝΑΔΗΜΣ. ΑΠΌ ΕΦΗΜ. ΠΑΤΡΙΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ                  

                     Επικίνδυνα Ανταμώματα

                                Ευτύχιος Σ. Καλογεράκης

                                    Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών    

                   

                        Π.  Φέρμορ       Στυλ.Καλογεράκης   Αρχιστράτηγος Χ. Αλεξάντερ.    

     Η μελέτη των απομνημονευμάτων των Άγγλων κατασκόπων και των Βετεράνων της αντίστασης στην Κρήτη, μας εκπλήσσει με τις οριακές καταστάσεις που έζησαν, όταν Γερμανοί, αντάρτες, αντιστασιακοί, καταζητούμενοι, Εγγλέζοι, βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής, στο ίδιο γλέντι ή τραπέζι. Τότε πραγματικά από «μπαμπακερή κλωστή η ζήση τους εκρεμάσθη» κατά τη φράση του Ερωτόκριτου. Ο Φέρμορ, αρχηγός της απαγωγής του Κράιπε, περιγράφει  περιστατικό με τον ηγούμενο του Μοναστηριού των 12 Αποστόλων, κοντά στα Καστελιανά:

       «Ο Ηγούμενος του μοναστηριού είναι αξιέπαινος. Σήμερα το πρωί ο Σάντι, ο Τζόν  κι εγώ μαζί με τους οδηγούς μας καθόμασταν στον μοναδικό χώρο υποδοχής του μικρού και πρωτόγονου μοναστηριού, όταν έφτασε μια ομάδα επτά Γερμανών. Απείχαν μόλις ένα λεπτό από την πόρτα, όταν τους πήραμε χαμπάρι. Ο Ηγούμενος άνοιξε αμέσως μια καταπακτή, που οδηγούσε στο κελάρι και κατεβήκαμε όλοι μας και μείναμε εκεί κρατώντας την αναπνοή μας, ενώ οι Γερμανοί έμπαιναν μέσα, πάνω ακριβώς από τα κεφάλια μας. Ο Ηγούμενος τους κράτησε και τους τάισε για δύο ώρες με απίστευτη ψυχραιμία. Τους βλέπαμε μέσα από τις χαραμάδες που άφηναν οι σανίδες του πατώματος. Έφυγαν τελικά, βέβαιοι πως ο οικοδεσπότης τους ήταν ένας νομοταγής γερμανόφιλος κι εμείς βγήκαμε από την τρύπα μας. Παρά τρίχα γλιτώσαμε, μόνο χάρη στην ετοιμότητα και το θάρρος του Ηγουμένου. Είναι ο Αρχιμανδρίτης Θεοφύλακτος».

     Παρόμοιο κακό συναπάντημα με τον Φέρμορ (Μιχάλη) πάλι, περιγράφει στα απομνημονεύματά του, ο Πρόεδρος τότε του Άι-Γιάννη(Βαπτιστής) Αμαρίου, Καλογεράκης Στυλιανός (Κατσαντωνιά). Αναφέρει: «Τρώγαμε στο σπίτι μου με το Φέρμορ μεταμφιεσμένο, με κρητικά ρούχα, στιβάνια, γκιλώτες, μουστάκι, κρουσσάτο μαντήλι, βαμμένα τα ξανθά μαλλιά και το μουστάκι σε μαύρα, για να μοιάζει Κρητικός, γνωρίζοντας αρκετά καλά την κρητική διάλεκτο, όπως οι Εγγλέζοι των ειδικών επιχειρήσεων στην Κρήτη. Ξαφνικά μια ομάδα Γερμανών του φυλακίου Φουρφουρά (Κατζφούρ) με το διοικητή τους Ζίμπλιξ χωρίς να το αντιληφθούμε εμφανίζεται στην αυλή έξω, όπως μερικές φορές έκαναν, γιατί με ήθελαν ως Πρόεδρο. Δεν προλαβαίνουμε να κρυφτεί, ή να διαφύγει, αλλά και ο ίδιος απόλυτα εξοικειωμένος σε τέτοιες καταστάσεις και με την παροιμιώδη ψυχραιμία που τον διέκρινε, παραμένει, συνεχίζοντας να τρώει. Σηκώνομαι και τους καλωσορίζω χαρούμενα, κεφάτα, χαμογελαστά και ζεστά, όπως ήξερα καλά να προσποιούμαι, για να μην υποψιαστούν κάτι και τους προσκαλώ να καθίσουν στο τραπέζι μαζί μας. Σε λίγο ο Ζίμπλιξ, είτε γιατί κάτι δεν του πήγαινε καλά με τη φάτσα του Φέρμορ, που ήταν ψηλός, βιτσάτος, γεροδεμένος, ομορφοκαμωμένος, διαφορετικός από μας, είτε γιατί απέφευγε να μιλεί για να μην καταλάβουν κάτι από την προφορά του, είτε από τους ευγενικούς τρόπους του στο φαγητό, που όσο και αν προσπαθούσε, διέφεραν από τους δικούς μας, με ρωτά; Πρόεδρε ποιός είναι αυτός; Ο μικρότερος αδελφός μου του απαντώ με άμεση ετοιμότητα και φυσικότητα, καθησυχάζοντάς τον. Δεν συνέχισε, πεπεισμένος για την ειλικρίνεια του Προέδρου ή γιατί του φάνταζε ασύλληπτο το πραγματικό γεγονός, που συνέβαινε και συνεχίσαμε το φαγοπότι μέχρι που έφυγαν.

«Ήταν αδύνατο να αισθανθείς οτιδήποτε άλλο εκτός από έναν οίκτο για τον ανυποψίαστο εχθρό», επισημαίνει για παρόμοια περίπτωση ο κατάσκοπος Φήλντινγκ ».

         «Μια άλλη φορά τρώγαμε στον οντά μου με τον μορφωμένο και ευγενή  Άγγλο Διοικητή της Αντικατασκοπίας Κρήτης Τομ Νταμπάμπιν (Ιωάννη) και τα αδέλφια Κώστα και Γιάννη Παραδεισανό  από το Βυζάρι (Κόρφος), που ανήκαν στις Εγγλέζικες οργανώσεις, ελαφρά οπλισμένοι με πιστόλια εσωτερικά. Είχαμε καλοφάει τα νόστιμα φαγητά της γυναίκας μου Στελιανής, μαθημένη από τα συνεχή τραπεζώματα την εποχή αυτή, που πάντα αδιαμαρτύρητα ετοίμαζε. Ήπιαμε και μπόλικο κόκκινο κρασί να ξεχάσομε τα βάσανά μας και είμαστε σε κέφι. Λίγο πριν τελειώσουμε,  μου φωνάζει η γυναίκα μου κάτω από το ισόγειο που ήταν η κουζίνα, πως έχουν έλθει Γερμανοί και με θέλουν. Σουμπαχάνα δα, είπα, και πως θα ξεμπερδέψομε πάλι από τη κακοτοπιά που μας βρήκε. Μόλις το άκουσε ο Τόμ μισομεθυσμένος όπως ήταν λέει να κατέβουμε να τους χαιρετήσουμε.

 Οι Εγγλέζοι έκαναν τέτοιους παραλογισμούς, για τους οποίους  ο κατάσκοπος στην περιοχή Χανίων και Ρεθύμνης (Νινευή) Φήλντινγκ, αργότερα σχολίαζε:   «Τα μυαλά μας είχαν πια πειραχτεί από την αφύσικη ζωή που ζούσαμε γι’ αυτό κάναμε άσκοπα πράγματα και η οικογένεια διακινδύνευε τα πάντα».

       Όχι λέω στον Τόμ, μην κατεβείτε γιατί μπορεί να σε γνωρίσουν από τη φάτσα και τη μιλιά πως είσαι Άγγλος και θα μας σκοτώσουν ούλους και θα κάψουν και το χωριό. Εγώ θα κατεβώ να τους πιάσω τη κουβέντα, θα μιλώ και δυνατά για να μην σας ακούσουν και εσείς σιγά σιγά θα βγείτε στο δώμα με χώμα της κουζίνας και θα φύγετε, όπως και έγινε χωρίς να πάρουν είδηση». Παρόμοια επικίνδυνα ανταμώματα σε  φαγοπότια και γλέντια Γερμανών με Άγγλους κατασκόπους και καταζητούμενους, σε σπίτια Προυχόντων και τοπικών ηγετών, που ήταν στην αντίσταση και με διπλωματία παραπλανούσαν τους κατακτητές  για να μην αντιληφθούν τη δράση τους και προστάτευαν τους αντιστασιακούς και τις τοπικές κοινωνίες που ήταν υπεύθυνοι,  αναφέρει ο  Φήλντινγκ, ο πιο αντικειμενικός κατά τη γνώμη μας αναλυτής της Κρητικής αντίστασης, αν και σκληρός στην κριτική του, στις αναφορές του στο στρατηγείο της Μ. Ανατολής και στο βιβλίο του «Το Κρυφτό».

     Όταν έλεγα τέτοια περιστατικά στο Μπαντουβά και στα άλλα στελέχη της αντίστασης, με τους οποίους συνεργαζόμουν, γελούσαν ευχαριστημένοι και μου έλεγαν; Μπράβο μωρέ Στελιανέ, πού την έμαθες τέτοια διπλωματία; Και οι καλύτερα εκπαιδευμένοι στην κατασκοπία δεν τα κατορθώνουν έτσι. Αν  σε στείλουμε στο Κάιρο να εκπαιδευτείς θα γίνεις άπιαστος, αλλά εσύ δεν τόχεις ανάγκη, τόχεις από τη φύση σου. Όποια στιγμή ήθελα μπορούσα να φύγω στη Μέση ανατολή και το σκέφτηκα, όταν κινδύνευα υπερβολικά,  αλλά δεν το επιδίωξα γιατί δεν ήθελα να αφήσω μόνα τα τρία κοπέλια μου, τη γυναίκα μου και αρκετή περιουσία. Διαμαρτυρόμουν μάλιστα  που έφευγαν πολλοί συνεχώς στην ασφάλεια της Μέσης ανατολής και μας άφηναν μόνους στο ζόρι να παλεύουμε τις θηριωδίες των Γερμανών.

      Τέτοιοι ήταν αυτοί οι γενναίοι αγωνιστές της ελευθερίας. Ενθουσιώδεις νέοι, αλλά και ώριμοι οικογενειάρχες, που εθελούσια, χωρίς να τους το επιβάλλει κάποιος, έθεταν τη ζωή τους, την οικογένειά τους, την περιουσία τους σε ύψιστο κίνδυνο χωρίς να προσδοκούν ανταλλάγματα. Φτωχοί και ευκατάστατοι, μορφωμένοι και αγράμματοι, ιερωμένοι και απλοί άνθρωποι απ’ όλα τα επαγγέλματα, Προύχοντες, Δήμαρχοι, Πρόεδροι, Μητροπολίτες, Ηγούμενοι, ο καθένας από το μετερίζι του και με το δικό του ξεχωριστό τρόπο, στον κοινό αγώνα.

      Ο Χ. Αλεξάντερ, Αρχιστράτηγος των Συμμαχικών Δυνάμεων Μεσογείου το 1944-45, αναγνωρίζοντας τη βοήθεια, υποστήριξη, συνεργασία και προσφορά του Καλογεράκη Στυλιανού στους Άγγλους κατασκόπους και στρατιώτες, τον τίμησε με το παρατιθέμενο πιστοποιητικό αναγνώρισης και τιμής, ως ελάχιστη ευγνωμοσύνη της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, το οποίο σε μετάφραση αναφέρει:

                      Αυτό το πιστοποιητικό απονέμεται

στο Στυλιανό Νικολάου Καλογεράκη, δείγμα ευγνωμοσύνης και εκτίμησης, για τη βοήθεια  που παρείχε στους ναύτες, στρατιώτες και αεροπόρους της Βρετανικής κοινοπολιτείας των εθνών, με την οποία κατάφεραν να ξεφύγουν και να γλιτώσουν της αιχμαλωσίας από τον εχθρό.

                                                                Η.R. Αλεξάντερ

                                                                          

                                                                    Στρατάρχης

                                                  Της ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης,

  1939-1945                                   θεάτρου επιχειρήσεων Μεσογείου.