ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

                           Δρ Ευτύχιος Σ. Καλογεράκης

1.Για αποφυγή παραβατικότητας: Μιλήστε τους, ακούστε τους, δραστηριοποιείστε τους, ενδιαφερθείτε γι’ αυτούς, δείξτε τους αγάπη, αναθέστε τους ευθύνες, εργασίες, μην τους απομονώνετε, διώξτε τους τη μειονεξία.

2.Να βρίσκουμε  και να ενισχύουμε, τα θετικά στοιχεία και των πιο παραβατικών ή αδύνατων μαθητών. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για τη βελτίωση της συμπεριφοράς των μαθητών στην τάξη είναι η ενθάρρυνσή τους με την προβολή των θετι­κών συμπεριφορών που αναμένονται από αυτούς. Αυτό πραγματοποιεί­ται με τα: I.πρώτα μηνύματα που δίνονται στο ξεκίνημα της σχολικής χρονι­άς. II.με την ποιότητα του μαθήματος. III.με τα μέσα στήριξης της επιθυμητής συμπεριφοράς (επιβράβευση, πρότυπα, συμφωνία) IV.με τον προσδιορι­σμό από την πρώτη μέρα των κανόνων της τάξης και της συμμετοχής των μαθητών.

3.Τους εκτιμάμε γι’ αυτό που είναι και όχι γι’ αυτό που θέλαμε να είναι. Όχι αρνητική γλώσσα αλλά θετική ενθάρρυνση.Σε ορισμένες πε­ριπτώσεις η εστίαση της προσοχής του εκπαιδευτικού στην αρνητική συμπεριφορά ενός μαθητή προκαλεί την ακατάλληλη συμπεριφορά. Έτσι, προκαλείται ένας φαύλος κύκλος, αφού ο καθηγητής συνεχίζει να δείχνει την αυστηρότητά του στο μαθητή και εκείνος συνεχίζει να συμπε­ριφέρεται αρνητικά, με συνέπεια την αδιαφορία του μαθητή για τη μάθηση.

4. Συζήτηση και αναζήτηση αιτίων παραβατικότητας.Φωνάζουν βοήθεια με τις πράξεις τους οι παραβατικοί μαθητές.

5.Η χρήση ποικι­λίας τεχνικών διδασκαλίας βοηθά να αποφεύγεται η ανία των μαθητών.

6.Σημαντική είναι επίσης η ατομική αντιμετώπιση της ακατάλληλης συ­μπεριφοράς του μαθητή και η πρώτη αντίδραση του καθηγητή σε αυτή τη συμπεριφορά.

7. Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις καθηγητή μαθητή: α.Μειώνουν την παραβατική συμπεριφορά τους.β.Ενεργοποιούν τους μαθητές. γ.Συμβάλλουν στην αυτοεκτίμηση και ενθάρρυνση τους.

 Αρκεί να μην καταλήγουν στο μαθητοπατερισμό και την υπερβολική οικειότητα. Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις στο σχολείο συμβάλλουν στη μεγαλύτερη πειθαρχία μέσα στην τάξη και τη σχολική μονάδα.

 8.Τα υψηλά επίπεδα ικανοποίησης των μαθητών από τη ζωή της μαθητικής ομάδας συντελούν στην ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων μορφών συμπεριφοράς. Επομένως, πρέπει εδώ να τονιστεί πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του/της εκπαιδευτικού. Εμπνέει τους/τις μαθητές/τριες ή τους/τις απωθεί;

    9. Η κατανόηση της ιδιαιτερότητας της πορείας του κάθε παιδιού με προβλήματα συμπεριφοράς αποτελεί σημαντικό παράγοντα για το σχεδιασμό της παρέμβασης, η οποία πρέπει να είναι εξειδικευμένη και εξατομικευμένη, βασιζόμενη αποκλειστικά στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας καθώς και του οικογενειακού προσωπικού ιστορικού του παιδιού.

      10. Η συμβουλευτική των εκπαιδευτικών για τη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων και στάσεων των «επιθετικών παιδιών», αλλά και για την ανάπτυξη εξατομικευμένων εναλλακτικών στρατηγικών θεωρείται σήμερα ως ο ακρογωνιαίος λίθος κάθε αποτελεσματικής παρέμβασης. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά με τη στάση τους στη διαμόρφωση ενός καλού κλίματος στο πλαίσιο της τάξης με ευεργετικές συνέπειες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.

11.Ποτέ σωματική ή ψυχολογική ή συναισθηματική ή λεκτική βία. Δεν βρίζουμε, δεν αγνoούμε, δεν περιθωριοποιούμε κανένα.

12. Χρησιμοποιούμε τη γλώσσα του σώματος. Δεν είμαστε ακίνητοι και αμήχανοι, ούτε υπερκινητικοί και νευρικοί. Δεν καθόμαστε συνεχώς στην έδρα, δεν διαβάζουμε το μάθημα από το βιβλίο.

13. Είμαστε θαρραλέοι και όχι η φοβισμένοι , ψύχραιμοι, ήρεμοι και όχι  κυκλοθυμικοί. Είμαστε οι ηγέτες της τάξης. «Αν οι μαθητές οσμισθούν το φόβο στο αίμα του Καθηγητή εύκολα θα μετατραπούν σε αγέλη να τον κατασπαράξουν»

14.Όχι ειρωνεία, υποτίμηση, αποστροφή, ή κίνηση υποτιμητική στους μαθητές ότι και αν πουν, ούτε για συγγενικά τους πρόσωπα. Π.χ γονείς, αδέλφια κλπ.

15.Δεν αγγίζουμε τους μαθητές, ούτε λέμε σεξιστικά υπονοούμενα, είμαστε προσεκτικοί στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες μαζί τους. Παράδειγμα καθηγητή

16.Δεν γυρνάμε την πλάτη στους μαθητές όταν διδάσκουμε ή όταν γράφουμε, γιατί πίσω μας δημιουργείται πεδίο εκτροπής. Το σώμα μας είναι κάθετο στον πίνακα, για να ελέγχουμε και την τάξη και τον πίνακα. Παράδειγμα καθηγητή.

Μελέτη περίπτωσης:είσοδος σε χαοτική τάξη.Αντιμετώπιση.

17.Επιδιώκουμε τις παρατηρήσεις με μη λεκτικούς τρόπους. π.χ έντονο κοίταγμα, διαπεραστικό χτύπημα, ανέβασμα της φωνής, σταμάτημα της διδασκαλίας. Δεν είμαστε καταπιεστικοί ούτε υπερβολικά ανεκτικοί αλλά με κατανόηση και όρια.

18.Όταν παρατηρούμε τους κοιτάζουμε στα μάτια και δεν αποφεύγουμε το κοίταγμα. (είναι χειριστικό να  εξηγείς στο μαθητή ότι είναι δικαίωμα του αν θα μάθει, αλλά υποχρέωσή του να αφήσει τον διπλανό του να μάθει και να μην τον ενοχλεί)  Όταν φθάσουμε στην ποινή,  δεν πρέπει να έχει εκδικητικό αλλά παιδαγωγικό χαρακτήρα. Καλύτερη μορφή ποινής η στέρηση. Όχι στις εξουθενωτικές ποινές. Οι ποινές από συλλογικό όργανο κυρίως, π.χ σύλλογο.

Μελέτη περίπτωσης. Ξυλοδαρμός Δ/ντή. Λάθη στο χειρισμό.

19. Όχι συνεχείς προειδοποιήσεις, παρατηρήσεις, κηρύγματα, φωνές, ένταση, εκνευρισμοί, αλλά ναι στα όρια. Μια επιθετική συμπεριφορά θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα, αλλά και μακροχρόνια. Ο λιγότερο αποτελεσματικός χειρισμός είναι αυτός που βασίζεται σε απειλές και εκφοβισμούς, παρά σε μακροχρόνιες συστηματικές στρατηγικές.  Η πειθαρχία δεν επιβάλλεται, αλλά καλλιεργείται σταδιακά, ώστε μέσω της κατάλληλης αγωγής να κατακτήσουν οι μαθητές την αυτοπειθαρχία. Η αποτελεσματική διαχείριση της τάξης δεν επιτυγχάνεται με την άσκη­ση της εξουσίας του εκπαιδευτικού ούτε με την επιβολή της πειθαρχίας μέσω κανόνων παιδονομίας. Η τάξη και η ησυχία έχει διαπιστωθεί ότι δεν αποτελούν πάντα δείκτη μεγάλης επίδοσης στη μάθηση. Όταν στην τάξη επικρατεί η αυστηρή επιβολή των κανόνων, με την πάροδο του χρόνου προκαλούνται αρνητικά συναισθήματα για τον εκ­παιδευτικό, το μάθημα ή το σχολείο. Οι μαθητές συμμετέχουν μόνο όταν είναι ο εκπαιδευτικός παρών και, αντίθετα, γίνεται πανζουρλισμός μόλις φύγει από την τάξη. Επιπλέον, συσσωρεύεται πίεση που αλληλεπιδρά με φαινόμενα εκτός τάξης ή με την ατομική ψυχολογία και με προβλήματα της εφηβείας που μπορεί να οδηγήσουν σε ξαφνικές εκρήξεις. Ο εκπαι­δευτικός που προσπαθεί να επιβληθεί στην τάξη χάνει εύκολα τον έλεγχό της, ενώ οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται για τη μάθηση και δε βελτιώνουν τη συμπεριφορά τους σε θέματα αυτοπειθαρχίας και αλληλοσεβασμού.

20.Τους κοιτάζουμε και τους προσέχουμε όταν αναπτύσσουν την άποψή τους.

21. Όταν διδάσκουμε τους κοιτάζουμε στα μάτια και όχι έξω ή στο κενό.Koιτάζουμε περιοδικά όλους τους μαθητές και όχι μόνο όσους συμμετέχουν ή τους καλούς μόνο μαθητές. Δεν παρουσιαζόμαστε ως παντογνώστες, ούτε και ως ημιμαθείς ή αμαθείς.

22.Ενθαρρύνουμε τους αδύνατους, τους κάνουμε ευκολότερες ερωτήσεις. Τους επιβραβεύουμε με έπαινο, μπράβο, ασχολούμαστε με αυτούς δεν τους αγνοούμε ζητάμε τη γνώμη τους κ.λ.π.

Βιβλιογραφία

1. Γεωργίου, Σ. (2000). Σχέση σχολείου - οικογένειας και ανάπτυξη του παιδιού. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

2. Ελευθεριάδης Ιακ. (2002). Αντώνης, Παιδαγωγικά θέματα. Διδακτική μεθοδολογία, εκδ. Σύγχρονη Πέννα, Αθήνα                                                                                                                                                            3.Καλαντζή-Αζίζι Αναστασία, Ζαφειροπούλου Μαρία (2004). Προσαρμογή στο σχολείο: πρόληψη και αντιμετώπιση δυσκολιών, Εκδ. Ελληνικά Γράμματα.                                                                                                                               4. Καστής ,Ν & Χαραμής, Π. (2001). Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στο σχολείο με τις νέες τεχνολογίες, Αθήνα: Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη, Παρατηρητήριο Εκπαίδευσης                                                                                                                          5. Λιβανίου Ελένη (2004), Μαθησιακές δυσκολίες και προβλήματα συμπεριφοράς στην κανονική τάξη. Εκδόσεις: Κέδρος.                                                                                                                                              6. Μάνος, Κ. (1995). Παιδαγωγική ψυχολογία - ψυχοπαιδαγωγική θεμελίωση της διδασκαλίας. Αθήνα: Γρηγόρης.                                                                                                                                                                    7. Ματσαγγούρας, Η. (2003). Θεωρία και πράξη της διδασκαλίας. Η σχολική τάξη. Χώρος - Ομάδα – Πειθαρχία - Μέθοδος. Αθήνα: Γρηγόρη.                                                                                                                                                                            8. Ματσαγγούρας, Η. (2004). Η εξέλιξη της διδακτικής. Αθήνα: Gutenberg.                                                                                               9. Ματσαγγούρας, Ηλ./ Moore D. (1990). Το εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ, στο Συγκριτική Παιδαγωγική ΙΙ, Μπουζάκης Σ. (επιμ.). Αθήνα: Gutenberg.                                                                                                                                                                                10. Νόβα - Καλτούνη, Χ. (2001). Μορφές αποκλίνουσας συμπεριφοράς στην εφηβεία. Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου. Αθήνα: Gutenberg.                                                                                                                                                                                 11.Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Θέματα Διαχείρισης Προβλημάτων Σχολικής Τάξης, Επιμέλεια : Ευανθία Μακρή – Μπότσαρη, Αθήνα 2007 (Διαδίκτυο)                                                                                                                                                              12. Πυργιωτάκης Ε. Ιωάννης, (2000). Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα.                                                                                                                                                                       13. Σάλτας, Β. (2009). Στοιχεία διδακτικής και παιδαγωγικής. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.                                                                                                                    14.Τσάγκας, Ιωάννης (2005). Διαχείριση-διοίκηση σχολικής τάξης και παιδαγωγική αντιμετώπιση προβλημάτων, Περιέχεται στο: Κοινωνία (2005), τχ. 2, σσ.131-141.                                                                                                                   15. Φράγκος, Χ. (1994). Ψυχοπαιδαγωγική, Θέματα παιδαγωγικής ψυχολογίας, παιδεία διδακτικής και μάθησης. Αθήνα: Gutenberg.                                                                                                                                     16. Χρηστάκης, Κ. (2001). Προβλήματα συμπεριφοράς στη σχολική ηλικία: εκτίμηση, πρόληψη, καταγραφή, αντιμετώπιση. Αθήνα: εκδ. Ατραπός.                                                                                                                                                              17. COLE Michael & COLE Sheila R., (2002). Η ανάπτυξη των παιδιών. Εφηβεία, Τόμος Γ’, εκδ. τυπωθύτω-Γιώργος Δάρδανος, Αθήνα Σελίδα 67 από 69. Μαθητική αταξία και παραβατικότητα: αίτια και αντιμετώπιση.                                                                                                                                                      18.Fontana D. (1996α). Ο εκπαιδευτικός στην τάξη μτφ ρ. Μ. Λάμη). Αθήνα: εκδ Σαββάλα.                                                                                                                                    19. Pain, J. (1998). Για τη Σχολική Βία στο Σχολικό Περιβάλλον, Βία στο Σχολείο, Βία του Σχολείο, Λ. Μπεζέ (επιμ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.                                                                                                                                          20.Wragg E.C. (2003). Διαχείριση της σχολικής τάξης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκδόσεις: Σαββάλας.