Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης
Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.
ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΩΝ ΔΟΓΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΑΩΝ Μὲ πρόσχημα τὸν Κορωνοϊὸ
Εἰσαγωγικὰ Ὅσα συμβαίνουν ἐπὶ δύο μῆνες στὸν χῶρο τῆς Θείας Λατρείας μὲ πρόσχημα τὴν λοίμωξη τοῦ Κορωνοϊοῦ εἶναι ἀνήκουστα, πρωτάκουστα καὶ πρωτοφανῆ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας. Δὲν ἐγγίζουν ἁπλῶς τὰ ὅρια τῆς βλασφημίας καὶ τῆς ἀσεβείας, εἶναι καθ᾽ ὁλοκληρίαν ἀσεβῆ καὶ βλάσφημα, ξένα καὶ ἀλλότρια πρὸς τὴν δογματικὴ διδασκαλία, τὴν λειτουργικὴ Παράδοση, τὴν ποιμαντικὴ εὐθύνη τῶν ἐπισκόπων καὶ τῶν λοιπῶν κληρικῶν, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὴν ὀφειλόμενη πνευματικὴ ἐγρήγορση τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν. Ἔχομε ἤδη, κατὰ τὴν ἀναλογία τοῦ χρέους, διαμαρτυρηθῆ διὰ τὰ φρικτὰ τεκταινόμενα μὲ τρία ἄρθρα, ποὺ εἶχαν ὑψηλὴ ἀπήχηση στὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ διορθόδοξη ἀποδοχή. Τὸ πρῶτο ἄρθρο εἶχε τίτλο «Ἡ Λῆμνος σώθηκε ἀπὸ λοιμικὴ νόσο μὲ προσευχὲς τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ». Δημοσιεύθηκε καὶ στὴν μηνιαία ἀγωνιστικὴ ἐφημερίδα «Στύλος Ὀρθοδοξίας» (Ἀρ. Φύλλου 220, Ἀπρίλιος 2020), μὲ νέο τίτλο παρμένο ἀπὸ τὸ περιεχόμενό του, «Κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστὸς καὶ ὄχι ὁ πρωθυπουργός» (σελ. 7-9). Τὸ δεύτερο ἄρθρο μας εἶχε τίτλο «Ἔργο τοῦ Διαβόλου τὸ κλείσιμο τῶν Ναῶν ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο». Εἰς αὐτὸ ἐξαγγέλλαμε τὴν δημοσίευση ἄλλων δύο ἄρθρων. Τὸ ἕνα ἤδη δημοσιεύθηκε στὸ Διαδίκτυο μὲ τίτλο «Γιατί πρέπει νὰ ἀνοίξουν οἱ Ναοὶ τὸ Πάσχα», στὸ ὁποῖο παρουσιάσαμε ποιά κριτήρια, ποιές παραμέτρους, ἔπρεπε νὰ λάβουν κατὰ νοῦν οἱ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἐπίσκοποι καὶ οἱ λοιποὶ καὶ νὰ ἀρνηθοῦν στὸν πρωθυπουργό-καίσαρα τὸ κλείσιμο τῶν Ναῶν, ἰδιαίτερα ἐν ὄψει τῶν ἑορτῶν τοῦ Πάσχα. Γιὰ τὸ ἐξαγγελθὲν ἄλλο ἄρθρο γράψαμε πὼς θὰ δείξουμε ὅτι αὐτὸ ποὺ γίνεται τώρα στοὺς Ναούς, νὰ τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία χωρὶς τὴν παρουσία πιστῶν ἀποτελεῖ διακωμώδηση τοῦ θεοσύστατου καὶ κορυφαίου μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἐξευτελισμὸ καὶ παραποίηση τῶν δογματικῶν, λειτουργικῶν καὶ ποιμαντικῶν στοιχείων του, καὶ εἶναι προτιμότερο νὰ μὴ τελεῖται αὐτὴ ἡ παρωδία τῆς Θείας Λειτουργίας, καὶ νὰ προσεύχονται ὅλοι στὰ σπίτια τους, διωγμένοι ἀπὸ τὴν κρατικὴ ἐξουσία μὲ συναίνεση τῶν "ποιμένων", πλὴν ἐλαχίστων· φθάνει πιὰ ἡ κοροϊδία καὶ ἡ καταφρόνηση τῶν θείων. Αὐτὸ τὸ ἄρθρο θὰ ἀκολουθήσει σύντομα. Στὸ παρὸν ἄρθρο μὲ τίτλο «Προσβολὴ τῶν δογμάτων τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἱερότητας τῶν Ναῶν» ἐπιδιώκουμε νὰ δείξουμε ὅτι μὲ τὸ κλείσιμο τῶν ἱερῶν Ναῶν καὶ τὴν ἀπαγόρευση 2 μετάδοσης τῆς Θείας Κοινωνίας ἀγνοήθηκαν καὶ περιφρονήθηκαν βασικὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὸ νὰ λαμβάνονται δὲ τώρα μέτρα ὑγειονομικὰ καὶ μέσα στοὺς Ναοὺς προσβάλλεται βάναυσα ἡ ἱερότητά τους, ἀφοῦ ἐξομοιώνονται μὲ κοινὰ κοσμικὰ καταστήματα καὶ ἱδρύματα, τὰ ὁποῖα δὲν ἔχουν καθιερωθῆ οὔτε ἐνεργοῦν ὡς ταμεῖα καὶ χορηγοὶ τῆς Θείας Χάρης. Τὸ ἄρθρο διαρθρώνεται ὡς ἑξῆς: Εἰσαγωγικὰ 1. Ἑρμηνευτικὲς θέσεις μεγάλου θεολόγου καὶ λειτουργιολόγου. 2. Τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ἄρτου καὶ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ. 3. Συνένοχοι τῆς βλασφημίας ἡ πλειονότητα τῶν ἐπισκόπων. 4. Ὅλος ὁ ναὸς καὶ τὰ ἐν τῷ ναῷ εἶναι ἱερὰ καὶ ἅγια καὶ μεταδίδουν Ἁγιασμὸ καὶ Χάρη. Ἐπίλογος. Σπουδαία θέση τοῦ Ἁγίου Συμεὼν Θεσσαλονίκης (1426/17-1429) 1. Ἑρμηνευτικὲς θέσεις μεγάλου θεολόγου καὶ λειτουργιολόγου. Ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, Θεσσαλονικεὺς τὴν καταγωγή, κορυφαῖος θεολόγος καὶ λειτουργιολόγος, σύγχρονος καὶ ὁμόφρων τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (14ος αἰώνας), συνέγραψε, μεταξὺ ἄλλων, τὸ ἔργο «Ἑρμηνεία τῆς Θείας Λειτουργίας»1 . Στὸ πρῶτο κεφάλαιο τοῦ ἔργου, ὡς ἕνα εἶδος εἰσαγωγῆς, μᾶς δίδει συνοπτικὰ τὸ νόημα ὅλης τῆς ἱερουργίας καὶ πῶς ἐπιτυγχάνεται ὁ σκοπός της2 . Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι κατὰ τὴν τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἐπισυμβαίνει ἡ μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, μὲ σκοπὸ ὅσοι μεταλαμβάνουν καὶ κοινωνοῦν νὰ ἁγιασθοῦν, νὰ λάβουν ἄφεση ἁμαρτιῶν καὶ νὰ κληρονομήσουν τὴν οὐράνια βασιλεία. Ὁ σκοπὸς ὅμως αὐτὸς τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν πιστῶν δὲν ἐπιτυγχάνεται μηχανικὰ καὶ αὐτόματα μὲ τὸ νὰ ἐμφανισθοῦν λόγου χάριν στὸν Ναό, ὅταν μεταδίδει ὁ ἱερεὺς τὴν Θεία Κοινωνία ἢ λίγο ἐνωρίτερα ἢ ἀφοῦ τελειώσει ἡ Θεία Λειτουργία ἢ παρακολουθώντας ἀκουστικὰ ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ ἀπὸ τὰ μεγάφωνα τὰ λεγόμενα καὶ ψαλλόμενα ἢ ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὸ σπίτι μέσῳ τῆς τηλεόρασης καὶ τοῦ Διαδικτύου. Ὁ Θεὸς δὲν μεταδίδει τὸν ἁγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων, ἂν δὲν ὑπάρξει ἐκ μέρους τῶν πιστῶν προσωπικὴ λειτουργικὴ προπαρασκευὴ καὶ συμμετοχὴ στὰ τελούμενα καὶ λεγόμενα. Αὐτὴν τὴν προπαρασκευὴ τὴν ἐπιτελοῦν οἱ εὐχές, οἱ ψαλμοὶ καὶ ὅ,τι ἱερὸ λέγεται καὶ γίνεται μέσα στὸν Ναό· ὅλα αὐτὰ μᾶς ἁγιάζουν καὶ μᾶς προδιαθέτουν, ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν νὰ δεχθοῦμε τὸν ἁγιασμὸ καλῶς, καὶ ἀφ᾽ ἑτέρου νὰ τὸν συντηρήσουμε καὶ νὰ τὸν κρατήσουμε διαρκῶς: «Τοῦτο γὰρ δύνανται ἡμῖν εὐχαί, ψαλμοὶ καὶ εἴ τι ἱερῶς ἐν αὐτῇ γίνεται καὶ λέγεται. Ἁγιάζουσι γὰρ ἡμᾶς καὶ διατιθέασι, τοῦτο μὲν πρὸς τὸ δέξασθαι καλῶς, τοῦτο δὲ πρὸς τὸ συντηρῆσαι τὸν 1. Βλ. PG 150, 368-492 καὶ ΕΠΕ - Φ 22, Εἰσαγωγή-Κείμενον-Μετάφρασις-Σχόλια ὑπὸ Π. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, Θεσσαλονίκη 1979, σελ. 32-261. 2. PG 150, 368-376. ΕΠΕ - Φ 22, 32-45 3 ἁγιασμὸν καὶ μεῖναι κατέχοντας». Ὁ Θεὸς βέβαια μᾶς δίδει ὅλα τὰ ἅγια δωρεάν, ἐμεῖς δὲν προεισφέρουμε τίποτε, εἶναι ὅλα χάρες, ἀπαιτεῖ ὅμως ἀπὸ ἐμᾶς κατ᾽ ἀνάγκην νὰ γίνουμε ἄξιοι νὰ τὰ δεχθοῦμε καὶ νὰ τὰ φυλάξουμε· ἂν δὲν προετοιμασθοῦμε μετέχοντας εἰς ὅλα τὰ λεγόμενα καὶ τελούμενα, δὲν μᾶς μεταδίδει τὸν ἁγιασμὸ τῆς Θείας Ἱερουργίας: «Εἰ γὰρ καὶ προῖκα δίδωσιν ἡμῖν ὁ Θεὸς πάντα τὰ ἅγια, καὶ οὐδὲν αὐτῶν προεισφέρομεν, ἀλλ᾽ ἀτεχνῶς εἰσι χάριτες, ἀλλὰ τό γε ἐπιτηδείους γενέσθαι πρὸς τὸ δέξασθαι αὐτὰ καὶ φυλάξαι ἐξ ἀνάγκης ἀπαιτεῖ παρ᾽ ἡμῶν· καὶ οὐκ ἂν μεταδοίη τοῦ ἁγιασμοῦ μὴ οὕτω διατεθεῖσιν». Καὶ μὲ ἄλλο τρόπο ἁγιαζόμαστε, ὅταν δηλαδὴ συμμετέχουμε μέσα στὸν Ναό, ὄχι ἀποκλεισμένοι ἔξω ἀπὸ αὐτόν, σὲ ὅλα ὅσα τελοῦνται στὴν Θεία Λειτουργία, διότι ὄχι μόνο τὰ ψαλλόμενα καὶ ἀναγινωσκόμενα, ἀλλὰ καὶ τὰ τελούμενα συντελοῦν στὸ νὰ βιώσουμε τὴν ἑνότητα τῆς Θείας Λειτουργίας: «Ἐπεὶ οὐ μόνον τὰ ἀδόμενα καὶ ἀναγινωσκόμενα, ἀλλὰ καὶ τὰ τελούμενα τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον». Διδάσκει ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας ὅτι κορυφαία στιγμὴ τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι ὁ καθαγιασμὸς τῶν Τιμίων Δώρων, αὐτὸ ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ἀποσπασθεῖ ἀπὸ τὸ σύνολο τῆς ἱερουργίας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἑνιαῖο καὶ ἀδιαίρετο ὅλο, καὶ γι᾽ αὐτὸ πρέπει οἱ πιστοὶ νὰ συμμετέχουμε στὸ σύνολο τῆς τελετῆς τοῦ μυστηρίου καὶ ὄχι μόνο στὸ κορυφαῖο μέρος. Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι ἁγιαζόμαστε οἱ πιστοί, ὅταν σὲ ὅλα τὰ μέρη τῆς τελετῆς βλέπουμε τὸν Χριστὸ νὰ ἐμφανίζεται, βλέπουμε τὰ ἔργα του καὶ τὰ πάθη του. Ὅλη ἡ οἰκονομία τοῦ Σωτῆρος, ὅλο δηλαδὴ τὸ ἀπολυτρωτικὸ καὶ σωτήριο ἔργο του, παρουσιάζεται καὶ στοὺς Ψαλμοὺς καὶ στὰ Ἀναγνώσματα καὶ σὲ ὅλα ὅσα πράττει ὁ ἱερεὺς κατὰ τὴν διάρκεια ὅλης τῆς Θείας Λειτουργίας, ἡ ὁποία μᾶς παρουσιάζει σὰν μία ἑνιαία εἰκόνα ὅλη τὴ ζωὴ τοῦ Σωτῆρος, ὅλα τὰ μέρη της, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μέχρι τὸ τέλος μὲ τάξη καὶ ἁρμονία: «Καὶ γὰρ ἐν τοῖς ψαλμοῖς καὶ ταῖς ἀναγνώσεσι καὶ πᾶσι τοῖς ὑπὸ τοῦ ἱερέως διὰ πάσης τῆς τελετῆς πραττομένοις ἡ οἰκονομία τοῦ Σωτῆρος σημαίνεται...Καὶ ἔστιν ἡ πᾶσα μυσταγωγία καθάπερ τις εἰκὼν μία ἑνὸς σώματος, τῆς τοῦ Σωτῆρος πολιτείας, πάντα αὐτῆς τὰ μέρη ἀπ᾽ ἀρχῆς μέχρι τέλους κατὰ τὴν πρὸς ἄλληλα τάξιν καὶ ἁρμονίαν ὑπ᾽ ὄψιν ἄγουσα». Ἡ Θεία Λειτουργία ὁρίσθηκε νὰ γίνεται ἔτσι, ὥστε νὰ μὴ δηλώνει μόνο μὲ λόγια τὰ γεγονότα τῆς Θείας Οἰκονομίας, ἀλλὰ καὶ νὰ τὰ φέρνει μπροστὰ στὰ μάτια μας, νὰ ἀπαιτεῖται δηλαδὴ καὶ ἡ δική μας προσωπικὴ συμμετοχὴ καὶ παρουσία: «Τούτου χάριν ὁ τοιοῦτος ἐπενοήθη τύπος, τοῦτο μὲν οὐ λόγοις μόνον σημαίνων, ἀλλὰ καὶ ἐπ᾽ ὄψιν ἄγων ἅπαντα». Μὲ τὴν ὅραση, μὲ τὰ μάτια, ἀποτυπώνουμε τὰ γεγονότα ζωηρότερα, καὶ ἔτσι, ὅταν φθάσουμε στὴν ὥρα τῆς Μεταλήψεως τῶν μυστηρίων, εἴμαστε γεμᾶτοι ἀπὸ τὶς ἔννοιες ποὺ πήραμε ἀπὸ τὴν ἀκοὴ καὶ τὴν ὅραση, καὶ μὲ ἀκμαία τὴν μνήμη. Ἔτσι στὸν ἁγιασμὸ ἀπὸ αὐτὴν τὴν προετοιμασία καὶ προπαρασκευὴ προσθέτουμε τὸν ἁγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων «μεταμορφούμενοι ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν»3 , ἀπὸ τὴν κατώτερη τῆς προπαρασκευῆς πρὸς τὴν μεγίστη ὅλων, τῆς μετάληψης τοῦ σώματος καὶ αἵματος τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Θεία Λειτουργία, λέγει σὲ ἄλλο σημεῖο τοῦ ἔργου, δὲν εἶναι μόνον ἀκούσματα· εἶναι καὶ θεάματα, γι᾽ 3. Β´ Κορ. 3, 18. 4 αὐτὸ καὶ ἀπαιτεῖται ἡ προσωπικὴ συμμετοχὴ καὶ μάλιστα μὲ τοὺς σωστούς, τοὺς προσήκοντες, λογισμούς, ποὺ δὲν ἔχουν τίποτε ἀνθρώπινο ἀλλὰ εἶναι γεμᾶτοι ἀπὸ πίστη. Διαφορετικὰ ματαιοπονοῦμε καὶ χάνουμε χωρὶς λόγο τὸν χρόνο μας: «Ἐπεὶ δὲ μετὰ τῶν προσηκόντων λογισμῶν ἀναγκαῖον ἑστάναι καὶ μετέχειν τῆς τελετῆς, καὶ τῶν ἱερῶν αὐτῆς ἀκουσμάτων καὶ θεαμάτων, εἴ γε μέλλοιμεν μὴ μάτην μετέχειν αὐτῶν καὶ τὸν χρόνον τρίβειν εἰκῇ»4 . Καὶ φθάνοντας στὴν κορύφωση τοῦ μυστηρίου, στὸν καθαγιασμὸ καὶ στὴν μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ἐκφράζοντας τὴν σταθερὴ διαχρονικὰ πίστη τῆς Ἐκκλησίας, τὸ θεμελιῶδες αὐτὸ δόγμα, ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας παρουσιάζει πολὺ δυνατὰ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη, τὴν ὁποία δυστυχῶς προσβάλλουν στὶς ἡμέρες μας ἄπιστοι, ἄθεοι καὶ ἀμύητοι ἐπιστήμονες, πολιτικοὶ καὶ δημοσιογράφοι, ἰσχυριζόμενοι ὅτι ἡ Θεία Μετάληψη μεταδίδει τὴν ἀσθένεια τοῦ Κορωνοϊοῦ καὶ ἐνθαρρυνόμενοι ἀπὸ τὴν ἔλλειψη ὁμολογιακοῦ καὶ ἀγωνιστικοῦ φρονήματος τῆς πλειονότητας τῶν ἱεραρχῶν, τῆς δουλοπρέπειας καὶ δειλίας πολλῶν ἱερέων καὶ τῆς στρατευμένης ἰδεολογικῆς προπαγάνδας κάποιων ἀκαδημαϊκῶν «θεολόγων» θολολόγων. Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι μετὰ τὸν καθαγιασμὸ καὶ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ μυστηρίου ὁ ἄρτος δὲν εἶναι ἁπλὸ σύμβολο, οὔτε εἰκόνα, οὔτε ἁπλῶς διαζωγράφηση τῶν παθῶν τοῦ Σωτῆρος, ὅπως σὲ ἕνα πίνακα, ἀλλὰ εἶναι τὸ ἴδιο τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ ποὺ δέχθηκε τοὺς ὀνειδισμούς, τὶς ὕβρεις, τὰ τραύματα· τὸ σῶμα ποὺ σταυρώθηκε, σφαγιάσθηκε, μαρτύρησε τὴν καλὴ ὁμολογία ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, ραπίσθηκε, βασανίσθηκε, ἀνέχθηκε τὰ φτυσίματα καὶ γεύθηκε τὴν χολή. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ οἶνος, τὸ κρασί, εἶναι τὸ ἴδιο τὸ αἷμα ποὺ πήδησε ἀπὸ τὸ σφαττόμενο σῶμα τοῦ Χριστοῦ, αὐτὸ τὸ σῶμα ποὺ πλάσθηκε ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ γεννήθηκε ἀπὸ τὴν Παναγία Παρθένο, ποὺ ἐτάφη, ἀναστήθηκε τὴν τρίτη ἡμέρα, ἀνελήφθη στοὺς οὐρανοὺς καὶ ἐκάθισε στὰ δεξιὰ τοῦ Πατρός. Αὐτὴ ἡ πίστη θεμελιώνεται σὲ ὅσα ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς εἶπε ὅτι «Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου» καί «Τοῦτο τὸ αἷμά μου»5 . Αὐτὸς ἐκέλευσε, ἔδωσε ἐντολή, στοὺς Ἀποστόλους, καὶ μέσῳ ἐκείνων σὲ ὅλη τὴν Ἐκκλησία, νὰ ἐπαναλαμβάνουν διαρκῶς τὸ μυστήριο, ὅταν τοὺς εἶπε «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν»6 . Δὲν θὰ ἔδινε αὐτὴν τὴν ἐντολή, ἂν δὲν ἐπρόκειτο νὰ τοὺς ἐφοδιάσει μὲ δύναμη, ὥστε νὰ μποροῦν νὰ ἐπιτελοῦν αὐτὸ τὸ μυστήριο, νὰ μεταβάλλεται δηλαδὴ ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ. Ἡ δύναμη αὐτὴ ἡ οὐράνια ποὺ ὅπλισε τοὺς Ἀποστόλους εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅπως τοὺς τὸ εἶχε ὑποσχεθῆ ὁ Κύριος: «Ὑμεῖς δὲ καθίσατε ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλήμ, ἕως οὗ ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ ὕψους»7 . Ἐκείνης τῆς καθόδου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔργο εἶναι ἡ μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ. Διότι δὲν κατῆλθε μόνον τότε γιὰ μία φορὰ καὶ μετὰ μᾶς ἐγκατέλειψε, ἀλλὰ εἶναι μαζί μας καὶ θὰ εἶναι γιὰ πάντα μαζί μας. Γι᾽ αὐτὸ τὸ ἔστειλε ὁ Σωτὴρ γιὰ νὰ μένει μαζί μας 4. Αὐτόθι, κεφ. ΚΑ´, PG 150, 413. 5. Ματθ. 26, 26-28. 6. Λουκᾶ 22, 19. 7. Αὐτόθι, 24, 49. 5 αἰώνια, ὅπως ὁ ἴδιος πάλιν εἶπε: «Τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας· ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσει αὐτό, ὅτι παρ᾽ ὑμῖν μένει καὶ ἐν ὑμῖν ἔσται»8 . Στὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ Ἅγιος Νικόλαος ἀποφθεγματικὰ μᾶς διδάσκει ὅτι στὴν Θεία Εὐχαριστία καὶ στὰ ἄλλα μυστήρια δὲν ἐνεργοῦν ἀνθρώπινες καὶ φυσικὲς δυνάμεις, ποὺ πιθανὸν νὰ ἐπέτρεπαν καὶ νοσογόνες ἐπιδράσεις, ἀλλὰ ἐνεργεῖ ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖο ἐνεργεῖ καὶ δρᾶ χρησιμοποιώντας τὰ χέρια τῶν ἱερέων. Εἶναι συγκλονιστικὴ αὐτὴ ἡ διατύπωση καὶ συντρίβει ὡς σκεύη κεραμέως ὄχι μόνον τὴν ὑπουργὸ Παιδείας κ. Κεραμέως, καὶ ὅσα ἀσεβῆ καὶ ἀηδιαστικὰ περὶ «σάλιου» ἔχει ἐκστομίσει, καὶ τοὺς ὁμόφρονές της ἰατρούς, πολιτικούς, δημοσιογράφους κ.ἄ., ἀλλὰ καὶ ἀσεβοῦντες ἐπισκόπους καὶ κληρικούς, ποὺ δὲν κατάλαβαν καὶ δὲν ἐβίωσαν τὸ μεγαλεῖο τῆς Ἱερωσύνης, τὴν ὁποία ἀναξίως φέρουν, ὄχι ὡς φορεῖς ἀλλὰ ὡς ἀχθοφόροι τοῦ ὑψηλοῦ λειτουργήματος. Λέγει λοιπὸν ὅτι αὐτὸ τὸ θαῦμα τῆς μεταβολῆς τῶν φυσικῶν στοιχείων τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ τὸ ἐπιτελεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα χρησιμοποιώντας τὰ χέρια καὶ τὴν γλώσσα τῶν ἱερέων: «Τοῦτο διὰ τῆς χειρὸς καὶ τῆς γλώσσης τῶν ἱερέων τὰ μυστήρια τελεσιουργεῖ». Καὶ δὲν μᾶς ἔστειλε μόνον τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὁ Κύριος, γιὰ νὰ μένει διαρκῶς μαζί μας, ἀλλὰ ὑποσχέθηκε ὅτι καὶ ὁ ἴδιος θὰ μένει μαζί μας, μέχρι τῆς συντελείας τῶν αἰώνων9 . Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα βέβαια παρίσταται καὶ ἐνεργεῖ ἀοράτως, γιατὶ δὲν φόρεσε ἀνθρώπινο σῶμα. Ὁ Χριστὸς ὅμως καὶ βλέπεται καὶ ἀνέχεται νὰ τὸν πιάνομε στὰ φρικτὰ καὶ ἱερὰ μυστήρια, γιατὶ δέχθηκε νὰ προσλάβει τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ νὰ τὴν φέρει αἰώνια. Αὐτὴ εἶναι ἡ δύναμη τῆς Ἱερωσύνης, αὐτὸς εἶναι ὁ ἱερεύς· δὲν προσάγει μία φορὰ τὸν ἑαυτό του στὸ θυσιαστήριο, δὲν κάνει δηλαδὴ μία λειτουργία, καὶ ἀφοῦ ἱερουργήσει ἅπαξ σταματᾶ τὴν Ἱερωσύνη. Ἀλλὰ συνεχῶς λειτουργεῖ τὴν Λειτουργία γιὰ ἐμᾶς, καὶ ὡς ἐκ τούτου γίνεται καὶ παράκλητος γιὰ χάρη μας πρὸς τὸν Θεὸ αἰώνια, καὶ ἰσχύει καὶ γι᾽ αὐτὸν τό «Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα». Συνεπῶς γιὰ τοὺς πιστοὺς δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία γιὰ τὸν ἁγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων, οὔτε γιὰ τὶς ἄλλες τελετές, ἂν ἐπιτελοῦνται κατὰ τὴν εὐσεβῆ πρόθεση καὶ τὶς εὐχὲς τῶν ἱερέων. «Διὰ τοῦτο οὐδεμία τοῖς πιστοῖς περὶ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν δώρων ἀμφιβολία, οὐδὲ περὶ τῶν ἄλλων τελετῶν, εἰ κατὰ τὴν πρόθεσιν καὶ τὰς εὐχὰς τῶν ἱερέων ἀποτελοῦνται». Παραθέτουμε μέσα στὸ κύριο κείμενο τοῦ ἄρθρου τὴν γνήσια αὐτὴ Ἁγιογραφικὴ καὶ Πατερικὴ διδασκαλία, ὥστε οἱ μὲν ἐχθρικοὶ πρὸς τὴν Ἐκκλησία καὶ οἱ ἀμαθεῖς νὰ μὴ στηρίζονται σὲ πλανεμένους κληρικοὺς καὶ θεολόγους, ὅσοι δὲ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ἀμφιταλαντεύονται, ἀκούγοντας τὸν ἕνα καὶ τὸν ἄλλο, νὰ στερεωθοῦν στὴν πίστη καὶ νὰ εἰρηνεύσουν: Τούτων δὲ εἰρημένων, τὸ πᾶν τῆς ἱερουργίας ἤνυσται καὶ τετέλεσται, καὶ τὰ δῶρα ἡγιάσθη, καὶ ἡ θυσία ἀπηρτίσθη, καὶ τὸ μέγα θύμα καὶ ἱερεῖον τὸ ὑπὲρ τοῦ κόσμου σφαγὲν ἐπὶ τῆς ἱερᾶς τραπέζης ὁρᾶται κείμενον· ὁ γὰρ ἄρτος τοῦ Κυριακοῦ σώματος οὐκ ἔτι τύπος, οὐδὲ δῶρον, εἰκόνα φέρων τοῦ ἀληθινοῦ δώρου, οὐδὲ 8. Ἰω. 14, 17. 9. Ματθ. 28, 20: «Καὶ ἰδοὺ ἐγὼ μεθ᾽ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος». 6 γραφήν τινα κομίζων ἐν ἑαυτῷ τῶν σωτηρίων παθῶν ὥσπερ ἐν πίνακι, ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ ἀληθινὸν δῶρον· αὐτὸ τοῦ Δεσπότου τοῦ παναγίου σῶμα, τὸ πάντα ἀληθῶς ἐκεῖνα δεξάμενον τὰ ὀνείδη, τὰς ὕβρεις, τοὺς μώλωπας· τὸ σταυρωθέν, τὸ σφαγέν, τὸ μαρτυρῆσαν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, τὴν καλὴν ὁμολογίαν, τὸ ῥαπισθέν, τὸ αἰκισθέν, τὸ ἐμπτυσμάτων ἀνασχόμενον, τὸ χολῆς γευσάμενον. Ὁμοίως καὶ ὁ οἶνος, αὐτὸ τὸ αἷμα τὸ ἐκπηδῆσαν σφαττομένου τοῦ σώματος, τοῦτο τὸ σῶμα, τοῦτο τὸ αἷμα τὸ συστὰν ἐκ Πνεύματος ἁγίου, τὸ γεννηθὲν ἀπὸ τῆς ἁγίας Παρθένου, τὸ ταφέν, τὸ ἀναστὰν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, τὸ ἀνελθὸν εἰς τοὺς οὐρανούς, καὶ καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός. Καὶ τίς ἡ πίστις; Αὐτὸς εἶπε, «Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμα μου». «Τοῦτο τὸ αἷμά μου». Αὐτὸς καὶ τοῖς ἀποστόλοις ἐκέλευσε, καὶ δι᾽ ἐκείνων τῇ πάσῃ Ἐκκλησίᾳ, τοῦτο ποιεῖν. «Τοῦτο γάρ, φησί, ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν», οὐκ ἂν κελεύσας τοῦτο ποιεῖν, εἰ μὴ δύναμιν ἐνθήσειν ἔμελλε, ὥστε δύνασθαι τοῦτο ποιεῖν. Καὶ τὶς ἡ δύναμις; Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἡ ἐξ ὕψους τοὺς ἀποστόλους ὁπλίσασα δύναμις, κατὰ τὸ εἰρημένον πρὸς αὐτοὺς ὑπὸ τοῦ Κυρίου· «Ὑμεῖς δὲ καθίσατε ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλήμ, ἕως οὖ ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ ὕψους». Τοῦτο τὸ ἔργον ἐκείνης τῆς καθόδου. Οὐ γὰρ κατελθὸν ἅπαξ, εἶτα ἀπολέλοιπεν ἡμᾶς, ἀλλὰ μεθ᾽ ἡμῶν ἔστι, καὶ ἔσται μέχρι παντός. Διὰ τοῦτο γὰρ ἔπεμψεν αὐτὸ ὁ Σωτήρ, ἵνα μένῃ μεθ᾽ ἡμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, “τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας· ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτό, οὐδὲ γινώσκει αὐτό, ὑμεῖς δὲ γινώσκετε αὐτό, ὅτι παρ᾽ ὑμῖν μένει, καὶ ἐν ὑμῖν ἔστι”. Τοῦτο διὰ τῆς χειρὸς καὶ τῆς γλώσσης τῶν ἱερέων τὰ μυστήρια τελεσιουργεῖ. Καὶ οὐ τὸ ἅγιον Πνεῦμα μόνον ἔπεμψεν ὁ Κύριος ἡμῖν, ὥστε μένειν μεθ᾽ ἡμῶν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος ἐπηγγείλατο μένειν μεθ᾽ ἡμῶν, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος· ἀλλ᾽ ὁ μὲν Παράκλητος ἀοράτως πρόσεστιν, ὅτι τὸ σῶμα αὐτὸς οὐκ ἐφόρεσεν. Ὁ δὲ Κύριος καὶ ὁρᾶται, καὶ ἁφῆς ἀνέχεται, διὰ τῶν φρικτῶν καὶ ἱερῶν μυστηρίων, ὡς ἂν τὴν ἡμετέραν φύσιν καὶ δεξάμενος, καὶ φέρων εἰς τὸν αἰῶνα. Αὕτη τῆς ἱερωσύνης δύναμις, οὗτος ὁ ἱερεύς. Οὐ γὰρ ἅπαξ ἑαυτὸν προσαγαγὼν καὶ θύσας, ἐπαύσατο τῆς ἱερωσύνης, ἀλλὰ διηνεκῆ ταύτην λειτουργεῖ τὴν λειτουργίαν ἡμῖν, καθ᾽ ἣν καὶ παράκλητος ἡμῖν ἐστι πρὸς τὸν Θεὸν δι᾽ αἰῶνος. Διὰ τοῦτο οὐδεμία τοῖς πιστοῖς περὶ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν δώρων ἀμφιβολία, οὐδὲ περὶ τῶν ἄλλων τελετῶν, εἰ κατὰ τὴν πρόθεσιν καὶ τὰς εὐχὰς τῶν ἱερέων ἀποτελοῦνται10. 2. Τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ἄρτου καὶ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ Ἡ ἐκτεθεῖσα διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα εἶναι κοινὴ διδασκαλία τῶν ᾽Αποστόλων, τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἀλάθητη καὶ ἀδιαμφισβήτητη. Δὲν ἐπιδέχεται ἄλλες ἑρμηνεῖες, γιατὶ στηρίζεται στὴν διδασκαλία τοῦ ἴδιου τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος συνέστησε τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας κατὰ τὸ τελευταῖο Δεῖπνο μὲ τοὺς μαθητές του πρὸ τοῦ 10. Αὐτόθι, κεφ. ΚΗ´-ΚΘ´, PG 150, 425-427. 7 Σταυροῦ καὶ τοῦ Πάθους. Ἐκεῖ εἶπε ὅτι ὁ ἄρτος εἶναι τὸ σῶμά μου καὶ ὁ οἶνος εἶναι τὸ αἷμά μου: «Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου, τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου». Δὲν εἶπε αὐτὸ συμβολίζει τὸ σῶμά μου καὶ αὐτὸ συμβολίζει τὸ αἷμά μου, ὅπως πολλοὶ Προτεστάντες ἀσεβῶς καὶ ἀντίθετα πρὸς τὸν Δεσπότη Χριστὸ ἀντινομοθετοῦν, ἀλλὰ εἶναι τὸ σῶμά μου καὶ εἶναι τὸ αἷμά μου. Συνιστᾶ δὲ ἡ διδασκαλία αὐτὴ θεμελιῶδες δόγμα τῆς Ὀρθόδοξης Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Ὁ γνωστὸς ἀείμνηστος Καθηγητὴς τῆς Δογματικῆς στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Χρῆστος Ἀνδροῦτσος μᾶς λέγει ὅτι λόγῳ τῆς πραγματικῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ὑπὸ τὰ εἴδη τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου ἡ Θεία Εὐχαριστία «ἀποτελεῖ μετὰ τοῦ δόγματος τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ τοῦ τῆς ἐνσαρκώσεως τὸ ὕψιστον καὶ ἁγιώτατον τῆς Χριστιανικῆς θρησκείας μυστήριον»11. Ἀφοῦ δὲ παραθέσει πλῆθος ἁγιογραφικῶν καὶ πατερικῶν μαρτυριῶν καὶ ἀναιρέσει κάποιες προτεσταντικὲς πλάνες, στὸ τέλος, ὅπως λέγει· «ἀντὶ πάσης ἄλλης μαρτυρίας παρατίθεμεν ἐνταῦθα τὴν διδασκαλίαν τῆς Ζ´ οἰκουμενικῆς συνόδου καὶ τὴν σχετικὴν περικοπὴν τοῦ ἱεροῦ Δαμασκηνοῦ τοῦ συνοψίσαντος τὴν προτέραν περὶ τοῦ δόγματος τούτου διδασκαλίαν: “Οὔτε ὁ Κύριος, παρατηρεῖ ἡ σύνοδος, οὔτε οἱ Ἀπόστολοι ἢ Πατέρες εἰκόνα εἶπον τὴν διὰ τοῦ ἱερέως προσφερομένην ἀναίμακτον θυσίαν, ἀλλ᾽ αὐτὸ σῶμα καὶ αὐτὸ αἷμα... Μετὰ δὲ τὸν ἁγιασμὸν σῶμα κυρίως καὶ αἷμα Χριστοῦ, λέγονται καὶ εἰσὶ καὶ πιστεύονται” 12. “Αὐτὸς ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος, ἀποφαίνεται ὁ Δαμασκηνός, μεταποιοῦνται εἰς σῶμα καὶ αἷμα Θεοῦ. Εἰ δὲ τὸν τρόπον ἐπιζητεῖς, πῶς γίνεται, ἀρκεῖ σοι ἀκοῦσαι, ὅτι διὰ Πνεύματος ἁγίου, ὥσπερ καὶ ἐκ τῆς ἁγίας Θεοτόκου διὰ Πνεύματος ἁγίου ἑαυτῷ, καὶ ἐν ἑαυτῷ ὁ Κύριος σάρκα ὑπεστήσατο· καὶ πλέον οὐδὲν γινώσκομεν, ἀλλ᾽ ὅτι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἀληθής ἐστι, καὶ ἐνεργής, καὶ παντοδύναμος, ὁ δὲ τρόπος ἀνεξερεύνητος. Οὐ χεῖρον δὲ καὶ τοῦτο εἰπεῖν, ὅτι ὥσπερ φυσικῶς διὰ τῆς βρώσεως ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος καὶ τὸ ὕδωρ διὰ τῆς πόσεως εἰς σῶμα καὶ αἶμα τοῦ ἐσθίοντος καὶ πίνοντος μεταβάλλονται, καὶ οὐ γίνονται ἕτερον σῶμα παρὰ τὸ πρότερον αὐτοῦ σῶμα· οὕτως ὁ τῆς προθέσεως ἄρτος, οἶνός τε καὶ ὕδωρ διὰ τῆς ἐπικλήσεως καὶ ἐπιφοιτήσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὑπερφυῶς μεταποιοῦνται εἰς τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ αἷμα, καὶ οὐκ εἰσὶ δύο, ἀλλ᾽ ἓν καὶ τὸ αὐτό”»13. Δὲν περιμέναμε βέβαια ἀπὸ τοὺς ἰατροὺς καὶ λοιποὺς ἐπιστήμονες καὶ πολιτικοὺς ποὺ ἐκφράσθηκαν δυσμενῶς γιὰ τὸ μέγιστο αὐτὸ καὶ ἁγιώτατο μυστήριο, πλὴν ἐπαινετῶν ἐξαιρέσεων, νὰ ὑπερασπισθοῦν τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας ἀπέναντι στὴν τυραννικὴ καὶ δικτατορικὴ ἀπόφαση τῆς νεοταξικῆς κυβέρνησης νὰ ἀπαγορεύσει τὴν μετάδοση τῆς Θείας Εὐχαριστίας στοὺς λαϊκούς, γιατὶ δῆθεν ὑπάρχει κίνδυνος νὰ μεταδοθεῖ μὲ τὴν ἱερὰ λαβίδα (τὸ κουταλάκι ὅπως λὲν οἱ ἀχρεῖοι ἢ τὸ σάλιο) ἡ λοίμωξη τοῦ Κορωνοϊοῦ. Περιμέναμε ὅμως ἀπὸ τοὺς ἐπισκόπους νὰ μὴ συναινέσουν στὴν ἀπόφαση, τὴν πρωτοφανῆ καὶ βλάσφημη, νὰ κλείσουν οἱ ἱεροὶ ναοὶ καὶ νὰ τελεῖται σὲ ὀλίγους μόνον ναοὺς ἡ Θεία Λειτουργία, 11. ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ, Δογματικὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 1956, σελ. 346. 12. MANSI XIII, 266. 13. PG 94, 1144. ΧΡ. ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ, Αὐτόθι, σελ. 351. 8 διακωμωδούμενη, ὅπως θὰ δείξουμε, νὰ μὴ μεταδίδεται ὅμως ἡ Θεία Κοινωνία στὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, στὰ μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, πρᾶγμα ποὺ ἴσχυσε. Μετὰ ἐπετράπη νὰ γίνεται ἡ Θεία Λειτουργία σὲ ὅλους τοὺς Ναούς, ἀλλά «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν». Μᾶλλον, γιὰ λόγους ποὺ ὁ Θεὸς ξέρει καὶ γιὰ μὴ θεάρεστα πάντως κίνητρα, «ἐσκοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία, φάσκοντες εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν»14. Ἀντάλλαξαν τὸν πολύτιμο μαργαρίτη τῆς ἐνσωματώσεως ὅλων μας στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴ Θεία Κοινωνία μὲ ἐπιδιώξεις γήϊνες καὶ κοσμικές, δέχθηκαν νὰ προσκυνήσουν τὸ νέο εἴδωλο τῆς θεᾶς Ὑγείας, νὰ ἀκούσουν τὸν νέο Ναβουχοδονόσορα-πρωθυπουργὸ καὶ νὰ ἀρνηθοῦν τὸν Δεσπότη Χριστό. Κοροϊδεύοντας βέβαια ὅλους μας, στὰ συνοδικὰ ἀνακοινωθέντα ἔλεγαν ὅτι τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας εἶναι ἀδιαπραγμάτευτο καὶ δὲν μεταδίδει καμμία ἀσθένεια. Στὴν πράξη ὅμως ὁμολογοῦσαν τὸ ἀντίθετο, διότι σὲ καμμία Θ. Λειτουργία ἀπὸ αὐτὲς ποὺ μεταδίδονταν ἀπὸ τὴν τηλεόραση, παρόντων μάλιστα καὶ ἐπισκόπων, δὲν δόθηκε στοὺς πιστοὺς ἡ Θεία Κοινωνία, οὔτε στὸν καθεδρικὸ ναὸ τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν στὶς πρῶτες Θ. Λειτουργίες, οὔτε στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Ἀμπελοκήπων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νεαπόλεως καὶ Σταυρουπόλεως, οὔτε στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Λυδίας στὴν Ἀσπροβάλτα Θεσσαλονίκης καὶ σὲ ἄλλους. Ἀκόμη καὶ σήμερα ἀφήνουν νὰ περιφέρεται μετέωρη ἡ βλάσφημη γνώμη συμβούλου τοῦ πρωθυπουργοῦ καὶ μέλους τῆς Ἐπιτροπῆς Ὑγείας, τοῦ καθηγητῆ Ἠλία Μόσιαλου, ὅτι πρέπει νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ μετάδοση τῆς Θείας Κοινωνίας μὲ τὴν σημερινὴ μορφή, μέχρι νὰ ἔχουμε ἀσφαλὲς ἐμβόλιο, καὶ νὰ ἐξεταστεῖ, ἐὰν μπορεῖ νὰ γίνει μὲ διαφορετικὸ τρόπο. Γιατὶ δὲν περιορίζονται κάποιοι στὰ δικά τους ἐπιστημονικὰ πεδία, στὸν κτιστὸ φυσικὸ κόσμο τῆς αἰσθητῆς ἐμπειρίας, ποὺ μπορεῖ νὰ ἐρευνηθεῖ μὲ μικροσκόπια καὶ μεγασκόπια, καὶ ὑπεισέρχονται ἀμαθεῖς καὶ ἀμύητοι στὸν ἄκτιστο ὑπερφυσικὸ κόσμο τῆς Θείας Παντοδυναμίας καὶ Σοφίας, μικροί, μηδαμινοί, σπιθαμιαῖοι νάνοι καὶ ὑβριστές; Δὲν βλέπουν πῶς ἕνας μικρός, ἀπειροελάχιστος, ἰὸς ἐταπείνωσε καὶ ἐξευτέλισε τὶς γνώσεις καὶ τὰ ἐπιστημονικά τους ἐφόδια καὶ ἐξακολουθοῦν νὰ ὑψώνουν τὸ ἀνάστημά τους μπροστὰ στὸν πάνσοφο καὶ παντοδύναμο Δημιουργὸ καὶ προνοητὴ τοῦ σύμπαντος! Ὅπως δημιούργησε ὁ Θεὸς τὰ πάντα διὰ τῆς ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός, ἔτσι καὶ στὴν Θεία Εὐχαριστία· τὴν μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ τὴν πραγματοποιεῖ ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μὲ τρόπο ὑπερφυσικό, τὸν ὁποῖο κατανοεῖ μόνον ἡ πίστη, ὄχι ἡ ἀνθρώπινη λογικὴ καὶ σοφία, τῆς ὁποίας ἡ ἐμβέλεια εἶναι περιορισμένη: «Ὥσπερ γὰρ πάντα, ὅσα ἐποίησεν ὁ Θεός, τῇ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐνεργείᾳ ἐποίησεν, οὕτω καὶ νῦν ἡ τοῦ Πνεύματος ἐνέργεια τὰ ὑπὲρ φύσιν ἐργάζεται, ἃ οὐ δύναται χωρῆσαι, εἰ μὴ μόνη πίστις». Καὶ ἡ Παναγία, ὅταν ἄκουσε ἀπὸ τὸν ἀρχάγγελο Γαβριὴλ ὅτι θὰ γεννήσει, ἀπόρησε καὶ ρώτησε· «πῶς θὰ γίνει αὐτό; Ἐγὼ εἶμαι παρθένος καὶ δὲν γνωρίζω ἄνδρα». Γιὰ νὰ τῆς ἀπαντήσει ὁ ἀρχάγγελος ὅτι «θὰ ἔλθει ἐπάνω σου τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ θὰ σὲ ἐπισκιάσει ἡ δύναμη τοῦ Ὑψίστου». Ἂν 14. Ρωμ. 1, 22. 9 λοιπὸν κάποιος ἀπορεῖ καὶ ἐρωτᾶ, πῶς ὁ ἄρτος γίνεται σῶμα Χριστοῦ καὶ ὁ οἶνος αἷμα Χριστοῦ τοῦ ἀπαντᾶμε καὶ ἐμεῖς ὅπως ὁ ἀρχάγγελος· Ἐπιφοιτᾶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ πραγματοποιεῖ τὴν μεταβολὴ τῶν Τιμίων Δώρων κατὰ τρόπο ὑπέρλογο: «Πῶς ἔσται μοι τοῦτο», φησὶν ἡ Ἁγία Παρθένος, «ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω»; Ἀποκρίνεται Γαβριὴλ ὁ ἀρχάγγελος «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπί σὲ καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι». Καὶ νῦν ἐρωτᾶς· πῶς ὁ ἄρτος γίνεται σῶμα Χριστοῦ καὶ ὁ οἶνος καὶ τὸ ὕδωρ αἷμα Χριστοῦ; Λέγω σοι κἀγώ· Πνεῦμα Ἅγιον ἐπιφοιτᾶ καὶ ταῦτα ποιεῖ ὑπὲρ λόγον καὶ ἔννοιαν»15. Μήπως θὰ ἔπρεπε νὰ ζητήσουμε τὴν γνώμη τῆς κ. Κεραμέως, τοῦ κ. Μόσιαλου καὶ ἄλλων ὀρθολογιστῶν, γιὰ νὰ πιστεύουμε εἰς τὸ ὅτι ὁ Χριστὸς γεννήθηκε ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ εἰς τὰ ἄλλα ὑπέρλογα δόγματα καὶ θαύματα τῆς Πίστεως μας; 3. Συνένοχοι τῆς βλασφημίας ἡ πλειονότητα τῶν ἐπισκόπων Ἡ ἐκ μέρους τῆς πλειονότητας τῶν ἐπισκόπων, καὶ μάλιστα μὲ συνοδικὲς ἀποφάσεις τῆς ὀλιγομελοῦς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, καὶ ὄχι τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας, ὅπως ἐζητήθη ἀπὸ ὀλίγους ἐπισκόπους, ἡ ἐκ μέρους των λοιπὸν συναίνεση στὸ νὰ κλείσουν οἱ Ναοὶ καὶ νὰ μὴ μεταδίδεται στοὺς πιστοὺς ἡ Θεία Κοινωνία, σημαίνει ὅτι ὑποχώρησαν στὴν πράξη, παρὰ τὶς ἀνέξοδες ὡραιολογίες, στὴν βλάσφημη γνώμη κάποιων γιατρῶν ὅτι τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ, προσφερόμενο ἀπὸ τὸ Ἅγιο Δισκοπότηρο μὲ τὴν Ἁγία Λαβίδα μεταδίδει τὴν λοίμωξη τοῦ Κορωνοϊοῦ. Εἶναι γι᾽ αὐτὸ συνένοχοι τῆς βλασφημίας καὶ τῆς ἄρνησης τοῦ ὑψίστου καὶ ἁγιωτάτου δόγματος τῆς μεταβολῆς τῶν Τιμίων Δώρων. Ἂν ξέχασαν τὶς θεολογικές τους γνώσεις, τὶς ὑποσχέσεις τους κατὰ τὴν χειροτονία, τὶς κανονικές τους ὑποχρεώσεις νὰ διδάσκουν τὰ δόγματα καὶ νὰ ποιμαίνουν τὸν λαό, δὲν σκέπτονται τοὐλάχιστον ὅτι κατὰ τὴν στιγμὴ τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων στὴν Θεία Λειτουργία προσεύχονται οἱ ἴδιοι, ὅταν λειτουργοῦν, καὶ οἱ ἱερεῖς ἐπίσης, καὶ τὶ ζητοῦν ἀπὸ τὸν Θεό; «Κατάπεμψαν τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον ἐφ᾽ ἡμᾶς, καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα. Καὶ ποίησον τὸν μὲν ἄρτον τοῦτον τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ σου. Τὸ δὲ ἐν τῷ ποτηρίῳ τοῦτο τίμιον Αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου. Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ». Καὶ πεπεισμένοι ὅτι τὸ αἴτημα αὐτὸ πραγματοποιήθηκε, λίγο πρὶν κοινωνήσουν, ἀπευθυνόμενοι πρὸς τὸν Χριστὸ μὲ τὴν εὐχή «Πρόσχες Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ», λέγουν μεταξὺ ἄλλων, βέβαιοι ὄντες ὅτι πραγματοποιήθηκε ἡ μεταβολὴ τῶν Τιμίων Δώρων: «Καὶ καταξίωσον τῇ κραταιᾷ σου χειρὶ μεταδοῦναι ἡμῖν τοῦ ἀχράντου σώματός σου καὶ τοῦ τιμίου αἵματος καὶ δι᾽ ἡμῶν παντὶ τῷ λαῷ». Τί νομίζουν ὅτι εἶναι; Ἠθοποιοὶ ποὺ ὑποκρίνονται καὶ παίζουν κάποιο ρόλο ἢ λειτουργοὶ καὶ ἱερουργοὶ φρικτῶν μυστηρίων; 15. ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως 86, PG 1140-1142, ΕΠΕ 1, 466. 10 Ἡ προβαλλόμενη ἐσχάτως δικαιολογία ὅτι ὑποχώρησαν γιὰ νὰ μὴ συκοφαντηθεῖ ἡ Ἐκκλησία καὶ τῆς ἐπιρριφθεῖ ἡ εὐθύνη γιὰ τὴν μετάδοση τοῦ ἰοῦ δὲν πείθει κανένα, ἀλλὰ ἁπλῶς συγκαλύπτει τὴν ἀτολμία καὶ δειλία τους νὰ ἀντισταθοῦν καὶ νὰ ὁμολογήσουν τὶς ἀλήθειες καὶ νὰ ὑπερασπισθοῦν τὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ἆραγε πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία, ποὺ συκοφαντεῖται καὶ διώκεται ἡ Ἐκκλησία μὲ ψευδεῖς καὶ κατασκευασμένες κατηγορίες ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς της; Ἔπρεπε νὰ ἀποκρύψει τὴν πίστη της, νὰ παύσει τὴν λατρεία της, ἐπειδὴ αὐτὰ ἐνοχλοῦν τὸν Διάβολο καὶ θέλει νὰ τὰ μειώσει καὶ νὰ τὰ καταργήσει; Ὅταν κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἀρχαίων διωγμῶν κατηγοροῦσαν οἱ εἰδωλολάτρες τοὺς Χριστιανοὺς ὅτι κατὰ τὴν Θεία Λατρεία προβαίνουν σὲ ἀνθρωποθυσίες καὶ ἀνθρωποφαγίες, ἐπειδὴ παρεξηγοῦσαν τό «Λάβετε, φάγετε τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου» καί «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες, τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου», μήπως σταμάτησαν νὰ τελοῦν τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας; Ἀντίθετα οἱ Ἅγιοι Ἀπολογητὲς ἀνῄρεσαν μὲ τόλμη τὶς κατηγορίες καὶ ἤλεγξαν τοὺς συκοφάντες, πολλοὶ δὲ ἀπὸ αὐτοὺς καὶ πλῆθος ἄλλοι, νέφος μαρτύρων, ἔδωσαν καὶ τὴν ζωή τους, ἔχυσαν τὸ αἷμα γιὰ νὰ μὴν ἀρνηθοῦν τὸν Χριστό. Τώρα ἀντὶ νὰ διαμαρτυρηθοῦν καὶ νὰ ἐλέγξουν τὶς βλάσφημες συκοφαντίες καὶ συνοδικὰ νὰ λάβουν μέτρα κατὰ τῶν βλασφήμων, δύο σύνοδοι, αὐτὲς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, συγχαίρουν τὸν πρωθυπουργό, τὴν ὑπουργὸ Παιδείας καὶ τοὺς γιατροὺς ποὺ συνήργησαν στὸ κλείσιμο τῶν ναῶν καὶ στὴν ἀπαγόρευση τῆς Θείας Κοινωνίας. Ὑπάρχει καὶ ἄλλος κατήφορος ἢ φθάσαμε στὸν Ἅδη; Ἡ Ἐκκλησία βέβαια δὲν ταυτίζεται μὲ τὴν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας, οὔτε μὲ τὶς κατὰ καιροὺς συνόδους, γιατὶ πολλὲς φορὲς πατριάρχες, ἐπίσκοποι, ἱερεῖς, θεολόγοι καὶ σύνοδοι καταδικάστηκαν γιὰ αἱρετικὲς παρεκκλίσεις. Κατὰ τὴν παροῦσα δυσχερῆ περίοδο ἡ Ἐκκλησία διασώθηκε ἐκεῖ ποὺ κάποιοι ἐπίσκοποι ἀντέδρασαν, ἔστω χλιαρά, καὶ ἐκεῖ ποὺ κάποιοι ἱερεῖς ἀψηφώντας τὶς συνοδικὲς καὶ ἐπισκοπικὲς ἀπαγορεύσεις καὶ ἐντολές, μετέδωσαν, ἔστω καὶ κρυφά, τὴν Θεία Κοινωνία σὲ σύναξη πιστῶν. Ὅπου δὲν ὑπάρχει σύναξη πιστῶν, ἐκεῖ δὲν ὑπάρχει ὁ Χριστός, δὲν ὑπάρχει ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχει ἡ κεφαλὴ χωρὶς τὸ σῶμα; Ἡ Θεία Εὐχαριστία δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἀπὸ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι φανέρωση καὶ ἀποκάλυψη τῆς Ἐκκλησίας, ταυτίζεται πρὸς τὴν Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει, γιὰ νὰ τελεῖ τὴν Θεία Εὐχαριστία ἐν συνάξει τῶν μελῶν της. Μὲ αὐτὴν ἐνσωματώνει αἰσθητὰ τὰ μέλη της στὴν κεφαλή της τὸν Χριστό, μᾶς καθιστᾶ ὅλους σύσσωμους καὶ σύναιμους τοῦ Χριστοῦ. Ἐπὶ δύο μῆνες λοιπὸν ἡ διοικοῦσα ἐκκλησία μὲ τὴν ἀπαγόρευση τῶν συνάξεων τῶν πιστῶν καὶ τῆς μετάδοσης τῆς Θείας Κοινωνίας, ὄχι μόνο προσέβαλε τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ἀλλὰ κατήργησε τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία. Οἱ ὑπεύθυνοι γιὰ τὶς ἀποφάσεις αὐτὲς ἐπίσκοποι αὐτοκαταργήθηκαν. Εὐτυχῶς ποὺ αὐτὸ δὲν συνέβη σὲ ὅλες τὶς τοπικὲς Ὀρθόδοξες ἐκκλησίες, ἀλλὰ στὴ Σερβία, στὴν Βουλγαρία, στὴν Γεωργία, στὴν Πολωνία, στὴν Ρωσία παρέμειναν οἱ ναοὶ ἀνοικτοί, καὶ μεταδιδόταν ἡ Θεία Κοινωνία στοὺς πιστούς, μὲ τὴν πικρὴ πάντως καὶ σ᾽ αὐτὲς μείωση τῆς ἐμπιστοσύνης στὴν ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ὑπακοὴ στὸν Καίσαρα, ποὺ φάνηκαν μὲ τήρηση ὑγειονομικῶν 11 μέτρων μέσα στὸν ἁγιασμένο χῶρο τῶν Ναῶν· ἀποστάσεις μεταξὺ τῶν πιστῶν, μικρὸς ἀριθμὸς ἐκκλησιαζομένων, ἀποφυγὴ ἀσπασμοῦ τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ τοῦ χεριοῦ τῶν ἱερέων καὶ τὸ χείριστο ὅλων καὶ πιὸ ἀποκρουστικό, ἡ χρήση μάσκας μέσα στοὺς Ναούς, εὐτυχῶς σὲ ἐλάχιστες περιπτώσεις. Ὁ Διάβολος συνεχίζει νὰ μᾶς χορεύει· μετέφερε τοὺς μασκοφόρους, τοὺς μασκαράδες, ἀπὸ τὰ κοσμικὰ καρναβάλια μέσα στὶς ἐκκλησίες μας, τὸν ἐνοχλοῦν ἡ πρόσωπο μὲ πρόσωπο προσευχητικὴ κοινωνία μὲ τὸν Θεό, τὰ χαριτωμένα τῶν πιστῶν πρόσωπα. Ποῦ χάθηκαν οἱ μεγάλοι θεολόγοι τοῦ προσώπου καὶ τῆς εὐχαριστιακῆς ἐκκλησιολογίας; Τοὺς ἀρέσουν τὰ προσωπεῖα, οἱ μάσκες, καὶ ἡ μὴ σύναξη τῶν πιστῶν, οἱ ἄδειες ἐκκλησίες; Ἡ μόνη τοπικὴ ἐκκλησία ποὺ δὲν ὑπέκυψε στὸν πειρασμὸ τοῦ κορωνοϊοῦ, ἐπειδὴ βέβαια καὶ ἡ πολιτικὴ ἐξουσία δὲν ἀναμίχθηκε οὔτε ἐπίεσε, εἶναι ἡ Ἐκκλησία τῆς Λευκορωσίας, ποὺ ὑπάγεται ὡς μητρόπολη στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας. Ἐκεῖ δὲν ἄλλαξαν τὸ παραμικρὸ στοὺς ναούς, δὲν ἔλαβαν κανένα ἀπαγορευτικὸ ἤ περιοριστικὸ μέτρο. Σεβάσθηκαν τὴν ἱερότητα τῶν ναῶν καὶ πρὸ παντὸς τὸ μέγα μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας καὶ ἀπρόσκοπτα οἱ πιστοί, ὅπως καὶ πρίν, ἐκκλησιάζονται καὶ κοινωνοῦν. 4. Ὅλος ὁ ναὸς καὶ τὰ ἐν τῷ ναῷ εἶναι ἱερὰ καὶ μεταδίδουν Ἁγιασμὸ καὶ Χάρη. Ἐσφαλμένα καὶ χωρὶς θεολογικὴ θεμελίωση ὑποτιμᾶται ἡ ἁγιαστικὴ Χάρη τοῦ ναοῦ καὶ τῶν ἄλλων ἱερῶν σκευῶν καὶ ἀντικειμένων ποὺ ὑπάρχουν ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ ναοῦ καὶ περιορίζεται αὐτὴ μόνον στὴν Θεία Κοινωνία. Δὲν ἀμφιβάλλει κανεὶς ὅτι, ὅπως εἴπαμε, τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα καὶ μυστήριο εἶναι ἡ Θεία Εὐχαριστία, καὶ ὀρθῶς ὑποστηρίζεται ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο, ὅτι αὐτὸ εἶναι ἀδιαπραγμάτευτο, εἶναι κόκκινη γραμμή, καὶ ὅτι ἑπομένως δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ δεχθεῖ ὅτι μέσῳ τοῦ σώματος καὶ αἵματος τοῦ Χριστοῦ εἶναι δυνατὸν νὰ μεταδοθεῖ κάποια ἀσθένεια, μολονότι στὴν πράξη ἤδη ἐπὶ δύο μῆνες κατήργησε τὴν κόκκινη γραμμὴ καὶ τὴν ὑπερέβη. Αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει ὅτι ὁ ἴδιος ὁ ἱερὸς ναὸς καὶ ὅλα τὰ ἐν αὐτῷ ἱερὰ στεροῦνται τὴν ἁγιαστικὴ Χάρη καὶ μέσῳ αὐτῶν ἠμπορεῖ νὰ μεταδοθεῖ ἡ λοίμωξη. Εἰς ὅλα τὰ χαρίσματα καὶ τὰ πλεονεκτήματα ὑπάρχουν βαθμοὶ ὑπεροχῆς καὶ ἀξίας ποὺ ἐκφράζονται καὶ στὴν γλώσσα μὲ τοὺς τρεῖς βαθμοὺς τῶν ἐπιθέτων· θετικό, συγκριτικὸ καὶ ὑπερθετικό: σοφός, σοφώτερος, σοφώτατος· ἀγαθός, καλλίων, κάλλιστος· νέος, νεώτερος, νεώτατος. Ἐκτὸς λοιπὸν ἀπὸ τὴν ἁγιώτατη καὶ ὕψιστη Θεία Εὐχαριστία, ὑπάρχουν καὶ ἄλλα ἅγια καὶ ἁγιότερα, ὑψηλὰ καὶ ὑψηλότερα, ὅπως μέ βεβαιότητα εἶναι ὁ ἱερὸς ναός, τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, οἱ ἅγιες εἰκόνες, ὁ Τίμιος Σταυρός, τὰ ἱερὰ λείψανα, τὸ ἁγιασμένο χέρι τοῦ ἱερέως, ἡ ἁγία τράπεζα, ἡ ἁγία λαβίδα, τὸ ἱερὸ δισκοπότηρο καὶ πολλὰ ἄλλα. Ὅπως λοιπὸν ἡ Θεία Κοινωνία δὲν μεταδίδει ἀσθένειες, τὸ ἴδιο καὶ ὁ ἱερὸς ναὸς καὶ ὅλα τὰ ἐν αὐτῷ μεταδίδουν μόνον ἁγιασμὸ καὶ Χάρη, θεραπεία καὶ ἴαση καὶ ὄχι ἀσθένειες καὶ λοιμώξεις. Δυστυχῶς, οἱ ἐκκλησιαστικὲς ἡγεσίες, ἐπειδὴ δὲν τολμοῦν νὰ ἀντιταχθοῦν στοὺς ἀγνοοῦντες τὰ τῆς Ἐκκλησίας ἤ σὲ ὅσους συνειδητὰ τὴν πολεμοῦν, ἔβαλαν 12 θεωρητικὰ κόκκινη γραμμὴ μόνο γιὰ τὴν Θεία Εὐχαριστία, ποὺ ἤδη τὴν ὑπερέβησαν καὶ δὲν ξέρουμε ἂν καὶ στὸ μέλλον θὰ τὴν τηρήσουν, καὶ δέχθηκαν βλασφήμως καὶ ἀνιέρως, ὅτι μέσα στοὺς ἱεροὺς ναοὺς ὑπάρχει κίνδυνος νὰ μεταδοθεῖ ἡ λοίμωξη, ἂν δὲν τηρηθοῦν οἱ ὑγειονομικοί ὅροι ποὺ τηροῦνται σὲ ὅλους τοὺς χώρους συνάθροισης προσώπων, ἂν δὲν τηρηθοῦν οἱ ἀναγκαῖες ἀποστάσεις, ἂν δὲν ἀπολυμαίνονται οἱ ναοί, ἂν ἀσπαζόμαστε τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, τὶς ἅγιες εἰκόνες, τὸν Τίμιο Σταυρό, τὸ χέρι τοῦ ἱερέως. Παραπονούμενοι μάλιστα οἱ τῆς Ἐκκλησίας πρὸς τοὺς πολιτικοὺς καὶ ὑγειονομικούς, γιατὶ ἔκλεισαν τοὺς ναοὺς καὶ ἀπαγόρευσαν την Θεία Κοινωνία, ἀντὶ νὰ τοὺς ἐλέγξουν γιὰ τὶς ἱερόσυλες, βλάσφημες καὶ βέβηλες αὐτὲς ἐνέργειες, νὰ ὑπερασπισθοῦν ἀνυποχώρητα τὰ τιμαλφῆ, τὰ Τίμια καὶ Ἱερὰ τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἐντεταλμένοι, ὡς λειτουργοί, ὡς ἀξιωματικοὶ τοῦ μόνου καὶ ἀπόλυτου Ἄρχοντος, Κυρίου, Βασιλέως Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῆς κεφαλῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἀντὶ αὐτεξουσίως, ἐξουσιαστικά, νὰ ἀνοίξουν τὶς πύλες τῶν ναῶν καὶ τὴν ἀπρόσκοπτη καὶ ἄνευ ὅρων προσκύνηση τῶν ἱερῶν καὶ ὁσίων, ἀντὶ μὲ βροντερὴ φωνὴ νὰ φωνάξουν τό «Ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ἡμῶν καὶ εἰσελεύσεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης»16 δουλοπρεπῶς καὶ ἀναξίως παρακαλοῦν τοὺς ἀσεβεῖς κα`ι βλασφήμους καὶ τοὺς λένε: «Ἀνοῖξτε τοὺς ναούς, ὅπως ἔχετε ἀνοικτὰ τὰ σουπερμάρκετς, τὰ φαρμακεῖα καὶ τὶς λαϊκὲς ἀγορές, καὶ ἐμεῖς συμφωνοῦμε μαζί σας ὅτι οἱ ἱεροὶ ναοί, οἱ ἅγιες εἰκόνες, τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο, ὁ Τίμιος Σταυρός, τὰ πολλὰ πρόσωπα μέσα στὴν Ἐκκλησία, εἶναι κίνδυνος γιὰ τὴν ὑγεία. Θὰ ἀποφασίσουμε σχετικὰ καὶ θὰ πάρουμε ὅλα τὰ μέτρα ποὺ ἀπαιτοῦνται, ὥστε νὰ μὴ μεταδοθεῖ μέσα στοὺς ναοὺς ὁ κορωνοϊός». Καὶ αὐτά, παρακαλῶ, μὲ συνοδικὲς ἀποφάσεις, ὅπου ὑποτίθεται ὅτι ἐπιστατεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο ἔτσι βλασφήμως παρουσιάζεται νὰ ἀποφασίζει καὶ νὰ ἀναιρεῖ τὸν ἑαυτό του, γιατὶ αὐτὸ ἁγιάζει, χαριτώνει τὸν ἱερὸ ναὸ κατὰ τὴν τέλεση τῶν ἐγκαινίων καὶ σταθερὰ στὴ συνέχεια μὲ ὅλες τὶς ἱερὲς τελετὲς καὶ ἀκολουθίες καὶ πρὸ παντὸς μὲ τὴν Θεία Εὐχαριστία. Ἐξισώνουν ἔτσι καὶ οἱ τῆς Ἐκκλησίας τοὺς ναοὺς μὲ τὰ σουπερμάρκετς, τὰ ἱερὰ μὲ τὰ κοσμικά, δὲν διαστέλλουν, δὲν διαφοροποιοῦν τὰ ἱερὰ ἀπὸ τὰ μὴ ἱερά. Δὲν ἰσχύει ἀναλογικὰ ἡ ἐπιτίμηση τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἱερεῖς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέσῳ τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ: «Οἱ ἱερεῖς αὐτῆς (= τῆς Ἱερουσαλήμ, τώρα τῆς Ἐκκλησίας) ἠθέτησαν νόμον μου καὶ ἐβεβήλουν τὰ ἅγιά μου· ἀναμέσον βεβήλου καὶ ἁγίου οὐ διέστελλον καὶ ἀναμέσον ἀκαθάρτου καὶ τοῦ καθαροῦ οὐ διέστελλον… καὶ ἐβεβηλούμην ἐν μέσῳ αὐτῶν»17. Ὄχι! Καλοί μας Ἀρχιερεῖς. Δὲν εἶναι τὸ ἴδιο τὰ κοσμικὰ καταγώγια καὶ καταστήματα μὲ τοὺς ἱεροὺς ναούς, γιὰ νὰ ζητᾶτε ἴση μεταχείριση. Δὲν ἔπρεπε κἂν νὰ τὴν ζητήσετε, ἀλλὰ αὐτεξουσίως, μὲ τὴν δύναμη τὴν βασιλικὴ τοῦ ἱερατικοῦ ἀξιώματος, γιατὶ ὅπως μάθατε στὶς Θεολογικὲς Σχολὲς ἡ Ἱερωσύνη συγκεντρώνει τὸ τρισσὸ ἀξίωμα τοῦ Κυρίου, βασιλικό, προφητικὸ καὶ ἀρχιερατικό, ἔπρεπε νὰ κλείσετε τὸν ἀσεβῆ κοσμικὸ καίσαρα ἔξω ἀπὸ τοὺς ναούς, στοὺς ὁποίους κατοικεῖ 16. Ψαλμ. 22, 7. 17. Ἰεζεκ. 22, 26. 13 καὶ ἐνεργεῖ ὁ Βασιλεὺς τοῦ σύμπαντος. Ὁ ναὸς εἶναι οἶκος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐργαστήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Θὰ ἔπαιρνε μεγάλη ἔκταση τὸ παρὸν ἄρθρο, ἂν ἐπιχειροῦσα νὰ καταδείξω ἐπαρκῶς τὴν ἁγιότητα καὶ Χάρη τῶν Ἱερῶν Ναῶν καὶ ὅλων τῶν ἱερῶν σκευῶν καὶ ἀντικειμένων ποὺ ὑπάρχουν σ᾽ αὐτούς. Ἐνδεικτικῶς, κατὰ διδασκαλικὸ χρέος καὶ ὅσο μοῦ ἀναλογεῖ ὡς ἐλαχίστου ἱερέως, θὰ θίξω κάποιες πλευρὲς τοῦ θέματος ποὺ καὶ ἄλλοι ἔθιξαν καὶ γνωρίζουν. Ὁ ἱερὸς ναὸς χαρακτηρίζεται ὡς ἱερός, ὅπως καὶ ἡ Εὐχαριστία ὡς θεία, διότι ἔχει καθαγιασθῆ, ἔχει καθιερωθεῖ μὲ εἰδικὴ τελετή, τὴν τελετὴ τῶν Ἐγκαινίων, κατὰ τὴν ὁποία ὁ ἀρχιερεύς, ἐκτὸς τοῦ ὅτι ἐπικαλεῖται τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ κατέλθει νὰ ἁγιάσει τὸν ναό, γιὰ αἰσθητὴ παρουσία αὐτοῦ τοῦ ἁγιασμοῦ χρίει μὲ Ἅγιο Μύρο τοὺς τοίχους τοῦ ναοῦ. Πρὸς αὔξηση δὲ τοῦ ἁγιασμοῦ τοποθετεῖ στὴν Ἁγία Τράπεζα καὶ λείψανα ἁγίων μαρτύρων ποὺ μὲ τὸ αἷμα τους ἁγίασαν καὶ ἐπλούτισαν τὴν Ἐκκλησία. Ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν ὕμνων καὶ τῶν εὐχῶν τῆς τελετῆς τῶν Ἐγκαινίων ἐπιλέγουμε ὀλίγους. Ἀπὸ τὸν ἑσπερινὸ τῆς τελετῆς τὸ «Καὶ νῦν» τῶν Στιχηρῶν: «Τὸν ἐγκαινισμὸν τελοῦντες τοῦ πανιέρου ναοῦ… σὲ δοξάζομεν Κύριε, τὸν ἁγιάσαντα τοῦτον καὶ τελειώσαντα τῇ αὐτοτελεῖ σου Χάριτι». Τὸ πρῶτο τροπάριο τῶν Ἀποστίχων: «…Τοῦτον τὸν Οἶκον ὁ Πατὴρ ὠκοδόμησεν. Τοῦτον τὸν Οἶκον ὁ Υἱὸς ἐστερέωσε. Τοῦτον τὸν Οἶκον τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἀνεκαίνισε, τὸ φωτίζον καὶ στηρίζον καὶ ἁγιάζον τὰς ψυχὰς ἡμῶν». Τοποθετώντας ὁ ἀρχιερεὺς τὰ λείψανα ἐντὸς τῆς ἁγίας θήκης ποὺ τοποθετεῖται στὴν Ἁγία Τράπεζα παρακαλεῖ τὸν Θεὸ νὰ δωρίσει εἰς αὐτὰ «τὸ θαυματουργεῖν πρὸς ἡμετέραν σωτηρίαν». Σὲ καθαγιαστικὴ εὐχὴ ἐπίσης λέγει μεταξὺ ἄλλων ὁ ἀρχιερεύς: «Ναί, Δέσποτα Κύριε, ὁ Θεὸς ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἡ ἐλπὶς πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς, ἐπάκουσον ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν δεομένων σου, καὶ κατάπεμψον τὸ πανάγιόν σου Πνεῦμα, τὸ προσκυνητὸν καὶ παντοδύναμον, καὶ ἁγίασον τὸν Οἶκον τοῦτον· πλήρωσον αὐτὸν φωτὸς ἀϊδίου· αἱρέτισον αὐτὸν εἰς κατοικίαν σήν· ποίησον αὐτὸν σκήνωμα δόξης σου· κατακόσμησον αὐτὸν τοῖς θείοις σου καὶ ὑπερκοσμίοις χαρίσμασι· κατάστησον αὐτὸν λιμένα χειμαζομένων, ἰατρεῖον παθῶν, καταφυγὴν ἀσθενῶν, δαιμόνων φυγαδευτήριον, ἐν τῷ εἶναι τοὺς ὀφθαλμούς σου ἀνεῳγμένους ἐπ᾽ αὐτὸν ἡμέρας, καὶ νυκτός, καὶ τὰ ὦτά σου προσέχοντα εἰς τὴν δέησιν τῶν ἐν φόβῳ σου καὶ εὐλαβείᾳ ἐν αὐτῷ εἰσιόντων καὶ ἐπικαλουμένων τὸ πάντιμον καὶ προσκυνητὸν ὄνομά σου· ὅσα ἂν αἰτήσωνταί σε, καὶ σὺ ἀκούσεις ἐν οὐρανῷ ἄνω, καὶ ποιήσεις ἔλεος, καὶ ἵλεως ἔσῃ αὐτοῖς. Φύλαξον αὐτὸν ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος ἀσάλευτον, καὶ τὸ ἐν αὐτῷ Θυσιαστήριον, Ἅγιον Ἁγίων ἀνάδειξον, τῇ δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος· δόξασον αὐτὸν ὑπὲρ τὸ κατὰ νόμον ἱλαστήριον, ὥστε τὰς ἐν αὐτῷ τελουμένας ἱερουργίας, εἰς τὸ ἅγιον καὶ ὑπερουράνιον καὶ νοερόν σου Θυσιαστήριον καταντᾶν, καὶ τὴν χάριν ἡμῖν κομίζειν τῆς σῆς ἀχράντου ἐπισκιάσεως· θαῤῥοῦμεν γάρ, οὐκ εἰς τὴν τῶν ἡμετέρων ἀναξίων χειρῶν ὑπουργίαν, ἀλλ᾽ εἰς τὴν σὴν ἄφατον ἀγαθότητα». Στὰ συνήθη Εἰρηνικὰ ποὺ ἐκφωνεῖ στὴ συνέχεια ὁ Διάκονος προστίθεται ἡ δέηση: «Ὑπὲρ τοῦ ἁγιασθῆναι τὸν Οἶκον τοῦτον, καὶ τὸ ἐν αὐτῷ Θυσιαστήριον, τῇ ἐπιφοιτήσει, καὶ δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν». 14 Σὲ ἄλλη εὐχὴ ὁ ἀρχιερεύς: «Εὐχαριστοῦμεν σοι, Κύριε, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὅτι, ἣν ἐξέχεας χάριν ἐπὶ τοὺς ἁγίους σου Ἀποστόλους, καὶ ἐπὶ τοὺς ὁσίους ἡμῶν Πατέρας, ἠξίωσας, διὰ πολλήν σου φιλανθρωπίαν, καὶ μέχρις ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν, καὶ ἀχρείων δούλων σου ἐκτεῖναι. Διὸ δεόμεθά σου, Δέσποτα πολυέλεε· Πλήρωσον δόξης, καὶ ἁγιασμοῦ καὶ χάριτος τὸ Θυσιαστήριον τοῦτο, ὥστε μεταποιεῖσθαι τὰς ἐν αὐτῷ προσφερομένας σοι ἀναιμάκτους θυσίας, εἰς τὸ ἄχραντον Σῶμα, καὶ τὸ τίμιον Αἷμα τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, πρὸς σωτηρίαν παντὸς τοῦ Λαοῦ σου καὶ τῆς ἡμῶν ἀναξιότητος». Ἡ ἴδια Χάρη, λοιπόν, ποὺ δόθηκε στοὺς Ἀποστόλους καὶ στοὺς Ἁγίους Πατέρες, ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γεμίζει μὲ τὴν τελετὴ τῶν Ἐγκαινίων τοὺς ἱεροὺς ναοὺς καὶ παραμένει ἐκεῖ διαρκῶς, ὅπως παραμένει ἡ Χάρη τοῦ Βαπτίσματος στοὺς βαπτιζομένος καὶ τῆς Ἱερωσύνης στοὺς ἱερεῖς. Εἶναι ἡ ἴδια Χάρη ποὺ μεταβάλλει τὸν ἄρτο καὶ τὸν οἶνο σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ποὺ ἐνεργεῖ ὥστε οἱ Ἅγιες Εἰκόνες νὰ θαυματουργοῦν καὶ νὰ μυροβλύζουν, ὅπως καὶ τὰ λείψανα τῶν Ἁγίων. Στὴν Χάρη λοιπὸν καὶ στὸν Ἁγιασμὸ τῶν ναῶν ἀπὸ τὴν τελετὴ τῶν Ἐγκαινίων προστίθεται αὐξητικὰ ἡ Χάρη ἀπὸ τὴν διαρκῆ τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας καὶ τῶν λοιπῶν μυστηρίων, ἀπὸ τὴν πλούσια Χάρη τῶν Ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων καὶ τῶν ὕμνων ἀπὸ τὸν πολλαπλασιασμὸ τῆς Χάριτος στοὺς κοινωνοῦντες καὶ ἐκκλησιαζομένους. Ὅλα μέσα στὸν ναὸ ἁγιάζονται καὶ χαριτώνονται, ἀκόμη καὶ οἱ τοῖχοι καὶ τὰ κεραμίδια, καὶ τὰ στασίδια καὶ τὰ καθίσματα, καὶ ὁ ἀέρας μέσα στὸ ναό· πουθενὰ δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ ὁ κορωνοϊὸς καὶ νὰ ἐπιβιώσει. Λυπήθηκα γι᾽ αὐτὸ καὶ στενοχωρήθηκα, ὅταν εἶδα στὴν τηλεόραση ὅτι ἐπίσκοποι καὶ ἱερεῖς ἐκάλεσαν συνεργεῖα ἀπολύμανσης καὶ ἐγέμισαν τὸν ἁγιασμένο καὶ ἀπρόσβλητο ἀπὸ ἀσθένειες χῶρο, τὸ ἰατρεῖο τῶν παθῶν καὶ τῶν νοσημάτων, ἀπὸ τὰ σύννεφα καὶ τοὺς ὑδρατμοὺς τῆς ἀπιστίας μας. Εὐσεβὴς ἀδελφὸς μὲ ἐπληροφόρησε ὅτι καὶ μέσα στὰ Ἱερὰ τῶν Ναῶν προχώρησε ἡ ἀπολύμανση. Εὐτυχῶς ποὺ τὴν τελευταία στιγμὴ ἀπέσυραν τὴν ὑποχρεωτικὴ χρήση τῆς μάσκας μέσα στοὺς ἱεροὺς ναούς, ὁπότε οἱ παραβάτες θὰ ἐτιμωροῦντο καὶ μὲ χρηματικὰ πρόστιμα. Τὸ ζητοῦν πάντως μὲ ἰσχυρὴ σύσταση. Περιμένουμε καὶ ἐμεῖς ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο, ὄχι μὲ ἰσχυρή, ἀλλὰ μὲ ἰσχυρότατη σύσταση νὰ ἀπαγορεύσει τὴν βεβήλωση καὶ τὴν καρναβαλοποίση τῶν Ναῶν μὲ τὴν χρήση τῆς μάσκας καὶ νὰ σταθεῖ καὶ στὰ ἄλλα στὸ ὕψος τοῦ λειτουργήματος τῆς Ἱερωσύνης. Θὰ προσθέσω ὀλίγα μόνον γιὰ τὴν Χάρη τὴν ἁγιαστικὴ τῶν Ἁγίων Εἰκόνων καὶ γιὰ τὸν ἀσπασμὸ τοῦ χεριοῦ τῶν ἱερέων καὶ θὰ κλείσω μὲ μία σύντομη παρουσίαση τῶν ὅσων λέγει γιὰ τὴν ἱερότητα τοῦ ναοῦ καὶ τῶν ἐν τῷ ναῷ ὁ ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης (1416/17-1429), μεγάλος λειτουργιολόγος καὶ μυσταγωγός. Ἡ σύσταση νὰ μὴν ἀσπαζόμαστε τὶς ἅγιες εἰκόνες μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὡς ἕνα νέο εἶδος εἰκονομαχίας, γιατὶ ἀγνοεῖ τὴν θεολογία καὶ τὴν πίστη τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἀναπτύχθηκε ἀπὸ τὴν Ζ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο καὶ ἀπὸ μεγάλους Ἁγίους Πατέρες. Ἀσπαζόμενοι τὶς εἰκόνες ἀσπαζόμαστε τὰ εἰκονιζόμενα πρόσωπα τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἁγίων, τῶν ὁποίων ἡ Χάρη καὶ ὁ ἁγιασμὸς μεταβαίνει ἀπὸ τὰ πρωτότυπα, ἀπὸ τοὺς ἴδιους, καὶ στὶς εἰκόνες τους. 15 Δὲν τιμοῦμε τὸ ξύλο τῆς εἰκόνας, ἀλλὰ τὸν εἰκονιζόμενο ἐπάνω εἰς αὐτήν, ὅπως εἶχε διατυπώσει ἐνωρὶς ὁ Μ. Βασίλειος καὶ κατόπιν ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνὸς καὶ ἡ Ζ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος· «ἡ γὰρ τῆς εἰκόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει». Εἶναι λοιπὸν ποτὲ δυνατὸν νὰ ἐπιτρέψει ὁ Χριστός, ἡ Θεοτόκος, ὁ εἰκονιζόμενος Ἅγιος νὰ ἀσθενήσει αὐτὸς ποὺ τὸν τιμᾶ ἀσπαζόμενος τὴν εἰκόνα του; Ὅταν μάλιστα ἔχουμε χιλιάδες παραδείγματα θαυματουργῶν εἰκόνων ποὺ εἴτε ἐκδηλώνουν τὴν πλούσια Χάρη τους μὲ μυροβλησία εἴτε μὲ τὴ θεραπεία χιλιάδων ἀσθενῶν ποὺ προσφεύγουν καὶ ζητοῦν βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς Ἁγίους; Ἡ Χάρη μάλιστα αὐτὴ τῶν εἰκονιζομένων Ἁγίων, ὅπως περνᾶ στὰ λείψανα πολλῶν Ἁγίων καὶ τὰ καθιστᾶ ἄφθαρτα καὶ θαυματουργά, ἔτσι περνᾶ καὶ στὸ ὑλικὸ τῶν εἰκόνων, εἰς τὸ ξύλο, τὸ ἁγιάζει καὶ τὸ χαριτώνει ὥστε καὶ αὐτὸ νὰ μεταδίδει Χάρη καὶ Ἁγιασμό. Σὲ παλαιόερη μελέτη μας γιὰ τὶς ἅγιες εἰκόνες γράφαμε τὰ ἑξῆς: «Οἱ εἰκόνες μάλιστα τῶν ἁγίων δὲν εἶναι ἁπλὲς ἀναμνηστικὲς παραστάσεις, ὅπως οἱ φωτογραφίες τῶν συγγενῶν καὶ φίλων, ἀλλὰ μετέχουν καὶ αὐτὲς στὴ δόξα καὶ στὸν ἁγιασμό, λόγῳ τῆς μυστικῆς τους σχέσεως πρὸς τὰ πρωτότυπα. Ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ ἐνοικεῖ στοὺς ἁγίους, χαριτώνει τὰ σώματά τους, ὅπως φαίνεται στὰ ἅγια λείψανά τους καὶ περνᾶ καὶ στὶς ἅγιες εἰκόνες τους, ποὺ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ θαυματουργοῦν18. Ἡ Σύνοδος ἀπέκρουσε τὴν ἄποψη τῶν εἰκονομάχων οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονταν ὅτι ἡ εἰκόνα,ἐπειδὴ δὲν καθαγιάζεται μὲ εἰδικὴ εὐχή, δὲν ἔχει τὸ χαρακτήρα τοῦ ἱεροῦ καὶ ἁγίου, «ἀλλὰ μένει κοινὴ καὶ ἄτιμος ὡς ἀπήρτισεν αὐτὴν ὁ ζωγράφος». Κατὰ τοὺς Πατέρες τῆς Συνόδου ὑπάρχουν πολλὰ ἄλλα ἀντικείμενα μέσα στὴ λατρεία, ὅπως ὁ σταυρὸς καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη, τὰ ὁποῖα χωρὶς νὰ καθιερώνονται μὲ εὐχή, εἶναι ἀφ᾽ ἑαυτῶν πλήρη ἁγιασμοῦ καὶ Χάριτος. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ μὲ τὴν εἰκόνα. Διὰ τοῦτο «ἀσπαζόμενοι ταύτην καὶ τιμητικῶς προσκυνοῦντες μεταλαμβάνομεν ἁγιασμοῦ· ἐπεὶ καὶ ἱερὰ διάφορα σκεύη ἔχοντες ταῦτα ἀσπαζόμεθα καὶ περιπτυσσόμεθα καὶ ἁγιασμόν τινα εἰληφέναι παρ᾽ αὐτῶν ἐλπίζομεν· ἤ καὶ τὸν σταυρὸν καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη φληναφήσουσι κοινὰ καὶ ἄτιμα εἶναι, ὡς ἀπήρτισεν αὐτὰ ὁ τέκτων καὶ ὁ ζωγράφος καὶ ὁ ὑφάντης, ἐπειδὰν οὐκ ἔχουσιν εὐχὴν ἱερὰν ἁγιάζουσαν αὐτά, ἤ καὶ τὰς σεπτὰς εἰκόνας ὡς ἱερὰς καὶ ἁγίας καὶ τιμίας ἀποδέξονται»19. Ὅ,τι ἀφιερώνεται στὸ Θεὸ καὶ στοὺς ἁγίους μετέχει τῆς Χάριτος καὶ γίνεται ἅγιο. Οἱ εἰκόνες εἶναι ἰσοδύναμες πρὸς τὸ εὐαγγέλιο, τὸν σταυρὸ καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη. Γι᾽ αὐτὸ μὲ ἔμφαση ἡ σύνοδος ἐπαναλαμβάνει: «Ταῦτα εἰδότες ἡμεῖς, οἱ τῷ Θεῷ μόνῳ τὴν λατρείαν ἡμῶν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ προσάγοντες, πάντα τὰ αὐτῷ ἀνατεθειμένα καὶ καθιερωμένα, εἴτε θεῖος τύπος τοῦ τιμίου σταυροῦ, εἴτε ἅγιον εὐαγγέλιον, εἴτε σεπταὶ εἰκόνες, εἴτε ἱερὰ σκεύη εἰσί, καὶ ἀσπασώμεθα καὶ περιπτυξώμεθα, ὡς ἐλπίδα ἔχοντες ἁγιασμοῦ μεταλαμβάνειν παρ᾽ αὐτῶν»20. 18. MANSI 13, 40.309. 19. Αὐτόθι 13, 269-271. 20. Αὐτόθι 13, 309-377. Βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, Οἱ Εἰκόνες στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 27-28. 16 Ὡς πρὸς τὸν ἀσπασμὸ τοῦ χεριοῦ τῶν ἱερέων, τὸ χειροφίλημα τῶν ἱερέων, ποὺ εἶναι ἀρχαιότατη εὐλαβικὴ καὶ ἁγιασμένη συνήθεια, πρέπει νὰ λεχθοῦν τὰ ἑξῆς. Τὸ χειροφίλημα δὲν ἔχει σχέση μὲ τὸν ἱερέα ὡς φυσικὸ πρόσωπο, ὡς ἁπλὴ βιολογικὴ ὕπαρξη, ὅπως εἴμαστε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὡς ἁπλὰ βιολογικὰ πρόσωπα. Ἀπευθύνεται πρὸς τὸν ἱερέα ὡς φορέα τοῦ μεγάλου λειτουργήματος τῆς Ἱερωσύνης· δὲν τιμοῦμε τὸν Γιώργη, τὸν Γιάννη, τὸν Γρηγόρη, ἀλλὰ τὴν Ἱερωσύνη τοῦ Γιώργη, τοῦ Γιάννη, τοῦ Γρηγόρη· τιμοῦμε τὸν παπα-Γιώργη, τὸν παπα-Γιάννη, τὸν παπα-Γρηγόρη. Κάνουν πολὺ ἄσχημα καὶ προσβάλλουν τὴν Ἱερωσύνη τους ὅσοι ἱερεῖς ἀπὸ ψεύτικη κοσμικὴ εὐγένεια ἤ δῆθεν ταπείνωση καὶ ἀναξιότητα τραβοῦν τὸ χέρι τους καὶ δὲν ἀφήνουν τοὺς πιστοὺς νὰ τὸ ἀσπασθοῦν. Τὸ χέρι τοῦ ἱερέως εἶναι τὸ χέρι τοῦ ἀρχιερέως Χριστοῦ· τὸ δανείζεται ὁ Χριστός, ὥστε μέσῳ αὐτοῦ νὰ μεταδίδει τὴν Χάρη του καὶ πολλὲς φορὲς νὰ θαυματουργῆ. Αὐτὸς δὲν εἶπε γιὰ τοὺς Ἀποστόλους, ἑπομένως καὶ γιὰ τοὺς ἐπισκόπους καὶ τοὺς ἱερεῖς ὅτι «ἐπὶ ἀρρώστους χεῖρας ἐπιθήσουσι καὶ καλῶς ἕξουσι»21. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων διηγεῖται ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ὅτι οἱ Ἀπόστολοι θαυματουργοῦσαν μὲ τὴν ἐπίθεση τῶν χεριῶν τους ἐπάνω σὲ ἀσθενεῖς: «Διὰ δὲ τῶν χειρῶν τῶν Ἀποστόλων ἐγένετο σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά»22. Καὶ μὲ τὴν ἐπίθεση τῶν χεριῶν τους ἐχειροτόνησαν οἱ Ἀπόστολοι τοὺς ἑπτὰ διακόνους23, ὅπως συνέβαινε καὶ συμβαίνει μέχρι σήμερα στὸ μυστήριο τῆς Ἱερωσύνης καὶ σὲ ἄλλα μυστήρια, κατὰ τὴν τέλεση τῶν ὁποίων ἐπιθέτει ὁ ἐπίσκοπος ἤ ὁ ἱερεὺς τὰ χέρια του στὴν κεφαλὴ τοῦ ἁγιαζομένου. Εἶναι ἐντυπωσιακὸ καὶ χαρακτηριστικὸ περὶ τοῦ ὅτι τὸ χέρι τοῦ ἱερέως εἶναι χέρι τοῦ Χριστοῦ τὸ ὅτι, ὅταν οἱ ἱερεῖς πρὸ τῆς Προσκομιδῆς τελοῦμε τὴν λεγόμενη ἀκολουθία τοῦ «Καιροῦ», ὅταν παίρνουμε καιρό, ὅπως λέμε, παρακαλοῦμε τὸν Χριστὸ νὰ μᾶς στείλει τὸ δικό του χέρι γιὰ νὰ τελέσουμε τὴν Θεία Λειτουργία, χρησιμοποιώντας βέβαια τὸ δικό μας χέρι: «Κύριε ἐξαπόστειλόν μοι τὴν χεῖρά σου ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου…». Καὶ στὸ τέλος μετὰ τὸν καθαγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων καὶ λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν Μετάληψη λέγοντας ὁ ἱερεὺς τὴν σύντομη εὐχὴ «Πρόσχες Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ» παρακαλεῖ μὲ τὸ κραταιό του χέρι ὁ Χριστὸς νὰ τοῦ μεταδώσει τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα Του καὶ μέσῳ αὐτοῦ καὶ στὸν λαό: «Καὶ καταξίωσον τῇ κραταιᾷ σου χειρὶ μεταδοῦναι ἡμῖν τοῦ ἀχράντου σώματός σου καὶ τοῦ τιμίου αἵματος, καὶ δι᾽ ἡμῶν παντὶ τῷ λαῷ». Εἶναι λοιπὸν προσβολὴ πρὸς τὴν Ἱερωσύνη τὸ νὰ ἀρνοῦνται οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ ἱερεῖς τὸ χειροφίλημα τῶν πιστῶν γιὰ λόγους κοσμικῆς εὐγένειας, ἤ ψεύτικης ταπείνωσης, τώρα μάλιστα πολὺ χειρότερα καὶ βλάσφημα, ἀπὸ φόβο μήπως τὸ ἁγιασμένο χέρι τους, τὸ χέρι τοῦ Χριστοῦ, μεταδώσει τὴν ἀσθένεια τοῦ Κορωνοϊοῦ. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς ἀναφερόμενος στὸ ὅτι πρέπει νὰ τιμοῦμε τοὺς ἱερεῖς, τὴν ἱερωσύνη τους, διδάσκει ὅτι ἂν συναντήσουμε νὰ εἶναι μαζὶ ἕνας ἄγγελος καὶ ἔνας ἱερεὺς πρῶτα νὰ τιμήσουμε τὸν ἱερέα καὶ μετὰ τὸν ἄγγελο, διότι ὁ ἱερεὺς εἶναι 21. Μάρκ. 16, 18. 22. Πράξ. 5, 12. 23. Αὐτόθι 6, 6. 17 ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους. Καὶ συμπληρώνει γιὰ τὸ χειροφίλημα: «Ἐγὼ ἔχω χρέος ὅταν ἀπαντήσω ἱερέα νὰ σκύψω νὰ τοῦ φιλήσω τὰ χέρια καὶ νὰ τὸν παρακαλέσω νὰ παρακαλῇ τὸν Θεὸν διὰ τὰς ἁμαρτίς μου. Διότι ὅλος ὁ κόσμος νὰ παρακαλέσῃ τὸν Θεὸν δὲν δύνανται νὰ τελειώσουν τὰ Ἄχραντα Μυστήρια, καὶ ἔνας ἱερεύς, ἔστω καὶ ἁμαρτωλός, δύναται μὲ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ τὰ τελειώσει»24. Αὐτὲς τὶς ἡμέρες κυκλοφορήθηκε στὸ Διαδίκτυο μία σχετικὴ ἐπιστολὴ τοῦ Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, ποὺ ἀναφέρεται στὸ ὅτι σὲ κάποιο χωριό, ὅταν πέθανε ὁ γέρος ἱερέας καὶ ἐστάλη νέος, οἱ κάτοικοι δὲν τοῦ φιλοῦσαν τὸ χέρι, διότι πολλοὶ ἦσαν μεγαλύτεροί του στὴν ἡλικία. Ὑπενθυμίζει στὸν παραλήπτη τῆς ἐπιστολῆς καὶ κάτοικο τοῦ χωριοῦ ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὅτι, ὅταν ὁ ἡγεμόνας τῆς Σερβίας Μίλος συνήντησε νεαρὸ ἱερέα, ὁ ὁποῖος τράβηξε τὸ χέρι του, γιὰ νὰ μὴ τὸ φιλήσει, ὁ ἡγεμόνας τοῦ εἶπε: «Δῶσε νὰ φιλήσω τὸ χέρι! Δὲν φιλῶ τὸ δικό σου τὸ χέρι, ἀλλὰ τὸ ἀξίωμά σου, ποὺ εἶναι γεροντότερο καὶ ἀπὸ σένα καὶ ἀπὸ μένα». Καὶ σχολιάζοντας τὴν ἀπάντηση τοῦ ἡγεμόνα ὁ Ἅγιος Νικόλαος λέγει: «Μ᾽ αὐτὸ νομίζω ὅτι ὅλα ἔχουν λεχθεῖ καὶ ἐπεξηγηθεῖ. Ὁ γέρων ἡγεμόνας μίλησε στὴν Ἐκκλησία καὶ εἶπε λόγια ἐμπνευσμένος ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Σκεφθεῖτε μόνος σας: ἐὰν ὁ ἱερέας σας εἶναι εἴκοσι πέντε χρονῶν, τὸ ἀξίωμά του εἶναι χίλια ἐννιακόσια. Καὶ ὅταν ἐσεῖς φιλᾶτε τὸ χέρι του, φιλᾶτε τὸ ἀξίωμα, τὸ ὁποῖο ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους τοῦ Χριστοῦ πέρασε σὲ πολλὲς χιλιάδες λειτουργοὺς τοῦ ἱεροῦ τοῦ Θεοῦ. Ἐνῶ ἀσπάζεσθε τὸ ἀξίωμα τοῦ ἱερέα, ἀσπάζεστε καὶ ὅλα τὰ μεγάλα ἱερὰ καὶ τοὺς ἄξιους πνευματικούς, οἱ ὁποῖοι ἔφεραν αὐτὸ τὸ ἀξίωμα, ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους ἕως σήμερα. Φιλᾶτε τὸν ἅγιο Ἰγνάτιο, τὸν ἅγιο Νικόλαο, τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν ἅγιο Σάββα, τὸν Ἀρσένιο καὶ τὸν Ἰωαννίκιο, καὶ πολλοὺς ἄλλους, οἱ ὁποῖοι στὴ γῆ ἦταν κοσμήματά της, καὶ τώρα στὸν οὐρανὸ εἶναι κοσμήματα τοῦ οὐρανοῦ, καὶ οἱ ὁποῖοι ἔχουν ὀνομαστεῖ γήινοι ἄγγελοι καὶ οὐράνιοι ἄνθρωποι. Κι ἔτσι, ὁ ἀσπασμὸς τοῦ ἱερέα δὲν γίνεται μὲ ἕνα ἁπλὸ φίλημα, ἀλλὰ κατὰ τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου, «ἐν φιλήματι ἁγίῳ». (Α´ Κορ. 16, 20). Φιλῆστε λοιπὸν χωρὶς δισταγμὸ τὸ χέρι ποὺ εὐλογεῖ, καὶ τὸ ἀξίωμα ποὺ εἶναι εὐλογημένο ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Κι ἀκόμα τὸ νὰ φιλᾶμε νεότερο ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ὅπως καὶ τὸ νὰ ἀκοῦμε νεότερο ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, εἶναι καλό, ἐπειδὴ μᾶς προφυλάσσει ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια καὶ μᾶς διδάσκει τὴν ταπεινοφροσύνη»25. Ἐπίλογος. Σπουδαία θέση τοῦ Ἁγίου Συμεὼν Θεσσαλονίκης Καὶ τελειώνουμε μὲ ὅσα ὁ Ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης λέγει γιὰ τὴν ἱερότητα τοῦ ναοῦ ἐπιλέγοντας ἀπὸ τὰ πολλὰ τὸ πιὸ χαρακτηριστικό. Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι 24. Βλ. Ἐπισκόπου ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ, μητροπολίτου Φλωρίνης, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός (1714- 1799) (Συναξάριον-Διδαχαί-Προφητεῖαι-Ἀκολουθία), Ἀθῆναι 2005, σελ. 160-161. 25. Γιὰ τὸν ἀσπασμὸ (χειροφίλημα) τοῦ Ἱερέως (Ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς). Πηγὴ ἠλ. κειμένου: orp.gr. 18 «Ὁ ναὸς ἔχει ἀφιερωθῆ στὸν Θεὸ καὶ εἶναι κατοικία του. Ὁ Θεὸς βρίσκεται στὸν ναὸ ὁ ἴδιος. Ἐπίσης, καὶ ὁ Ἅγιος, στὸν ὁποῖο ἔχει ἀφιερωθεῖ ὁ ναός, μένει στὸν ναὸ σὰν σὲ δικό του σπίτι. Καὶ μὲ τὴν ψυχή του εἶναι παρὼν ἀοράτως, πολλὲς φορὲς ὅμως καὶ μὲ τὰ λείψανά του βρίσκεται σωματικὰ ἐκεῖ καὶ ἐνεργεῖ μὲ θεία δύναμη καὶ Χάρη. Ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε σύνθετοι, διπλοί, ἀπὸ ψυχὴ καὶ σῶμα, παίρνουμε τὰ θεῖα δῶρα μὲ διπλὸ τρόπο, ἀόρατα καὶ ὁρατά. Γι᾽ αὐτὸ καὶ στὰ ὑλικὰ καὶ αἰσθητὰ αὐτὰ πράγματα κατεβαίνει ἡ Χάρη καὶ μένει καὶ ἐνεργεῖ γιὰ μᾶς μὲ τὴν εὐδοκία τοῦ Πατρὸς καὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ ποὺ σαρκώθηκε γιὰ μᾶς καὶ μᾶς ἀνέπλασε διπλά, καὶ μὲ τὴν ἔλευση καὶ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ εἶναι συνεργὸς αὐτοῦ καὶ ἀχώριστο. Καὶ αὐτὸ τὸ βλέπουμε ὁλοφάνερα. Μέσα στοὺς ναοὺς ἐνεργοῦν θεῖες δυνάμεις καὶ ἐμφανίσεις ἀγγέλων καὶ ἁγίων· ἐπιτελοῦνται θαύματα· ἐκπληρώνονται τὰ αἰτήματα· γίνονται ἰάσεις ἀσθενῶν. Ἀκόμη καὶ τὰ ἄψυχα ἀντικείμενα τῶν ναῶν, τὰ νερὰ καὶ οἱ πέτρες καὶ οἱ κίονες καὶ τὰ πέπλα καὶ τὰ σίδερα ἁγιάζουν, ὄχι βέβαια ἀφ᾽ ἑαυτῶν, ἀφοῦ εἶναι ἄψυχα καὶ κτίσματα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ μόνα τους δὲν ἔχουν τίποτε. Ἐνεργοῦν ὅμως μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἁγίου τοῦ ναοῦ, γιὰ νὰ ἁγιασθοῦμε ἐμεῖς. Ὅπου λοιπὸν ὑπάρχει ὀνομασία καὶ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ ποὺ ἐδημιούργησε τὰ πάντα, τῆς Ἁγίας Τριάδος, ποὺ εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεός, ἐκεῖ εἶναι ὅλα ἅγια, καὶ ὅλα ἁγιάζουν καὶ θεραπεύουν καὶ σώζουν μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ». Τὸ σπουδαῖο αὐτὸ κείμενο τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τὸ παραθέτουμε αὐτούσιο ἀμέσως στὸ κείμενο τοῦ ἄρθρου ὡς ὀρθόδοξη κατακλείδα, ποὺ δὲν ἀφήνει καμμία ἀμφιβολία γιὰ τὸ πῶς ἔπρεπε νὰ ἀντιμετωπισθοῦν ὁ ναὸς καὶ τὰ ἐν τῷ ναῷ κατὰ τὴν ὑγειονομικὴ ἀντιμετώπιση τοῦ Κορωνοϊοῦ: «Ὁ ναὸς ἀφιέρωται τῷ Θεῷ, καὶ αὐτοῦ ἐστιν οἶκος· καὶ αὐτὸς ἐστιν ἐν αὐτῷ. Καὶ ὁ ἐπικληθεὶς δὲ δοῦλος αὐτοῦ ἐν αὐτῷ μένει, ὡς ἐν οἰκείῳ σκηνώματι. Καὶ τῇ ψυχῇ μὲν ἐνδημεῖ ἀΰλως, πολλάκις δὲ καὶ τοῖς λειψάνοις ἐστὶ τεθειμένος ἐκεῖσε· καὶ θείᾳ δυνάμει καὶ χάριτι, ἐνεργεῖ· ὅτι καὶ διπλοῖ ὄντες ἡμεῖς καὶ τὰ δῶρα διπλῶς λαμβάνομεν. Ὅθεν καὶ ἐν τοῖς ὑλώδεσι τούτοις ἡ χάρις ἐφίσταται, καὶ ἐπιφοιτῶσα μένει, καὶ δι᾽ ἡμᾶς ἐνεργεῖ εὐδοκίᾳ Πατρός, καὶ ἐλέει τοῦ δι᾽ ἡμᾶς σαρκωθέντος καὶ διπλῶς ἡμᾶς ἀναπλάσαντος, καὶ ἐπιδημίᾳ καὶ οἰκτιρμοῖς τοῦ συνεργοῦ αὐτῷ καὶ ἀχωρίστου Πνεύματος. Καὶ τοῦτο βλέπομεν ἀριδήλως. Θεῖαι γὰρ δυνάμεις ἐνεργοῦνται ἐν τοῖς ναοῖς, καὶ ἀγγέλων ἐμφάνειαι καὶ ἁγίων· καὶ σημεῖα τελεῖται· καὶ τὰ αἰτήματα δίδοται· καὶ ἰάματα χορηγεῖται· καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς δὲ τοῖς ναοῖς ἄψχα, ὕδατά τε καὶ λίθοι καὶ κίονες καὶ πέπλα καὶ σιδήρια ἐνεργεῖ· οὐκ ἀφ᾽ ἑαυτῶν, πῶς γάρ; ἄψυχα καὶ κτίσματα Θεοῦ ὄντα, καὶ μηδὲν ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἔχοντα; ὅμως ταῦτα ἐνεργεῖ τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι ἐν τούτοις ἐπικληθείσῃ, καὶ τοῦ θείου ἐν τούτοις ἐπονομασθέντος ὀνόματος, ἵν᾽ ἁγιασθῶμεν ἡμεῖς. Ὅπου τοίνυν Θεοῦ ὀνομασία τε καὶ ἐπίκλησις τοῦ πάντα πεποιηκότος τῆς μακαρίας Τριάδος τοῦ μόνου ὄντος Θεοῦ, ἅγια πάντα, καὶ ἐνεργεῖ πάντα, καὶ ἰᾶται, καὶ σώζει τῇ χάριτι»26. Θὰ συνεχίσουμε σὲ ἑπόμενο ἄρθρο ἀναλύοντας πῶς διακωμωδήθηκε ἡ Θεία Λειτουργία μὲ τὸ κλείσιμο τῶν ναῶν καὶ τὴν ἀπαγόρευση τῆς Θείας Κοινωνίας. 26. Περὶ τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καὶ τῆς τούτου καθιερώσεως, PG 155, 336
ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΩΝ ΔΟΓΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΑΩΝ Μὲ πρόσχημα τὸν Κορωνοϊὸ
Εἰσαγωγικὰ Ὅσα συμβαίνουν ἐπὶ δύο μῆνες στὸν χῶρο τῆς Θείας Λατρείας μὲ πρόσχημα τὴν λοίμωξη τοῦ Κορωνοϊοῦ εἶναι ἀνήκουστα, πρωτάκουστα καὶ πρωτοφανῆ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας. Δὲν ἐγγίζουν ἁπλῶς τὰ ὅρια τῆς βλασφημίας καὶ τῆς ἀσεβείας, εἶναι καθ᾽ ὁλοκληρίαν ἀσεβῆ καὶ βλάσφημα, ξένα καὶ ἀλλότρια πρὸς τὴν δογματικὴ διδασκαλία, τὴν λειτουργικὴ Παράδοση, τὴν ποιμαντικὴ εὐθύνη τῶν ἐπισκόπων καὶ τῶν λοιπῶν κληρικῶν, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὴν ὀφειλόμενη πνευματικὴ ἐγρήγορση τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν. Ἔχομε ἤδη, κατὰ τὴν ἀναλογία τοῦ χρέους, διαμαρτυρηθῆ διὰ τὰ φρικτὰ τεκταινόμενα μὲ τρία ἄρθρα, ποὺ εἶχαν ὑψηλὴ ἀπήχηση στὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ διορθόδοξη ἀποδοχή. Τὸ πρῶτο ἄρθρο εἶχε τίτλο «Ἡ Λῆμνος σώθηκε ἀπὸ λοιμικὴ νόσο μὲ προσευχὲς τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ». Δημοσιεύθηκε καὶ στὴν μηνιαία ἀγωνιστικὴ ἐφημερίδα «Στύλος Ὀρθοδοξίας» (Ἀρ. Φύλλου 220, Ἀπρίλιος 2020), μὲ νέο τίτλο παρμένο ἀπὸ τὸ περιεχόμενό του, «Κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Χριστὸς καὶ ὄχι ὁ πρωθυπουργός» (σελ. 7-9). Τὸ δεύτερο ἄρθρο μας εἶχε τίτλο «Ἔργο τοῦ Διαβόλου τὸ κλείσιμο τῶν Ναῶν ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο». Εἰς αὐτὸ ἐξαγγέλλαμε τὴν δημοσίευση ἄλλων δύο ἄρθρων. Τὸ ἕνα ἤδη δημοσιεύθηκε στὸ Διαδίκτυο μὲ τίτλο «Γιατί πρέπει νὰ ἀνοίξουν οἱ Ναοὶ τὸ Πάσχα», στὸ ὁποῖο παρουσιάσαμε ποιά κριτήρια, ποιές παραμέτρους, ἔπρεπε νὰ λάβουν κατὰ νοῦν οἱ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἐπίσκοποι καὶ οἱ λοιποὶ καὶ νὰ ἀρνηθοῦν στὸν πρωθυπουργό-καίσαρα τὸ κλείσιμο τῶν Ναῶν, ἰδιαίτερα ἐν ὄψει τῶν ἑορτῶν τοῦ Πάσχα. Γιὰ τὸ ἐξαγγελθὲν ἄλλο ἄρθρο γράψαμε πὼς θὰ δείξουμε ὅτι αὐτὸ ποὺ γίνεται τώρα στοὺς Ναούς, νὰ τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία χωρὶς τὴν παρουσία πιστῶν ἀποτελεῖ διακωμώδηση τοῦ θεοσύστατου καὶ κορυφαίου μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας, ἐξευτελισμὸ καὶ παραποίηση τῶν δογματικῶν, λειτουργικῶν καὶ ποιμαντικῶν στοιχείων του, καὶ εἶναι προτιμότερο νὰ μὴ τελεῖται αὐτὴ ἡ παρωδία τῆς Θείας Λειτουργίας, καὶ νὰ προσεύχονται ὅλοι στὰ σπίτια τους, διωγμένοι ἀπὸ τὴν κρατικὴ ἐξουσία μὲ συναίνεση τῶν "ποιμένων", πλὴν ἐλαχίστων· φθάνει πιὰ ἡ κοροϊδία καὶ ἡ καταφρόνηση τῶν θείων. Αὐτὸ τὸ ἄρθρο θὰ ἀκολουθήσει σύντομα. Στὸ παρὸν ἄρθρο μὲ τίτλο «Προσβολὴ τῶν δογμάτων τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἱερότητας τῶν Ναῶν» ἐπιδιώκουμε νὰ δείξουμε ὅτι μὲ τὸ κλείσιμο τῶν ἱερῶν Ναῶν καὶ τὴν ἀπαγόρευση 2 μετάδοσης τῆς Θείας Κοινωνίας ἀγνοήθηκαν καὶ περιφρονήθηκαν βασικὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὸ νὰ λαμβάνονται δὲ τώρα μέτρα ὑγειονομικὰ καὶ μέσα στοὺς Ναοὺς προσβάλλεται βάναυσα ἡ ἱερότητά τους, ἀφοῦ ἐξομοιώνονται μὲ κοινὰ κοσμικὰ καταστήματα καὶ ἱδρύματα, τὰ ὁποῖα δὲν ἔχουν καθιερωθῆ οὔτε ἐνεργοῦν ὡς ταμεῖα καὶ χορηγοὶ τῆς Θείας Χάρης. Τὸ ἄρθρο διαρθρώνεται ὡς ἑξῆς: Εἰσαγωγικὰ 1. Ἑρμηνευτικὲς θέσεις μεγάλου θεολόγου καὶ λειτουργιολόγου. 2. Τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ἄρτου καὶ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ. 3. Συνένοχοι τῆς βλασφημίας ἡ πλειονότητα τῶν ἐπισκόπων. 4. Ὅλος ὁ ναὸς καὶ τὰ ἐν τῷ ναῷ εἶναι ἱερὰ καὶ ἅγια καὶ μεταδίδουν Ἁγιασμὸ καὶ Χάρη. Ἐπίλογος. Σπουδαία θέση τοῦ Ἁγίου Συμεὼν Θεσσαλονίκης (1426/17-1429) 1. Ἑρμηνευτικὲς θέσεις μεγάλου θεολόγου καὶ λειτουργιολόγου. Ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας, Θεσσαλονικεὺς τὴν καταγωγή, κορυφαῖος θεολόγος καὶ λειτουργιολόγος, σύγχρονος καὶ ὁμόφρων τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (14ος αἰώνας), συνέγραψε, μεταξὺ ἄλλων, τὸ ἔργο «Ἑρμηνεία τῆς Θείας Λειτουργίας»1 . Στὸ πρῶτο κεφάλαιο τοῦ ἔργου, ὡς ἕνα εἶδος εἰσαγωγῆς, μᾶς δίδει συνοπτικὰ τὸ νόημα ὅλης τῆς ἱερουργίας καὶ πῶς ἐπιτυγχάνεται ὁ σκοπός της2 . Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι κατὰ τὴν τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἐπισυμβαίνει ἡ μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, μὲ σκοπὸ ὅσοι μεταλαμβάνουν καὶ κοινωνοῦν νὰ ἁγιασθοῦν, νὰ λάβουν ἄφεση ἁμαρτιῶν καὶ νὰ κληρονομήσουν τὴν οὐράνια βασιλεία. Ὁ σκοπὸς ὅμως αὐτὸς τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν πιστῶν δὲν ἐπιτυγχάνεται μηχανικὰ καὶ αὐτόματα μὲ τὸ νὰ ἐμφανισθοῦν λόγου χάριν στὸν Ναό, ὅταν μεταδίδει ὁ ἱερεὺς τὴν Θεία Κοινωνία ἢ λίγο ἐνωρίτερα ἢ ἀφοῦ τελειώσει ἡ Θεία Λειτουργία ἢ παρακολουθώντας ἀκουστικὰ ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ ἀπὸ τὰ μεγάφωνα τὰ λεγόμενα καὶ ψαλλόμενα ἢ ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὸ σπίτι μέσῳ τῆς τηλεόρασης καὶ τοῦ Διαδικτύου. Ὁ Θεὸς δὲν μεταδίδει τὸν ἁγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων, ἂν δὲν ὑπάρξει ἐκ μέρους τῶν πιστῶν προσωπικὴ λειτουργικὴ προπαρασκευὴ καὶ συμμετοχὴ στὰ τελούμενα καὶ λεγόμενα. Αὐτὴν τὴν προπαρασκευὴ τὴν ἐπιτελοῦν οἱ εὐχές, οἱ ψαλμοὶ καὶ ὅ,τι ἱερὸ λέγεται καὶ γίνεται μέσα στὸν Ναό· ὅλα αὐτὰ μᾶς ἁγιάζουν καὶ μᾶς προδιαθέτουν, ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν νὰ δεχθοῦμε τὸν ἁγιασμὸ καλῶς, καὶ ἀφ᾽ ἑτέρου νὰ τὸν συντηρήσουμε καὶ νὰ τὸν κρατήσουμε διαρκῶς: «Τοῦτο γὰρ δύνανται ἡμῖν εὐχαί, ψαλμοὶ καὶ εἴ τι ἱερῶς ἐν αὐτῇ γίνεται καὶ λέγεται. Ἁγιάζουσι γὰρ ἡμᾶς καὶ διατιθέασι, τοῦτο μὲν πρὸς τὸ δέξασθαι καλῶς, τοῦτο δὲ πρὸς τὸ συντηρῆσαι τὸν 1. Βλ. PG 150, 368-492 καὶ ΕΠΕ - Φ 22, Εἰσαγωγή-Κείμενον-Μετάφρασις-Σχόλια ὑπὸ Π. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ, Θεσσαλονίκη 1979, σελ. 32-261. 2. PG 150, 368-376. ΕΠΕ - Φ 22, 32-45 3 ἁγιασμὸν καὶ μεῖναι κατέχοντας». Ὁ Θεὸς βέβαια μᾶς δίδει ὅλα τὰ ἅγια δωρεάν, ἐμεῖς δὲν προεισφέρουμε τίποτε, εἶναι ὅλα χάρες, ἀπαιτεῖ ὅμως ἀπὸ ἐμᾶς κατ᾽ ἀνάγκην νὰ γίνουμε ἄξιοι νὰ τὰ δεχθοῦμε καὶ νὰ τὰ φυλάξουμε· ἂν δὲν προετοιμασθοῦμε μετέχοντας εἰς ὅλα τὰ λεγόμενα καὶ τελούμενα, δὲν μᾶς μεταδίδει τὸν ἁγιασμὸ τῆς Θείας Ἱερουργίας: «Εἰ γὰρ καὶ προῖκα δίδωσιν ἡμῖν ὁ Θεὸς πάντα τὰ ἅγια, καὶ οὐδὲν αὐτῶν προεισφέρομεν, ἀλλ᾽ ἀτεχνῶς εἰσι χάριτες, ἀλλὰ τό γε ἐπιτηδείους γενέσθαι πρὸς τὸ δέξασθαι αὐτὰ καὶ φυλάξαι ἐξ ἀνάγκης ἀπαιτεῖ παρ᾽ ἡμῶν· καὶ οὐκ ἂν μεταδοίη τοῦ ἁγιασμοῦ μὴ οὕτω διατεθεῖσιν». Καὶ μὲ ἄλλο τρόπο ἁγιαζόμαστε, ὅταν δηλαδὴ συμμετέχουμε μέσα στὸν Ναό, ὄχι ἀποκλεισμένοι ἔξω ἀπὸ αὐτόν, σὲ ὅλα ὅσα τελοῦνται στὴν Θεία Λειτουργία, διότι ὄχι μόνο τὰ ψαλλόμενα καὶ ἀναγινωσκόμενα, ἀλλὰ καὶ τὰ τελούμενα συντελοῦν στὸ νὰ βιώσουμε τὴν ἑνότητα τῆς Θείας Λειτουργίας: «Ἐπεὶ οὐ μόνον τὰ ἀδόμενα καὶ ἀναγινωσκόμενα, ἀλλὰ καὶ τὰ τελούμενα τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον». Διδάσκει ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας ὅτι κορυφαία στιγμὴ τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι ὁ καθαγιασμὸς τῶν Τιμίων Δώρων, αὐτὸ ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ἀποσπασθεῖ ἀπὸ τὸ σύνολο τῆς ἱερουργίας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἑνιαῖο καὶ ἀδιαίρετο ὅλο, καὶ γι᾽ αὐτὸ πρέπει οἱ πιστοὶ νὰ συμμετέχουμε στὸ σύνολο τῆς τελετῆς τοῦ μυστηρίου καὶ ὄχι μόνο στὸ κορυφαῖο μέρος. Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι ἁγιαζόμαστε οἱ πιστοί, ὅταν σὲ ὅλα τὰ μέρη τῆς τελετῆς βλέπουμε τὸν Χριστὸ νὰ ἐμφανίζεται, βλέπουμε τὰ ἔργα του καὶ τὰ πάθη του. Ὅλη ἡ οἰκονομία τοῦ Σωτῆρος, ὅλο δηλαδὴ τὸ ἀπολυτρωτικὸ καὶ σωτήριο ἔργο του, παρουσιάζεται καὶ στοὺς Ψαλμοὺς καὶ στὰ Ἀναγνώσματα καὶ σὲ ὅλα ὅσα πράττει ὁ ἱερεὺς κατὰ τὴν διάρκεια ὅλης τῆς Θείας Λειτουργίας, ἡ ὁποία μᾶς παρουσιάζει σὰν μία ἑνιαία εἰκόνα ὅλη τὴ ζωὴ τοῦ Σωτῆρος, ὅλα τὰ μέρη της, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μέχρι τὸ τέλος μὲ τάξη καὶ ἁρμονία: «Καὶ γὰρ ἐν τοῖς ψαλμοῖς καὶ ταῖς ἀναγνώσεσι καὶ πᾶσι τοῖς ὑπὸ τοῦ ἱερέως διὰ πάσης τῆς τελετῆς πραττομένοις ἡ οἰκονομία τοῦ Σωτῆρος σημαίνεται...Καὶ ἔστιν ἡ πᾶσα μυσταγωγία καθάπερ τις εἰκὼν μία ἑνὸς σώματος, τῆς τοῦ Σωτῆρος πολιτείας, πάντα αὐτῆς τὰ μέρη ἀπ᾽ ἀρχῆς μέχρι τέλους κατὰ τὴν πρὸς ἄλληλα τάξιν καὶ ἁρμονίαν ὑπ᾽ ὄψιν ἄγουσα». Ἡ Θεία Λειτουργία ὁρίσθηκε νὰ γίνεται ἔτσι, ὥστε νὰ μὴ δηλώνει μόνο μὲ λόγια τὰ γεγονότα τῆς Θείας Οἰκονομίας, ἀλλὰ καὶ νὰ τὰ φέρνει μπροστὰ στὰ μάτια μας, νὰ ἀπαιτεῖται δηλαδὴ καὶ ἡ δική μας προσωπικὴ συμμετοχὴ καὶ παρουσία: «Τούτου χάριν ὁ τοιοῦτος ἐπενοήθη τύπος, τοῦτο μὲν οὐ λόγοις μόνον σημαίνων, ἀλλὰ καὶ ἐπ᾽ ὄψιν ἄγων ἅπαντα». Μὲ τὴν ὅραση, μὲ τὰ μάτια, ἀποτυπώνουμε τὰ γεγονότα ζωηρότερα, καὶ ἔτσι, ὅταν φθάσουμε στὴν ὥρα τῆς Μεταλήψεως τῶν μυστηρίων, εἴμαστε γεμᾶτοι ἀπὸ τὶς ἔννοιες ποὺ πήραμε ἀπὸ τὴν ἀκοὴ καὶ τὴν ὅραση, καὶ μὲ ἀκμαία τὴν μνήμη. Ἔτσι στὸν ἁγιασμὸ ἀπὸ αὐτὴν τὴν προετοιμασία καὶ προπαρασκευὴ προσθέτουμε τὸν ἁγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων «μεταμορφούμενοι ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν»3 , ἀπὸ τὴν κατώτερη τῆς προπαρασκευῆς πρὸς τὴν μεγίστη ὅλων, τῆς μετάληψης τοῦ σώματος καὶ αἵματος τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Θεία Λειτουργία, λέγει σὲ ἄλλο σημεῖο τοῦ ἔργου, δὲν εἶναι μόνον ἀκούσματα· εἶναι καὶ θεάματα, γι᾽ 3. Β´ Κορ. 3, 18. 4 αὐτὸ καὶ ἀπαιτεῖται ἡ προσωπικὴ συμμετοχὴ καὶ μάλιστα μὲ τοὺς σωστούς, τοὺς προσήκοντες, λογισμούς, ποὺ δὲν ἔχουν τίποτε ἀνθρώπινο ἀλλὰ εἶναι γεμᾶτοι ἀπὸ πίστη. Διαφορετικὰ ματαιοπονοῦμε καὶ χάνουμε χωρὶς λόγο τὸν χρόνο μας: «Ἐπεὶ δὲ μετὰ τῶν προσηκόντων λογισμῶν ἀναγκαῖον ἑστάναι καὶ μετέχειν τῆς τελετῆς, καὶ τῶν ἱερῶν αὐτῆς ἀκουσμάτων καὶ θεαμάτων, εἴ γε μέλλοιμεν μὴ μάτην μετέχειν αὐτῶν καὶ τὸν χρόνον τρίβειν εἰκῇ»4 . Καὶ φθάνοντας στὴν κορύφωση τοῦ μυστηρίου, στὸν καθαγιασμὸ καὶ στὴν μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ἐκφράζοντας τὴν σταθερὴ διαχρονικὰ πίστη τῆς Ἐκκλησίας, τὸ θεμελιῶδες αὐτὸ δόγμα, ὁ Ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας παρουσιάζει πολὺ δυνατὰ τὴν Ὀρθόδοξη πίστη, τὴν ὁποία δυστυχῶς προσβάλλουν στὶς ἡμέρες μας ἄπιστοι, ἄθεοι καὶ ἀμύητοι ἐπιστήμονες, πολιτικοὶ καὶ δημοσιογράφοι, ἰσχυριζόμενοι ὅτι ἡ Θεία Μετάληψη μεταδίδει τὴν ἀσθένεια τοῦ Κορωνοϊοῦ καὶ ἐνθαρρυνόμενοι ἀπὸ τὴν ἔλλειψη ὁμολογιακοῦ καὶ ἀγωνιστικοῦ φρονήματος τῆς πλειονότητας τῶν ἱεραρχῶν, τῆς δουλοπρέπειας καὶ δειλίας πολλῶν ἱερέων καὶ τῆς στρατευμένης ἰδεολογικῆς προπαγάνδας κάποιων ἀκαδημαϊκῶν «θεολόγων» θολολόγων. Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι μετὰ τὸν καθαγιασμὸ καὶ τὴν ὁλοκλήρωση τοῦ μυστηρίου ὁ ἄρτος δὲν εἶναι ἁπλὸ σύμβολο, οὔτε εἰκόνα, οὔτε ἁπλῶς διαζωγράφηση τῶν παθῶν τοῦ Σωτῆρος, ὅπως σὲ ἕνα πίνακα, ἀλλὰ εἶναι τὸ ἴδιο τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ ποὺ δέχθηκε τοὺς ὀνειδισμούς, τὶς ὕβρεις, τὰ τραύματα· τὸ σῶμα ποὺ σταυρώθηκε, σφαγιάσθηκε, μαρτύρησε τὴν καλὴ ὁμολογία ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, ραπίσθηκε, βασανίσθηκε, ἀνέχθηκε τὰ φτυσίματα καὶ γεύθηκε τὴν χολή. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ οἶνος, τὸ κρασί, εἶναι τὸ ἴδιο τὸ αἷμα ποὺ πήδησε ἀπὸ τὸ σφαττόμενο σῶμα τοῦ Χριστοῦ, αὐτὸ τὸ σῶμα ποὺ πλάσθηκε ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ γεννήθηκε ἀπὸ τὴν Παναγία Παρθένο, ποὺ ἐτάφη, ἀναστήθηκε τὴν τρίτη ἡμέρα, ἀνελήφθη στοὺς οὐρανοὺς καὶ ἐκάθισε στὰ δεξιὰ τοῦ Πατρός. Αὐτὴ ἡ πίστη θεμελιώνεται σὲ ὅσα ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς εἶπε ὅτι «Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου» καί «Τοῦτο τὸ αἷμά μου»5 . Αὐτὸς ἐκέλευσε, ἔδωσε ἐντολή, στοὺς Ἀποστόλους, καὶ μέσῳ ἐκείνων σὲ ὅλη τὴν Ἐκκλησία, νὰ ἐπαναλαμβάνουν διαρκῶς τὸ μυστήριο, ὅταν τοὺς εἶπε «Τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν»6 . Δὲν θὰ ἔδινε αὐτὴν τὴν ἐντολή, ἂν δὲν ἐπρόκειτο νὰ τοὺς ἐφοδιάσει μὲ δύναμη, ὥστε νὰ μποροῦν νὰ ἐπιτελοῦν αὐτὸ τὸ μυστήριο, νὰ μεταβάλλεται δηλαδὴ ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ. Ἡ δύναμη αὐτὴ ἡ οὐράνια ποὺ ὅπλισε τοὺς Ἀποστόλους εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅπως τοὺς τὸ εἶχε ὑποσχεθῆ ὁ Κύριος: «Ὑμεῖς δὲ καθίσατε ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλήμ, ἕως οὗ ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ ὕψους»7 . Ἐκείνης τῆς καθόδου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔργο εἶναι ἡ μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ. Διότι δὲν κατῆλθε μόνον τότε γιὰ μία φορὰ καὶ μετὰ μᾶς ἐγκατέλειψε, ἀλλὰ εἶναι μαζί μας καὶ θὰ εἶναι γιὰ πάντα μαζί μας. Γι᾽ αὐτὸ τὸ ἔστειλε ὁ Σωτὴρ γιὰ νὰ μένει μαζί μας 4. Αὐτόθι, κεφ. ΚΑ´, PG 150, 413. 5. Ματθ. 26, 26-28. 6. Λουκᾶ 22, 19. 7. Αὐτόθι, 24, 49. 5 αἰώνια, ὅπως ὁ ἴδιος πάλιν εἶπε: «Τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας· ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσει αὐτό, ὅτι παρ᾽ ὑμῖν μένει καὶ ἐν ὑμῖν ἔσται»8 . Στὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ Ἅγιος Νικόλαος ἀποφθεγματικὰ μᾶς διδάσκει ὅτι στὴν Θεία Εὐχαριστία καὶ στὰ ἄλλα μυστήρια δὲν ἐνεργοῦν ἀνθρώπινες καὶ φυσικὲς δυνάμεις, ποὺ πιθανὸν νὰ ἐπέτρεπαν καὶ νοσογόνες ἐπιδράσεις, ἀλλὰ ἐνεργεῖ ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖο ἐνεργεῖ καὶ δρᾶ χρησιμοποιώντας τὰ χέρια τῶν ἱερέων. Εἶναι συγκλονιστικὴ αὐτὴ ἡ διατύπωση καὶ συντρίβει ὡς σκεύη κεραμέως ὄχι μόνον τὴν ὑπουργὸ Παιδείας κ. Κεραμέως, καὶ ὅσα ἀσεβῆ καὶ ἀηδιαστικὰ περὶ «σάλιου» ἔχει ἐκστομίσει, καὶ τοὺς ὁμόφρονές της ἰατρούς, πολιτικούς, δημοσιογράφους κ.ἄ., ἀλλὰ καὶ ἀσεβοῦντες ἐπισκόπους καὶ κληρικούς, ποὺ δὲν κατάλαβαν καὶ δὲν ἐβίωσαν τὸ μεγαλεῖο τῆς Ἱερωσύνης, τὴν ὁποία ἀναξίως φέρουν, ὄχι ὡς φορεῖς ἀλλὰ ὡς ἀχθοφόροι τοῦ ὑψηλοῦ λειτουργήματος. Λέγει λοιπὸν ὅτι αὐτὸ τὸ θαῦμα τῆς μεταβολῆς τῶν φυσικῶν στοιχείων τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ τὸ ἐπιτελεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα χρησιμοποιώντας τὰ χέρια καὶ τὴν γλώσσα τῶν ἱερέων: «Τοῦτο διὰ τῆς χειρὸς καὶ τῆς γλώσσης τῶν ἱερέων τὰ μυστήρια τελεσιουργεῖ». Καὶ δὲν μᾶς ἔστειλε μόνον τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὁ Κύριος, γιὰ νὰ μένει διαρκῶς μαζί μας, ἀλλὰ ὑποσχέθηκε ὅτι καὶ ὁ ἴδιος θὰ μένει μαζί μας, μέχρι τῆς συντελείας τῶν αἰώνων9 . Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα βέβαια παρίσταται καὶ ἐνεργεῖ ἀοράτως, γιατὶ δὲν φόρεσε ἀνθρώπινο σῶμα. Ὁ Χριστὸς ὅμως καὶ βλέπεται καὶ ἀνέχεται νὰ τὸν πιάνομε στὰ φρικτὰ καὶ ἱερὰ μυστήρια, γιατὶ δέχθηκε νὰ προσλάβει τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ νὰ τὴν φέρει αἰώνια. Αὐτὴ εἶναι ἡ δύναμη τῆς Ἱερωσύνης, αὐτὸς εἶναι ὁ ἱερεύς· δὲν προσάγει μία φορὰ τὸν ἑαυτό του στὸ θυσιαστήριο, δὲν κάνει δηλαδὴ μία λειτουργία, καὶ ἀφοῦ ἱερουργήσει ἅπαξ σταματᾶ τὴν Ἱερωσύνη. Ἀλλὰ συνεχῶς λειτουργεῖ τὴν Λειτουργία γιὰ ἐμᾶς, καὶ ὡς ἐκ τούτου γίνεται καὶ παράκλητος γιὰ χάρη μας πρὸς τὸν Θεὸ αἰώνια, καὶ ἰσχύει καὶ γι᾽ αὐτὸν τό «Σὺ ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα». Συνεπῶς γιὰ τοὺς πιστοὺς δὲν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία γιὰ τὸν ἁγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων, οὔτε γιὰ τὶς ἄλλες τελετές, ἂν ἐπιτελοῦνται κατὰ τὴν εὐσεβῆ πρόθεση καὶ τὶς εὐχὲς τῶν ἱερέων. «Διὰ τοῦτο οὐδεμία τοῖς πιστοῖς περὶ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν δώρων ἀμφιβολία, οὐδὲ περὶ τῶν ἄλλων τελετῶν, εἰ κατὰ τὴν πρόθεσιν καὶ τὰς εὐχὰς τῶν ἱερέων ἀποτελοῦνται». Παραθέτουμε μέσα στὸ κύριο κείμενο τοῦ ἄρθρου τὴν γνήσια αὐτὴ Ἁγιογραφικὴ καὶ Πατερικὴ διδασκαλία, ὥστε οἱ μὲν ἐχθρικοὶ πρὸς τὴν Ἐκκλησία καὶ οἱ ἀμαθεῖς νὰ μὴ στηρίζονται σὲ πλανεμένους κληρικοὺς καὶ θεολόγους, ὅσοι δὲ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ἀμφιταλαντεύονται, ἀκούγοντας τὸν ἕνα καὶ τὸν ἄλλο, νὰ στερεωθοῦν στὴν πίστη καὶ νὰ εἰρηνεύσουν: Τούτων δὲ εἰρημένων, τὸ πᾶν τῆς ἱερουργίας ἤνυσται καὶ τετέλεσται, καὶ τὰ δῶρα ἡγιάσθη, καὶ ἡ θυσία ἀπηρτίσθη, καὶ τὸ μέγα θύμα καὶ ἱερεῖον τὸ ὑπὲρ τοῦ κόσμου σφαγὲν ἐπὶ τῆς ἱερᾶς τραπέζης ὁρᾶται κείμενον· ὁ γὰρ ἄρτος τοῦ Κυριακοῦ σώματος οὐκ ἔτι τύπος, οὐδὲ δῶρον, εἰκόνα φέρων τοῦ ἀληθινοῦ δώρου, οὐδὲ 8. Ἰω. 14, 17. 9. Ματθ. 28, 20: «Καὶ ἰδοὺ ἐγὼ μεθ᾽ ὑμῶν εἰμι πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος». 6 γραφήν τινα κομίζων ἐν ἑαυτῷ τῶν σωτηρίων παθῶν ὥσπερ ἐν πίνακι, ἀλλ᾽ αὐτὸ τὸ ἀληθινὸν δῶρον· αὐτὸ τοῦ Δεσπότου τοῦ παναγίου σῶμα, τὸ πάντα ἀληθῶς ἐκεῖνα δεξάμενον τὰ ὀνείδη, τὰς ὕβρεις, τοὺς μώλωπας· τὸ σταυρωθέν, τὸ σφαγέν, τὸ μαρτυρῆσαν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, τὴν καλὴν ὁμολογίαν, τὸ ῥαπισθέν, τὸ αἰκισθέν, τὸ ἐμπτυσμάτων ἀνασχόμενον, τὸ χολῆς γευσάμενον. Ὁμοίως καὶ ὁ οἶνος, αὐτὸ τὸ αἷμα τὸ ἐκπηδῆσαν σφαττομένου τοῦ σώματος, τοῦτο τὸ σῶμα, τοῦτο τὸ αἷμα τὸ συστὰν ἐκ Πνεύματος ἁγίου, τὸ γεννηθὲν ἀπὸ τῆς ἁγίας Παρθένου, τὸ ταφέν, τὸ ἀναστὰν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, τὸ ἀνελθὸν εἰς τοὺς οὐρανούς, καὶ καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός. Καὶ τίς ἡ πίστις; Αὐτὸς εἶπε, «Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμα μου». «Τοῦτο τὸ αἷμά μου». Αὐτὸς καὶ τοῖς ἀποστόλοις ἐκέλευσε, καὶ δι᾽ ἐκείνων τῇ πάσῃ Ἐκκλησίᾳ, τοῦτο ποιεῖν. «Τοῦτο γάρ, φησί, ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν», οὐκ ἂν κελεύσας τοῦτο ποιεῖν, εἰ μὴ δύναμιν ἐνθήσειν ἔμελλε, ὥστε δύνασθαι τοῦτο ποιεῖν. Καὶ τὶς ἡ δύναμις; Τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἡ ἐξ ὕψους τοὺς ἀποστόλους ὁπλίσασα δύναμις, κατὰ τὸ εἰρημένον πρὸς αὐτοὺς ὑπὸ τοῦ Κυρίου· «Ὑμεῖς δὲ καθίσατε ἐν τῇ πόλει Ἱερουσαλήμ, ἕως οὖ ἐνδύσησθε δύναμιν ἐξ ὕψους». Τοῦτο τὸ ἔργον ἐκείνης τῆς καθόδου. Οὐ γὰρ κατελθὸν ἅπαξ, εἶτα ἀπολέλοιπεν ἡμᾶς, ἀλλὰ μεθ᾽ ἡμῶν ἔστι, καὶ ἔσται μέχρι παντός. Διὰ τοῦτο γὰρ ἔπεμψεν αὐτὸ ὁ Σωτήρ, ἵνα μένῃ μεθ᾽ ἡμῶν εἰς τὸν αἰῶνα, “τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας· ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτό, οὐδὲ γινώσκει αὐτό, ὑμεῖς δὲ γινώσκετε αὐτό, ὅτι παρ᾽ ὑμῖν μένει, καὶ ἐν ὑμῖν ἔστι”. Τοῦτο διὰ τῆς χειρὸς καὶ τῆς γλώσσης τῶν ἱερέων τὰ μυστήρια τελεσιουργεῖ. Καὶ οὐ τὸ ἅγιον Πνεῦμα μόνον ἔπεμψεν ὁ Κύριος ἡμῖν, ὥστε μένειν μεθ᾽ ἡμῶν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Κύριος ἐπηγγείλατο μένειν μεθ᾽ ἡμῶν, ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος· ἀλλ᾽ ὁ μὲν Παράκλητος ἀοράτως πρόσεστιν, ὅτι τὸ σῶμα αὐτὸς οὐκ ἐφόρεσεν. Ὁ δὲ Κύριος καὶ ὁρᾶται, καὶ ἁφῆς ἀνέχεται, διὰ τῶν φρικτῶν καὶ ἱερῶν μυστηρίων, ὡς ἂν τὴν ἡμετέραν φύσιν καὶ δεξάμενος, καὶ φέρων εἰς τὸν αἰῶνα. Αὕτη τῆς ἱερωσύνης δύναμις, οὗτος ὁ ἱερεύς. Οὐ γὰρ ἅπαξ ἑαυτὸν προσαγαγὼν καὶ θύσας, ἐπαύσατο τῆς ἱερωσύνης, ἀλλὰ διηνεκῆ ταύτην λειτουργεῖ τὴν λειτουργίαν ἡμῖν, καθ᾽ ἣν καὶ παράκλητος ἡμῖν ἐστι πρὸς τὸν Θεὸν δι᾽ αἰῶνος. Διὰ τοῦτο οὐδεμία τοῖς πιστοῖς περὶ τοῦ ἁγιασμοῦ τῶν δώρων ἀμφιβολία, οὐδὲ περὶ τῶν ἄλλων τελετῶν, εἰ κατὰ τὴν πρόθεσιν καὶ τὰς εὐχὰς τῶν ἱερέων ἀποτελοῦνται10. 2. Τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ἄρτου καὶ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ Ἡ ἐκτεθεῖσα διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα εἶναι κοινὴ διδασκαλία τῶν ᾽Αποστόλων, τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ τῶν Ἁγίων Πατέρων, ἀλάθητη καὶ ἀδιαμφισβήτητη. Δὲν ἐπιδέχεται ἄλλες ἑρμηνεῖες, γιατὶ στηρίζεται στὴν διδασκαλία τοῦ ἴδιου τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος συνέστησε τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας κατὰ τὸ τελευταῖο Δεῖπνο μὲ τοὺς μαθητές του πρὸ τοῦ 10. Αὐτόθι, κεφ. ΚΗ´-ΚΘ´, PG 150, 425-427. 7 Σταυροῦ καὶ τοῦ Πάθους. Ἐκεῖ εἶπε ὅτι ὁ ἄρτος εἶναι τὸ σῶμά μου καὶ ὁ οἶνος εἶναι τὸ αἷμά μου: «Τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου, τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου». Δὲν εἶπε αὐτὸ συμβολίζει τὸ σῶμά μου καὶ αὐτὸ συμβολίζει τὸ αἷμά μου, ὅπως πολλοὶ Προτεστάντες ἀσεβῶς καὶ ἀντίθετα πρὸς τὸν Δεσπότη Χριστὸ ἀντινομοθετοῦν, ἀλλὰ εἶναι τὸ σῶμά μου καὶ εἶναι τὸ αἷμά μου. Συνιστᾶ δὲ ἡ διδασκαλία αὐτὴ θεμελιῶδες δόγμα τῆς Ὀρθόδοξης Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Ὁ γνωστὸς ἀείμνηστος Καθηγητὴς τῆς Δογματικῆς στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Χρῆστος Ἀνδροῦτσος μᾶς λέγει ὅτι λόγῳ τῆς πραγματικῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ὑπὸ τὰ εἴδη τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου ἡ Θεία Εὐχαριστία «ἀποτελεῖ μετὰ τοῦ δόγματος τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ τοῦ τῆς ἐνσαρκώσεως τὸ ὕψιστον καὶ ἁγιώτατον τῆς Χριστιανικῆς θρησκείας μυστήριον»11. Ἀφοῦ δὲ παραθέσει πλῆθος ἁγιογραφικῶν καὶ πατερικῶν μαρτυριῶν καὶ ἀναιρέσει κάποιες προτεσταντικὲς πλάνες, στὸ τέλος, ὅπως λέγει· «ἀντὶ πάσης ἄλλης μαρτυρίας παρατίθεμεν ἐνταῦθα τὴν διδασκαλίαν τῆς Ζ´ οἰκουμενικῆς συνόδου καὶ τὴν σχετικὴν περικοπὴν τοῦ ἱεροῦ Δαμασκηνοῦ τοῦ συνοψίσαντος τὴν προτέραν περὶ τοῦ δόγματος τούτου διδασκαλίαν: “Οὔτε ὁ Κύριος, παρατηρεῖ ἡ σύνοδος, οὔτε οἱ Ἀπόστολοι ἢ Πατέρες εἰκόνα εἶπον τὴν διὰ τοῦ ἱερέως προσφερομένην ἀναίμακτον θυσίαν, ἀλλ᾽ αὐτὸ σῶμα καὶ αὐτὸ αἷμα... Μετὰ δὲ τὸν ἁγιασμὸν σῶμα κυρίως καὶ αἷμα Χριστοῦ, λέγονται καὶ εἰσὶ καὶ πιστεύονται” 12. “Αὐτὸς ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος, ἀποφαίνεται ὁ Δαμασκηνός, μεταποιοῦνται εἰς σῶμα καὶ αἷμα Θεοῦ. Εἰ δὲ τὸν τρόπον ἐπιζητεῖς, πῶς γίνεται, ἀρκεῖ σοι ἀκοῦσαι, ὅτι διὰ Πνεύματος ἁγίου, ὥσπερ καὶ ἐκ τῆς ἁγίας Θεοτόκου διὰ Πνεύματος ἁγίου ἑαυτῷ, καὶ ἐν ἑαυτῷ ὁ Κύριος σάρκα ὑπεστήσατο· καὶ πλέον οὐδὲν γινώσκομεν, ἀλλ᾽ ὅτι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἀληθής ἐστι, καὶ ἐνεργής, καὶ παντοδύναμος, ὁ δὲ τρόπος ἀνεξερεύνητος. Οὐ χεῖρον δὲ καὶ τοῦτο εἰπεῖν, ὅτι ὥσπερ φυσικῶς διὰ τῆς βρώσεως ὁ ἄρτος καὶ ὁ οἶνος καὶ τὸ ὕδωρ διὰ τῆς πόσεως εἰς σῶμα καὶ αἶμα τοῦ ἐσθίοντος καὶ πίνοντος μεταβάλλονται, καὶ οὐ γίνονται ἕτερον σῶμα παρὰ τὸ πρότερον αὐτοῦ σῶμα· οὕτως ὁ τῆς προθέσεως ἄρτος, οἶνός τε καὶ ὕδωρ διὰ τῆς ἐπικλήσεως καὶ ἐπιφοιτήσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος ὑπερφυῶς μεταποιοῦνται εἰς τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ αἷμα, καὶ οὐκ εἰσὶ δύο, ἀλλ᾽ ἓν καὶ τὸ αὐτό”»13. Δὲν περιμέναμε βέβαια ἀπὸ τοὺς ἰατροὺς καὶ λοιποὺς ἐπιστήμονες καὶ πολιτικοὺς ποὺ ἐκφράσθηκαν δυσμενῶς γιὰ τὸ μέγιστο αὐτὸ καὶ ἁγιώτατο μυστήριο, πλὴν ἐπαινετῶν ἐξαιρέσεων, νὰ ὑπερασπισθοῦν τὰ δόγματα τῆς Ἐκκλησίας ἀπέναντι στὴν τυραννικὴ καὶ δικτατορικὴ ἀπόφαση τῆς νεοταξικῆς κυβέρνησης νὰ ἀπαγορεύσει τὴν μετάδοση τῆς Θείας Εὐχαριστίας στοὺς λαϊκούς, γιατὶ δῆθεν ὑπάρχει κίνδυνος νὰ μεταδοθεῖ μὲ τὴν ἱερὰ λαβίδα (τὸ κουταλάκι ὅπως λὲν οἱ ἀχρεῖοι ἢ τὸ σάλιο) ἡ λοίμωξη τοῦ Κορωνοϊοῦ. Περιμέναμε ὅμως ἀπὸ τοὺς ἐπισκόπους νὰ μὴ συναινέσουν στὴν ἀπόφαση, τὴν πρωτοφανῆ καὶ βλάσφημη, νὰ κλείσουν οἱ ἱεροὶ ναοὶ καὶ νὰ τελεῖται σὲ ὀλίγους μόνον ναοὺς ἡ Θεία Λειτουργία, 11. ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ, Δογματικὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθῆναι 1956, σελ. 346. 12. MANSI XIII, 266. 13. PG 94, 1144. ΧΡ. ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ, Αὐτόθι, σελ. 351. 8 διακωμωδούμενη, ὅπως θὰ δείξουμε, νὰ μὴ μεταδίδεται ὅμως ἡ Θεία Κοινωνία στὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, στὰ μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, πρᾶγμα ποὺ ἴσχυσε. Μετὰ ἐπετράπη νὰ γίνεται ἡ Θεία Λειτουργία σὲ ὅλους τοὺς Ναούς, ἀλλά «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν». Μᾶλλον, γιὰ λόγους ποὺ ὁ Θεὸς ξέρει καὶ γιὰ μὴ θεάρεστα πάντως κίνητρα, «ἐσκοτίσθη ἡ ἀσύνετος αὐτῶν καρδία, φάσκοντες εἶναι σοφοὶ ἐμωράνθησαν»14. Ἀντάλλαξαν τὸν πολύτιμο μαργαρίτη τῆς ἐνσωματώσεως ὅλων μας στὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴ Θεία Κοινωνία μὲ ἐπιδιώξεις γήϊνες καὶ κοσμικές, δέχθηκαν νὰ προσκυνήσουν τὸ νέο εἴδωλο τῆς θεᾶς Ὑγείας, νὰ ἀκούσουν τὸν νέο Ναβουχοδονόσορα-πρωθυπουργὸ καὶ νὰ ἀρνηθοῦν τὸν Δεσπότη Χριστό. Κοροϊδεύοντας βέβαια ὅλους μας, στὰ συνοδικὰ ἀνακοινωθέντα ἔλεγαν ὅτι τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας εἶναι ἀδιαπραγμάτευτο καὶ δὲν μεταδίδει καμμία ἀσθένεια. Στὴν πράξη ὅμως ὁμολογοῦσαν τὸ ἀντίθετο, διότι σὲ καμμία Θ. Λειτουργία ἀπὸ αὐτὲς ποὺ μεταδίδονταν ἀπὸ τὴν τηλεόραση, παρόντων μάλιστα καὶ ἐπισκόπων, δὲν δόθηκε στοὺς πιστοὺς ἡ Θεία Κοινωνία, οὔτε στὸν καθεδρικὸ ναὸ τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν στὶς πρῶτες Θ. Λειτουργίες, οὔτε στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Ἀμπελοκήπων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νεαπόλεως καὶ Σταυρουπόλεως, οὔτε στὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Λυδίας στὴν Ἀσπροβάλτα Θεσσαλονίκης καὶ σὲ ἄλλους. Ἀκόμη καὶ σήμερα ἀφήνουν νὰ περιφέρεται μετέωρη ἡ βλάσφημη γνώμη συμβούλου τοῦ πρωθυπουργοῦ καὶ μέλους τῆς Ἐπιτροπῆς Ὑγείας, τοῦ καθηγητῆ Ἠλία Μόσιαλου, ὅτι πρέπει νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ μετάδοση τῆς Θείας Κοινωνίας μὲ τὴν σημερινὴ μορφή, μέχρι νὰ ἔχουμε ἀσφαλὲς ἐμβόλιο, καὶ νὰ ἐξεταστεῖ, ἐὰν μπορεῖ νὰ γίνει μὲ διαφορετικὸ τρόπο. Γιατὶ δὲν περιορίζονται κάποιοι στὰ δικά τους ἐπιστημονικὰ πεδία, στὸν κτιστὸ φυσικὸ κόσμο τῆς αἰσθητῆς ἐμπειρίας, ποὺ μπορεῖ νὰ ἐρευνηθεῖ μὲ μικροσκόπια καὶ μεγασκόπια, καὶ ὑπεισέρχονται ἀμαθεῖς καὶ ἀμύητοι στὸν ἄκτιστο ὑπερφυσικὸ κόσμο τῆς Θείας Παντοδυναμίας καὶ Σοφίας, μικροί, μηδαμινοί, σπιθαμιαῖοι νάνοι καὶ ὑβριστές; Δὲν βλέπουν πῶς ἕνας μικρός, ἀπειροελάχιστος, ἰὸς ἐταπείνωσε καὶ ἐξευτέλισε τὶς γνώσεις καὶ τὰ ἐπιστημονικά τους ἐφόδια καὶ ἐξακολουθοῦν νὰ ὑψώνουν τὸ ἀνάστημά τους μπροστὰ στὸν πάνσοφο καὶ παντοδύναμο Δημιουργὸ καὶ προνοητὴ τοῦ σύμπαντος! Ὅπως δημιούργησε ὁ Θεὸς τὰ πάντα διὰ τῆς ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός, ἔτσι καὶ στὴν Θεία Εὐχαριστία· τὴν μεταβολὴ τοῦ ἄρτου καὶ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ τὴν πραγματοποιεῖ ἡ ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μὲ τρόπο ὑπερφυσικό, τὸν ὁποῖο κατανοεῖ μόνον ἡ πίστη, ὄχι ἡ ἀνθρώπινη λογικὴ καὶ σοφία, τῆς ὁποίας ἡ ἐμβέλεια εἶναι περιορισμένη: «Ὥσπερ γὰρ πάντα, ὅσα ἐποίησεν ὁ Θεός, τῇ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐνεργείᾳ ἐποίησεν, οὕτω καὶ νῦν ἡ τοῦ Πνεύματος ἐνέργεια τὰ ὑπὲρ φύσιν ἐργάζεται, ἃ οὐ δύναται χωρῆσαι, εἰ μὴ μόνη πίστις». Καὶ ἡ Παναγία, ὅταν ἄκουσε ἀπὸ τὸν ἀρχάγγελο Γαβριὴλ ὅτι θὰ γεννήσει, ἀπόρησε καὶ ρώτησε· «πῶς θὰ γίνει αὐτό; Ἐγὼ εἶμαι παρθένος καὶ δὲν γνωρίζω ἄνδρα». Γιὰ νὰ τῆς ἀπαντήσει ὁ ἀρχάγγελος ὅτι «θὰ ἔλθει ἐπάνω σου τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ θὰ σὲ ἐπισκιάσει ἡ δύναμη τοῦ Ὑψίστου». Ἂν 14. Ρωμ. 1, 22. 9 λοιπὸν κάποιος ἀπορεῖ καὶ ἐρωτᾶ, πῶς ὁ ἄρτος γίνεται σῶμα Χριστοῦ καὶ ὁ οἶνος αἷμα Χριστοῦ τοῦ ἀπαντᾶμε καὶ ἐμεῖς ὅπως ὁ ἀρχάγγελος· Ἐπιφοιτᾶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ πραγματοποιεῖ τὴν μεταβολὴ τῶν Τιμίων Δώρων κατὰ τρόπο ὑπέρλογο: «Πῶς ἔσται μοι τοῦτο», φησὶν ἡ Ἁγία Παρθένος, «ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω»; Ἀποκρίνεται Γαβριὴλ ὁ ἀρχάγγελος «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπί σὲ καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι». Καὶ νῦν ἐρωτᾶς· πῶς ὁ ἄρτος γίνεται σῶμα Χριστοῦ καὶ ὁ οἶνος καὶ τὸ ὕδωρ αἷμα Χριστοῦ; Λέγω σοι κἀγώ· Πνεῦμα Ἅγιον ἐπιφοιτᾶ καὶ ταῦτα ποιεῖ ὑπὲρ λόγον καὶ ἔννοιαν»15. Μήπως θὰ ἔπρεπε νὰ ζητήσουμε τὴν γνώμη τῆς κ. Κεραμέως, τοῦ κ. Μόσιαλου καὶ ἄλλων ὀρθολογιστῶν, γιὰ νὰ πιστεύουμε εἰς τὸ ὅτι ὁ Χριστὸς γεννήθηκε ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ εἰς τὰ ἄλλα ὑπέρλογα δόγματα καὶ θαύματα τῆς Πίστεως μας; 3. Συνένοχοι τῆς βλασφημίας ἡ πλειονότητα τῶν ἐπισκόπων Ἡ ἐκ μέρους τῆς πλειονότητας τῶν ἐπισκόπων, καὶ μάλιστα μὲ συνοδικὲς ἀποφάσεις τῆς ὀλιγομελοῦς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, καὶ ὄχι τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας, ὅπως ἐζητήθη ἀπὸ ὀλίγους ἐπισκόπους, ἡ ἐκ μέρους των λοιπὸν συναίνεση στὸ νὰ κλείσουν οἱ Ναοὶ καὶ νὰ μὴ μεταδίδεται στοὺς πιστοὺς ἡ Θεία Κοινωνία, σημαίνει ὅτι ὑποχώρησαν στὴν πράξη, παρὰ τὶς ἀνέξοδες ὡραιολογίες, στὴν βλάσφημη γνώμη κάποιων γιατρῶν ὅτι τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ, προσφερόμενο ἀπὸ τὸ Ἅγιο Δισκοπότηρο μὲ τὴν Ἁγία Λαβίδα μεταδίδει τὴν λοίμωξη τοῦ Κορωνοϊοῦ. Εἶναι γι᾽ αὐτὸ συνένοχοι τῆς βλασφημίας καὶ τῆς ἄρνησης τοῦ ὑψίστου καὶ ἁγιωτάτου δόγματος τῆς μεταβολῆς τῶν Τιμίων Δώρων. Ἂν ξέχασαν τὶς θεολογικές τους γνώσεις, τὶς ὑποσχέσεις τους κατὰ τὴν χειροτονία, τὶς κανονικές τους ὑποχρεώσεις νὰ διδάσκουν τὰ δόγματα καὶ νὰ ποιμαίνουν τὸν λαό, δὲν σκέπτονται τοὐλάχιστον ὅτι κατὰ τὴν στιγμὴ τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων στὴν Θεία Λειτουργία προσεύχονται οἱ ἴδιοι, ὅταν λειτουργοῦν, καὶ οἱ ἱερεῖς ἐπίσης, καὶ τὶ ζητοῦν ἀπὸ τὸν Θεό; «Κατάπεμψαν τὸ Πνεῦμά σου τὸ Ἅγιον ἐφ᾽ ἡμᾶς, καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα. Καὶ ποίησον τὸν μὲν ἄρτον τοῦτον τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ σου. Τὸ δὲ ἐν τῷ ποτηρίῳ τοῦτο τίμιον Αἷμα τοῦ Χριστοῦ σου. Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ». Καὶ πεπεισμένοι ὅτι τὸ αἴτημα αὐτὸ πραγματοποιήθηκε, λίγο πρὶν κοινωνήσουν, ἀπευθυνόμενοι πρὸς τὸν Χριστὸ μὲ τὴν εὐχή «Πρόσχες Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ», λέγουν μεταξὺ ἄλλων, βέβαιοι ὄντες ὅτι πραγματοποιήθηκε ἡ μεταβολὴ τῶν Τιμίων Δώρων: «Καὶ καταξίωσον τῇ κραταιᾷ σου χειρὶ μεταδοῦναι ἡμῖν τοῦ ἀχράντου σώματός σου καὶ τοῦ τιμίου αἵματος καὶ δι᾽ ἡμῶν παντὶ τῷ λαῷ». Τί νομίζουν ὅτι εἶναι; Ἠθοποιοὶ ποὺ ὑποκρίνονται καὶ παίζουν κάποιο ρόλο ἢ λειτουργοὶ καὶ ἱερουργοὶ φρικτῶν μυστηρίων; 15. ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως 86, PG 1140-1142, ΕΠΕ 1, 466. 10 Ἡ προβαλλόμενη ἐσχάτως δικαιολογία ὅτι ὑποχώρησαν γιὰ νὰ μὴ συκοφαντηθεῖ ἡ Ἐκκλησία καὶ τῆς ἐπιρριφθεῖ ἡ εὐθύνη γιὰ τὴν μετάδοση τοῦ ἰοῦ δὲν πείθει κανένα, ἀλλὰ ἁπλῶς συγκαλύπτει τὴν ἀτολμία καὶ δειλία τους νὰ ἀντισταθοῦν καὶ νὰ ὁμολογήσουν τὶς ἀλήθειες καὶ νὰ ὑπερασπισθοῦν τὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ἆραγε πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία, ποὺ συκοφαντεῖται καὶ διώκεται ἡ Ἐκκλησία μὲ ψευδεῖς καὶ κατασκευασμένες κατηγορίες ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς της; Ἔπρεπε νὰ ἀποκρύψει τὴν πίστη της, νὰ παύσει τὴν λατρεία της, ἐπειδὴ αὐτὰ ἐνοχλοῦν τὸν Διάβολο καὶ θέλει νὰ τὰ μειώσει καὶ νὰ τὰ καταργήσει; Ὅταν κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἀρχαίων διωγμῶν κατηγοροῦσαν οἱ εἰδωλολάτρες τοὺς Χριστιανοὺς ὅτι κατὰ τὴν Θεία Λατρεία προβαίνουν σὲ ἀνθρωποθυσίες καὶ ἀνθρωποφαγίες, ἐπειδὴ παρεξηγοῦσαν τό «Λάβετε, φάγετε τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου» καί «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες, τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου», μήπως σταμάτησαν νὰ τελοῦν τὸ μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας; Ἀντίθετα οἱ Ἅγιοι Ἀπολογητὲς ἀνῄρεσαν μὲ τόλμη τὶς κατηγορίες καὶ ἤλεγξαν τοὺς συκοφάντες, πολλοὶ δὲ ἀπὸ αὐτοὺς καὶ πλῆθος ἄλλοι, νέφος μαρτύρων, ἔδωσαν καὶ τὴν ζωή τους, ἔχυσαν τὸ αἷμα γιὰ νὰ μὴν ἀρνηθοῦν τὸν Χριστό. Τώρα ἀντὶ νὰ διαμαρτυρηθοῦν καὶ νὰ ἐλέγξουν τὶς βλάσφημες συκοφαντίες καὶ συνοδικὰ νὰ λάβουν μέτρα κατὰ τῶν βλασφήμων, δύο σύνοδοι, αὐτὲς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, συγχαίρουν τὸν πρωθυπουργό, τὴν ὑπουργὸ Παιδείας καὶ τοὺς γιατροὺς ποὺ συνήργησαν στὸ κλείσιμο τῶν ναῶν καὶ στὴν ἀπαγόρευση τῆς Θείας Κοινωνίας. Ὑπάρχει καὶ ἄλλος κατήφορος ἢ φθάσαμε στὸν Ἅδη; Ἡ Ἐκκλησία βέβαια δὲν ταυτίζεται μὲ τὴν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας, οὔτε μὲ τὶς κατὰ καιροὺς συνόδους, γιατὶ πολλὲς φορὲς πατριάρχες, ἐπίσκοποι, ἱερεῖς, θεολόγοι καὶ σύνοδοι καταδικάστηκαν γιὰ αἱρετικὲς παρεκκλίσεις. Κατὰ τὴν παροῦσα δυσχερῆ περίοδο ἡ Ἐκκλησία διασώθηκε ἐκεῖ ποὺ κάποιοι ἐπίσκοποι ἀντέδρασαν, ἔστω χλιαρά, καὶ ἐκεῖ ποὺ κάποιοι ἱερεῖς ἀψηφώντας τὶς συνοδικὲς καὶ ἐπισκοπικὲς ἀπαγορεύσεις καὶ ἐντολές, μετέδωσαν, ἔστω καὶ κρυφά, τὴν Θεία Κοινωνία σὲ σύναξη πιστῶν. Ὅπου δὲν ὑπάρχει σύναξη πιστῶν, ἐκεῖ δὲν ὑπάρχει ὁ Χριστός, δὲν ὑπάρχει ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχει ἡ κεφαλὴ χωρὶς τὸ σῶμα; Ἡ Θεία Εὐχαριστία δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἀπὸ τὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι φανέρωση καὶ ἀποκάλυψη τῆς Ἐκκλησίας, ταυτίζεται πρὸς τὴν Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει, γιὰ νὰ τελεῖ τὴν Θεία Εὐχαριστία ἐν συνάξει τῶν μελῶν της. Μὲ αὐτὴν ἐνσωματώνει αἰσθητὰ τὰ μέλη της στὴν κεφαλή της τὸν Χριστό, μᾶς καθιστᾶ ὅλους σύσσωμους καὶ σύναιμους τοῦ Χριστοῦ. Ἐπὶ δύο μῆνες λοιπὸν ἡ διοικοῦσα ἐκκλησία μὲ τὴν ἀπαγόρευση τῶν συνάξεων τῶν πιστῶν καὶ τῆς μετάδοσης τῆς Θείας Κοινωνίας, ὄχι μόνο προσέβαλε τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα τῆς μεταβολῆς τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ἀλλὰ κατήργησε τὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία. Οἱ ὑπεύθυνοι γιὰ τὶς ἀποφάσεις αὐτὲς ἐπίσκοποι αὐτοκαταργήθηκαν. Εὐτυχῶς ποὺ αὐτὸ δὲν συνέβη σὲ ὅλες τὶς τοπικὲς Ὀρθόδοξες ἐκκλησίες, ἀλλὰ στὴ Σερβία, στὴν Βουλγαρία, στὴν Γεωργία, στὴν Πολωνία, στὴν Ρωσία παρέμειναν οἱ ναοὶ ἀνοικτοί, καὶ μεταδιδόταν ἡ Θεία Κοινωνία στοὺς πιστούς, μὲ τὴν πικρὴ πάντως καὶ σ᾽ αὐτὲς μείωση τῆς ἐμπιστοσύνης στὴν ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ὑπακοὴ στὸν Καίσαρα, ποὺ φάνηκαν μὲ τήρηση ὑγειονομικῶν 11 μέτρων μέσα στὸν ἁγιασμένο χῶρο τῶν Ναῶν· ἀποστάσεις μεταξὺ τῶν πιστῶν, μικρὸς ἀριθμὸς ἐκκλησιαζομένων, ἀποφυγὴ ἀσπασμοῦ τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ τοῦ χεριοῦ τῶν ἱερέων καὶ τὸ χείριστο ὅλων καὶ πιὸ ἀποκρουστικό, ἡ χρήση μάσκας μέσα στοὺς Ναούς, εὐτυχῶς σὲ ἐλάχιστες περιπτώσεις. Ὁ Διάβολος συνεχίζει νὰ μᾶς χορεύει· μετέφερε τοὺς μασκοφόρους, τοὺς μασκαράδες, ἀπὸ τὰ κοσμικὰ καρναβάλια μέσα στὶς ἐκκλησίες μας, τὸν ἐνοχλοῦν ἡ πρόσωπο μὲ πρόσωπο προσευχητικὴ κοινωνία μὲ τὸν Θεό, τὰ χαριτωμένα τῶν πιστῶν πρόσωπα. Ποῦ χάθηκαν οἱ μεγάλοι θεολόγοι τοῦ προσώπου καὶ τῆς εὐχαριστιακῆς ἐκκλησιολογίας; Τοὺς ἀρέσουν τὰ προσωπεῖα, οἱ μάσκες, καὶ ἡ μὴ σύναξη τῶν πιστῶν, οἱ ἄδειες ἐκκλησίες; Ἡ μόνη τοπικὴ ἐκκλησία ποὺ δὲν ὑπέκυψε στὸν πειρασμὸ τοῦ κορωνοϊοῦ, ἐπειδὴ βέβαια καὶ ἡ πολιτικὴ ἐξουσία δὲν ἀναμίχθηκε οὔτε ἐπίεσε, εἶναι ἡ Ἐκκλησία τῆς Λευκορωσίας, ποὺ ὑπάγεται ὡς μητρόπολη στὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας. Ἐκεῖ δὲν ἄλλαξαν τὸ παραμικρὸ στοὺς ναούς, δὲν ἔλαβαν κανένα ἀπαγορευτικὸ ἤ περιοριστικὸ μέτρο. Σεβάσθηκαν τὴν ἱερότητα τῶν ναῶν καὶ πρὸ παντὸς τὸ μέγα μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας καὶ ἀπρόσκοπτα οἱ πιστοί, ὅπως καὶ πρίν, ἐκκλησιάζονται καὶ κοινωνοῦν. 4. Ὅλος ὁ ναὸς καὶ τὰ ἐν τῷ ναῷ εἶναι ἱερὰ καὶ μεταδίδουν Ἁγιασμὸ καὶ Χάρη. Ἐσφαλμένα καὶ χωρὶς θεολογικὴ θεμελίωση ὑποτιμᾶται ἡ ἁγιαστικὴ Χάρη τοῦ ναοῦ καὶ τῶν ἄλλων ἱερῶν σκευῶν καὶ ἀντικειμένων ποὺ ὑπάρχουν ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ ναοῦ καὶ περιορίζεται αὐτὴ μόνον στὴν Θεία Κοινωνία. Δὲν ἀμφιβάλλει κανεὶς ὅτι, ὅπως εἴπαμε, τὸ ὕψιστο καὶ ἁγιώτατο δόγμα καὶ μυστήριο εἶναι ἡ Θεία Εὐχαριστία, καὶ ὀρθῶς ὑποστηρίζεται ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο, ὅτι αὐτὸ εἶναι ἀδιαπραγμάτευτο, εἶναι κόκκινη γραμμή, καὶ ὅτι ἑπομένως δὲν πρόκειται ποτὲ νὰ δεχθεῖ ὅτι μέσῳ τοῦ σώματος καὶ αἵματος τοῦ Χριστοῦ εἶναι δυνατὸν νὰ μεταδοθεῖ κάποια ἀσθένεια, μολονότι στὴν πράξη ἤδη ἐπὶ δύο μῆνες κατήργησε τὴν κόκκινη γραμμὴ καὶ τὴν ὑπερέβη. Αὐτὸ ὅμως δὲν σημαίνει ὅτι ὁ ἴδιος ὁ ἱερὸς ναὸς καὶ ὅλα τὰ ἐν αὐτῷ ἱερὰ στεροῦνται τὴν ἁγιαστικὴ Χάρη καὶ μέσῳ αὐτῶν ἠμπορεῖ νὰ μεταδοθεῖ ἡ λοίμωξη. Εἰς ὅλα τὰ χαρίσματα καὶ τὰ πλεονεκτήματα ὑπάρχουν βαθμοὶ ὑπεροχῆς καὶ ἀξίας ποὺ ἐκφράζονται καὶ στὴν γλώσσα μὲ τοὺς τρεῖς βαθμοὺς τῶν ἐπιθέτων· θετικό, συγκριτικὸ καὶ ὑπερθετικό: σοφός, σοφώτερος, σοφώτατος· ἀγαθός, καλλίων, κάλλιστος· νέος, νεώτερος, νεώτατος. Ἐκτὸς λοιπὸν ἀπὸ τὴν ἁγιώτατη καὶ ὕψιστη Θεία Εὐχαριστία, ὑπάρχουν καὶ ἄλλα ἅγια καὶ ἁγιότερα, ὑψηλὰ καὶ ὑψηλότερα, ὅπως μέ βεβαιότητα εἶναι ὁ ἱερὸς ναός, τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, οἱ ἅγιες εἰκόνες, ὁ Τίμιος Σταυρός, τὰ ἱερὰ λείψανα, τὸ ἁγιασμένο χέρι τοῦ ἱερέως, ἡ ἁγία τράπεζα, ἡ ἁγία λαβίδα, τὸ ἱερὸ δισκοπότηρο καὶ πολλὰ ἄλλα. Ὅπως λοιπὸν ἡ Θεία Κοινωνία δὲν μεταδίδει ἀσθένειες, τὸ ἴδιο καὶ ὁ ἱερὸς ναὸς καὶ ὅλα τὰ ἐν αὐτῷ μεταδίδουν μόνον ἁγιασμὸ καὶ Χάρη, θεραπεία καὶ ἴαση καὶ ὄχι ἀσθένειες καὶ λοιμώξεις. Δυστυχῶς, οἱ ἐκκλησιαστικὲς ἡγεσίες, ἐπειδὴ δὲν τολμοῦν νὰ ἀντιταχθοῦν στοὺς ἀγνοοῦντες τὰ τῆς Ἐκκλησίας ἤ σὲ ὅσους συνειδητὰ τὴν πολεμοῦν, ἔβαλαν 12 θεωρητικὰ κόκκινη γραμμὴ μόνο γιὰ τὴν Θεία Εὐχαριστία, ποὺ ἤδη τὴν ὑπερέβησαν καὶ δὲν ξέρουμε ἂν καὶ στὸ μέλλον θὰ τὴν τηρήσουν, καὶ δέχθηκαν βλασφήμως καὶ ἀνιέρως, ὅτι μέσα στοὺς ἱεροὺς ναοὺς ὑπάρχει κίνδυνος νὰ μεταδοθεῖ ἡ λοίμωξη, ἂν δὲν τηρηθοῦν οἱ ὑγειονομικοί ὅροι ποὺ τηροῦνται σὲ ὅλους τοὺς χώρους συνάθροισης προσώπων, ἂν δὲν τηρηθοῦν οἱ ἀναγκαῖες ἀποστάσεις, ἂν δὲν ἀπολυμαίνονται οἱ ναοί, ἂν ἀσπαζόμαστε τὸ ἱερὸ Εὐαγγέλιο, τὶς ἅγιες εἰκόνες, τὸν Τίμιο Σταυρό, τὸ χέρι τοῦ ἱερέως. Παραπονούμενοι μάλιστα οἱ τῆς Ἐκκλησίας πρὸς τοὺς πολιτικοὺς καὶ ὑγειονομικούς, γιατὶ ἔκλεισαν τοὺς ναοὺς καὶ ἀπαγόρευσαν την Θεία Κοινωνία, ἀντὶ νὰ τοὺς ἐλέγξουν γιὰ τὶς ἱερόσυλες, βλάσφημες καὶ βέβηλες αὐτὲς ἐνέργειες, νὰ ὑπερασπισθοῦν ἀνυποχώρητα τὰ τιμαλφῆ, τὰ Τίμια καὶ Ἱερὰ τῆς Ἐκκλησίας, ὡς ἐντεταλμένοι, ὡς λειτουργοί, ὡς ἀξιωματικοὶ τοῦ μόνου καὶ ἀπόλυτου Ἄρχοντος, Κυρίου, Βασιλέως Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῆς κεφαλῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἀντὶ αὐτεξουσίως, ἐξουσιαστικά, νὰ ἀνοίξουν τὶς πύλες τῶν ναῶν καὶ τὴν ἀπρόσκοπτη καὶ ἄνευ ὅρων προσκύνηση τῶν ἱερῶν καὶ ὁσίων, ἀντὶ μὲ βροντερὴ φωνὴ νὰ φωνάξουν τό «Ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ἡμῶν καὶ εἰσελεύσεται ὁ βασιλεὺς τῆς δόξης»16 δουλοπρεπῶς καὶ ἀναξίως παρακαλοῦν τοὺς ἀσεβεῖς κα`ι βλασφήμους καὶ τοὺς λένε: «Ἀνοῖξτε τοὺς ναούς, ὅπως ἔχετε ἀνοικτὰ τὰ σουπερμάρκετς, τὰ φαρμακεῖα καὶ τὶς λαϊκὲς ἀγορές, καὶ ἐμεῖς συμφωνοῦμε μαζί σας ὅτι οἱ ἱεροὶ ναοί, οἱ ἅγιες εἰκόνες, τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο, ὁ Τίμιος Σταυρός, τὰ πολλὰ πρόσωπα μέσα στὴν Ἐκκλησία, εἶναι κίνδυνος γιὰ τὴν ὑγεία. Θὰ ἀποφασίσουμε σχετικὰ καὶ θὰ πάρουμε ὅλα τὰ μέτρα ποὺ ἀπαιτοῦνται, ὥστε νὰ μὴ μεταδοθεῖ μέσα στοὺς ναοὺς ὁ κορωνοϊός». Καὶ αὐτά, παρακαλῶ, μὲ συνοδικὲς ἀποφάσεις, ὅπου ὑποτίθεται ὅτι ἐπιστατεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο ἔτσι βλασφήμως παρουσιάζεται νὰ ἀποφασίζει καὶ νὰ ἀναιρεῖ τὸν ἑαυτό του, γιατὶ αὐτὸ ἁγιάζει, χαριτώνει τὸν ἱερὸ ναὸ κατὰ τὴν τέλεση τῶν ἐγκαινίων καὶ σταθερὰ στὴ συνέχεια μὲ ὅλες τὶς ἱερὲς τελετὲς καὶ ἀκολουθίες καὶ πρὸ παντὸς μὲ τὴν Θεία Εὐχαριστία. Ἐξισώνουν ἔτσι καὶ οἱ τῆς Ἐκκλησίας τοὺς ναοὺς μὲ τὰ σουπερμάρκετς, τὰ ἱερὰ μὲ τὰ κοσμικά, δὲν διαστέλλουν, δὲν διαφοροποιοῦν τὰ ἱερὰ ἀπὸ τὰ μὴ ἱερά. Δὲν ἰσχύει ἀναλογικὰ ἡ ἐπιτίμηση τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἱερεῖς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέσῳ τοῦ προφήτου Ἰεζεκιήλ: «Οἱ ἱερεῖς αὐτῆς (= τῆς Ἱερουσαλήμ, τώρα τῆς Ἐκκλησίας) ἠθέτησαν νόμον μου καὶ ἐβεβήλουν τὰ ἅγιά μου· ἀναμέσον βεβήλου καὶ ἁγίου οὐ διέστελλον καὶ ἀναμέσον ἀκαθάρτου καὶ τοῦ καθαροῦ οὐ διέστελλον… καὶ ἐβεβηλούμην ἐν μέσῳ αὐτῶν»17. Ὄχι! Καλοί μας Ἀρχιερεῖς. Δὲν εἶναι τὸ ἴδιο τὰ κοσμικὰ καταγώγια καὶ καταστήματα μὲ τοὺς ἱεροὺς ναούς, γιὰ νὰ ζητᾶτε ἴση μεταχείριση. Δὲν ἔπρεπε κἂν νὰ τὴν ζητήσετε, ἀλλὰ αὐτεξουσίως, μὲ τὴν δύναμη τὴν βασιλικὴ τοῦ ἱερατικοῦ ἀξιώματος, γιατὶ ὅπως μάθατε στὶς Θεολογικὲς Σχολὲς ἡ Ἱερωσύνη συγκεντρώνει τὸ τρισσὸ ἀξίωμα τοῦ Κυρίου, βασιλικό, προφητικὸ καὶ ἀρχιερατικό, ἔπρεπε νὰ κλείσετε τὸν ἀσεβῆ κοσμικὸ καίσαρα ἔξω ἀπὸ τοὺς ναούς, στοὺς ὁποίους κατοικεῖ 16. Ψαλμ. 22, 7. 17. Ἰεζεκ. 22, 26. 13 καὶ ἐνεργεῖ ὁ Βασιλεὺς τοῦ σύμπαντος. Ὁ ναὸς εἶναι οἶκος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐργαστήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Θὰ ἔπαιρνε μεγάλη ἔκταση τὸ παρὸν ἄρθρο, ἂν ἐπιχειροῦσα νὰ καταδείξω ἐπαρκῶς τὴν ἁγιότητα καὶ Χάρη τῶν Ἱερῶν Ναῶν καὶ ὅλων τῶν ἱερῶν σκευῶν καὶ ἀντικειμένων ποὺ ὑπάρχουν σ᾽ αὐτούς. Ἐνδεικτικῶς, κατὰ διδασκαλικὸ χρέος καὶ ὅσο μοῦ ἀναλογεῖ ὡς ἐλαχίστου ἱερέως, θὰ θίξω κάποιες πλευρὲς τοῦ θέματος ποὺ καὶ ἄλλοι ἔθιξαν καὶ γνωρίζουν. Ὁ ἱερὸς ναὸς χαρακτηρίζεται ὡς ἱερός, ὅπως καὶ ἡ Εὐχαριστία ὡς θεία, διότι ἔχει καθαγιασθῆ, ἔχει καθιερωθεῖ μὲ εἰδικὴ τελετή, τὴν τελετὴ τῶν Ἐγκαινίων, κατὰ τὴν ὁποία ὁ ἀρχιερεύς, ἐκτὸς τοῦ ὅτι ἐπικαλεῖται τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ κατέλθει νὰ ἁγιάσει τὸν ναό, γιὰ αἰσθητὴ παρουσία αὐτοῦ τοῦ ἁγιασμοῦ χρίει μὲ Ἅγιο Μύρο τοὺς τοίχους τοῦ ναοῦ. Πρὸς αὔξηση δὲ τοῦ ἁγιασμοῦ τοποθετεῖ στὴν Ἁγία Τράπεζα καὶ λείψανα ἁγίων μαρτύρων ποὺ μὲ τὸ αἷμα τους ἁγίασαν καὶ ἐπλούτισαν τὴν Ἐκκλησία. Ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν ὕμνων καὶ τῶν εὐχῶν τῆς τελετῆς τῶν Ἐγκαινίων ἐπιλέγουμε ὀλίγους. Ἀπὸ τὸν ἑσπερινὸ τῆς τελετῆς τὸ «Καὶ νῦν» τῶν Στιχηρῶν: «Τὸν ἐγκαινισμὸν τελοῦντες τοῦ πανιέρου ναοῦ… σὲ δοξάζομεν Κύριε, τὸν ἁγιάσαντα τοῦτον καὶ τελειώσαντα τῇ αὐτοτελεῖ σου Χάριτι». Τὸ πρῶτο τροπάριο τῶν Ἀποστίχων: «…Τοῦτον τὸν Οἶκον ὁ Πατὴρ ὠκοδόμησεν. Τοῦτον τὸν Οἶκον ὁ Υἱὸς ἐστερέωσε. Τοῦτον τὸν Οἶκον τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἀνεκαίνισε, τὸ φωτίζον καὶ στηρίζον καὶ ἁγιάζον τὰς ψυχὰς ἡμῶν». Τοποθετώντας ὁ ἀρχιερεὺς τὰ λείψανα ἐντὸς τῆς ἁγίας θήκης ποὺ τοποθετεῖται στὴν Ἁγία Τράπεζα παρακαλεῖ τὸν Θεὸ νὰ δωρίσει εἰς αὐτὰ «τὸ θαυματουργεῖν πρὸς ἡμετέραν σωτηρίαν». Σὲ καθαγιαστικὴ εὐχὴ ἐπίσης λέγει μεταξὺ ἄλλων ὁ ἀρχιερεύς: «Ναί, Δέσποτα Κύριε, ὁ Θεὸς ὁ Σωτὴρ ἡμῶν, ἡ ἐλπὶς πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς, ἐπάκουσον ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν δεομένων σου, καὶ κατάπεμψον τὸ πανάγιόν σου Πνεῦμα, τὸ προσκυνητὸν καὶ παντοδύναμον, καὶ ἁγίασον τὸν Οἶκον τοῦτον· πλήρωσον αὐτὸν φωτὸς ἀϊδίου· αἱρέτισον αὐτὸν εἰς κατοικίαν σήν· ποίησον αὐτὸν σκήνωμα δόξης σου· κατακόσμησον αὐτὸν τοῖς θείοις σου καὶ ὑπερκοσμίοις χαρίσμασι· κατάστησον αὐτὸν λιμένα χειμαζομένων, ἰατρεῖον παθῶν, καταφυγὴν ἀσθενῶν, δαιμόνων φυγαδευτήριον, ἐν τῷ εἶναι τοὺς ὀφθαλμούς σου ἀνεῳγμένους ἐπ᾽ αὐτὸν ἡμέρας, καὶ νυκτός, καὶ τὰ ὦτά σου προσέχοντα εἰς τὴν δέησιν τῶν ἐν φόβῳ σου καὶ εὐλαβείᾳ ἐν αὐτῷ εἰσιόντων καὶ ἐπικαλουμένων τὸ πάντιμον καὶ προσκυνητὸν ὄνομά σου· ὅσα ἂν αἰτήσωνταί σε, καὶ σὺ ἀκούσεις ἐν οὐρανῷ ἄνω, καὶ ποιήσεις ἔλεος, καὶ ἵλεως ἔσῃ αὐτοῖς. Φύλαξον αὐτὸν ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος ἀσάλευτον, καὶ τὸ ἐν αὐτῷ Θυσιαστήριον, Ἅγιον Ἁγίων ἀνάδειξον, τῇ δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος· δόξασον αὐτὸν ὑπὲρ τὸ κατὰ νόμον ἱλαστήριον, ὥστε τὰς ἐν αὐτῷ τελουμένας ἱερουργίας, εἰς τὸ ἅγιον καὶ ὑπερουράνιον καὶ νοερόν σου Θυσιαστήριον καταντᾶν, καὶ τὴν χάριν ἡμῖν κομίζειν τῆς σῆς ἀχράντου ἐπισκιάσεως· θαῤῥοῦμεν γάρ, οὐκ εἰς τὴν τῶν ἡμετέρων ἀναξίων χειρῶν ὑπουργίαν, ἀλλ᾽ εἰς τὴν σὴν ἄφατον ἀγαθότητα». Στὰ συνήθη Εἰρηνικὰ ποὺ ἐκφωνεῖ στὴ συνέχεια ὁ Διάκονος προστίθεται ἡ δέηση: «Ὑπὲρ τοῦ ἁγιασθῆναι τὸν Οἶκον τοῦτον, καὶ τὸ ἐν αὐτῷ Θυσιαστήριον, τῇ ἐπιφοιτήσει, καὶ δυνάμει καὶ ἐνεργείᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν». 14 Σὲ ἄλλη εὐχὴ ὁ ἀρχιερεύς: «Εὐχαριστοῦμεν σοι, Κύριε, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὅτι, ἣν ἐξέχεας χάριν ἐπὶ τοὺς ἁγίους σου Ἀποστόλους, καὶ ἐπὶ τοὺς ὁσίους ἡμῶν Πατέρας, ἠξίωσας, διὰ πολλήν σου φιλανθρωπίαν, καὶ μέχρις ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν, καὶ ἀχρείων δούλων σου ἐκτεῖναι. Διὸ δεόμεθά σου, Δέσποτα πολυέλεε· Πλήρωσον δόξης, καὶ ἁγιασμοῦ καὶ χάριτος τὸ Θυσιαστήριον τοῦτο, ὥστε μεταποιεῖσθαι τὰς ἐν αὐτῷ προσφερομένας σοι ἀναιμάκτους θυσίας, εἰς τὸ ἄχραντον Σῶμα, καὶ τὸ τίμιον Αἷμα τοῦ μονογενοῦς σου Υἱοῦ, τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, πρὸς σωτηρίαν παντὸς τοῦ Λαοῦ σου καὶ τῆς ἡμῶν ἀναξιότητος». Ἡ ἴδια Χάρη, λοιπόν, ποὺ δόθηκε στοὺς Ἀποστόλους καὶ στοὺς Ἁγίους Πατέρες, ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γεμίζει μὲ τὴν τελετὴ τῶν Ἐγκαινίων τοὺς ἱεροὺς ναοὺς καὶ παραμένει ἐκεῖ διαρκῶς, ὅπως παραμένει ἡ Χάρη τοῦ Βαπτίσματος στοὺς βαπτιζομένος καὶ τῆς Ἱερωσύνης στοὺς ἱερεῖς. Εἶναι ἡ ἴδια Χάρη ποὺ μεταβάλλει τὸν ἄρτο καὶ τὸν οἶνο σὲ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ποὺ ἐνεργεῖ ὥστε οἱ Ἅγιες Εἰκόνες νὰ θαυματουργοῦν καὶ νὰ μυροβλύζουν, ὅπως καὶ τὰ λείψανα τῶν Ἁγίων. Στὴν Χάρη λοιπὸν καὶ στὸν Ἁγιασμὸ τῶν ναῶν ἀπὸ τὴν τελετὴ τῶν Ἐγκαινίων προστίθεται αὐξητικὰ ἡ Χάρη ἀπὸ τὴν διαρκῆ τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαριστίας καὶ τῶν λοιπῶν μυστηρίων, ἀπὸ τὴν πλούσια Χάρη τῶν Ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων καὶ τῶν ὕμνων ἀπὸ τὸν πολλαπλασιασμὸ τῆς Χάριτος στοὺς κοινωνοῦντες καὶ ἐκκλησιαζομένους. Ὅλα μέσα στὸν ναὸ ἁγιάζονται καὶ χαριτώνονται, ἀκόμη καὶ οἱ τοῖχοι καὶ τὰ κεραμίδια, καὶ τὰ στασίδια καὶ τὰ καθίσματα, καὶ ὁ ἀέρας μέσα στὸ ναό· πουθενὰ δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ ὁ κορωνοϊὸς καὶ νὰ ἐπιβιώσει. Λυπήθηκα γι᾽ αὐτὸ καὶ στενοχωρήθηκα, ὅταν εἶδα στὴν τηλεόραση ὅτι ἐπίσκοποι καὶ ἱερεῖς ἐκάλεσαν συνεργεῖα ἀπολύμανσης καὶ ἐγέμισαν τὸν ἁγιασμένο καὶ ἀπρόσβλητο ἀπὸ ἀσθένειες χῶρο, τὸ ἰατρεῖο τῶν παθῶν καὶ τῶν νοσημάτων, ἀπὸ τὰ σύννεφα καὶ τοὺς ὑδρατμοὺς τῆς ἀπιστίας μας. Εὐσεβὴς ἀδελφὸς μὲ ἐπληροφόρησε ὅτι καὶ μέσα στὰ Ἱερὰ τῶν Ναῶν προχώρησε ἡ ἀπολύμανση. Εὐτυχῶς ποὺ τὴν τελευταία στιγμὴ ἀπέσυραν τὴν ὑποχρεωτικὴ χρήση τῆς μάσκας μέσα στοὺς ἱεροὺς ναούς, ὁπότε οἱ παραβάτες θὰ ἐτιμωροῦντο καὶ μὲ χρηματικὰ πρόστιμα. Τὸ ζητοῦν πάντως μὲ ἰσχυρὴ σύσταση. Περιμένουμε καὶ ἐμεῖς ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο, ὄχι μὲ ἰσχυρή, ἀλλὰ μὲ ἰσχυρότατη σύσταση νὰ ἀπαγορεύσει τὴν βεβήλωση καὶ τὴν καρναβαλοποίση τῶν Ναῶν μὲ τὴν χρήση τῆς μάσκας καὶ νὰ σταθεῖ καὶ στὰ ἄλλα στὸ ὕψος τοῦ λειτουργήματος τῆς Ἱερωσύνης. Θὰ προσθέσω ὀλίγα μόνον γιὰ τὴν Χάρη τὴν ἁγιαστικὴ τῶν Ἁγίων Εἰκόνων καὶ γιὰ τὸν ἀσπασμὸ τοῦ χεριοῦ τῶν ἱερέων καὶ θὰ κλείσω μὲ μία σύντομη παρουσίαση τῶν ὅσων λέγει γιὰ τὴν ἱερότητα τοῦ ναοῦ καὶ τῶν ἐν τῷ ναῷ ὁ ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης (1416/17-1429), μεγάλος λειτουργιολόγος καὶ μυσταγωγός. Ἡ σύσταση νὰ μὴν ἀσπαζόμαστε τὶς ἅγιες εἰκόνες μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὡς ἕνα νέο εἶδος εἰκονομαχίας, γιατὶ ἀγνοεῖ τὴν θεολογία καὶ τὴν πίστη τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἀναπτύχθηκε ἀπὸ τὴν Ζ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο καὶ ἀπὸ μεγάλους Ἁγίους Πατέρες. Ἀσπαζόμενοι τὶς εἰκόνες ἀσπαζόμαστε τὰ εἰκονιζόμενα πρόσωπα τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἁγίων, τῶν ὁποίων ἡ Χάρη καὶ ὁ ἁγιασμὸς μεταβαίνει ἀπὸ τὰ πρωτότυπα, ἀπὸ τοὺς ἴδιους, καὶ στὶς εἰκόνες τους. 15 Δὲν τιμοῦμε τὸ ξύλο τῆς εἰκόνας, ἀλλὰ τὸν εἰκονιζόμενο ἐπάνω εἰς αὐτήν, ὅπως εἶχε διατυπώσει ἐνωρὶς ὁ Μ. Βασίλειος καὶ κατόπιν ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνὸς καὶ ἡ Ζ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος· «ἡ γὰρ τῆς εἰκόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει». Εἶναι λοιπὸν ποτὲ δυνατὸν νὰ ἐπιτρέψει ὁ Χριστός, ἡ Θεοτόκος, ὁ εἰκονιζόμενος Ἅγιος νὰ ἀσθενήσει αὐτὸς ποὺ τὸν τιμᾶ ἀσπαζόμενος τὴν εἰκόνα του; Ὅταν μάλιστα ἔχουμε χιλιάδες παραδείγματα θαυματουργῶν εἰκόνων ποὺ εἴτε ἐκδηλώνουν τὴν πλούσια Χάρη τους μὲ μυροβλησία εἴτε μὲ τὴ θεραπεία χιλιάδων ἀσθενῶν ποὺ προσφεύγουν καὶ ζητοῦν βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς Ἁγίους; Ἡ Χάρη μάλιστα αὐτὴ τῶν εἰκονιζομένων Ἁγίων, ὅπως περνᾶ στὰ λείψανα πολλῶν Ἁγίων καὶ τὰ καθιστᾶ ἄφθαρτα καὶ θαυματουργά, ἔτσι περνᾶ καὶ στὸ ὑλικὸ τῶν εἰκόνων, εἰς τὸ ξύλο, τὸ ἁγιάζει καὶ τὸ χαριτώνει ὥστε καὶ αὐτὸ νὰ μεταδίδει Χάρη καὶ Ἁγιασμό. Σὲ παλαιόερη μελέτη μας γιὰ τὶς ἅγιες εἰκόνες γράφαμε τὰ ἑξῆς: «Οἱ εἰκόνες μάλιστα τῶν ἁγίων δὲν εἶναι ἁπλὲς ἀναμνηστικὲς παραστάσεις, ὅπως οἱ φωτογραφίες τῶν συγγενῶν καὶ φίλων, ἀλλὰ μετέχουν καὶ αὐτὲς στὴ δόξα καὶ στὸν ἁγιασμό, λόγῳ τῆς μυστικῆς τους σχέσεως πρὸς τὰ πρωτότυπα. Ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ ἐνοικεῖ στοὺς ἁγίους, χαριτώνει τὰ σώματά τους, ὅπως φαίνεται στὰ ἅγια λείψανά τους καὶ περνᾶ καὶ στὶς ἅγιες εἰκόνες τους, ποὺ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ θαυματουργοῦν18. Ἡ Σύνοδος ἀπέκρουσε τὴν ἄποψη τῶν εἰκονομάχων οἱ ὁποῖοι ἰσχυρίζονταν ὅτι ἡ εἰκόνα,ἐπειδὴ δὲν καθαγιάζεται μὲ εἰδικὴ εὐχή, δὲν ἔχει τὸ χαρακτήρα τοῦ ἱεροῦ καὶ ἁγίου, «ἀλλὰ μένει κοινὴ καὶ ἄτιμος ὡς ἀπήρτισεν αὐτὴν ὁ ζωγράφος». Κατὰ τοὺς Πατέρες τῆς Συνόδου ὑπάρχουν πολλὰ ἄλλα ἀντικείμενα μέσα στὴ λατρεία, ὅπως ὁ σταυρὸς καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη, τὰ ὁποῖα χωρὶς νὰ καθιερώνονται μὲ εὐχή, εἶναι ἀφ᾽ ἑαυτῶν πλήρη ἁγιασμοῦ καὶ Χάριτος. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ μὲ τὴν εἰκόνα. Διὰ τοῦτο «ἀσπαζόμενοι ταύτην καὶ τιμητικῶς προσκυνοῦντες μεταλαμβάνομεν ἁγιασμοῦ· ἐπεὶ καὶ ἱερὰ διάφορα σκεύη ἔχοντες ταῦτα ἀσπαζόμεθα καὶ περιπτυσσόμεθα καὶ ἁγιασμόν τινα εἰληφέναι παρ᾽ αὐτῶν ἐλπίζομεν· ἤ καὶ τὸν σταυρὸν καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη φληναφήσουσι κοινὰ καὶ ἄτιμα εἶναι, ὡς ἀπήρτισεν αὐτὰ ὁ τέκτων καὶ ὁ ζωγράφος καὶ ὁ ὑφάντης, ἐπειδὰν οὐκ ἔχουσιν εὐχὴν ἱερὰν ἁγιάζουσαν αὐτά, ἤ καὶ τὰς σεπτὰς εἰκόνας ὡς ἱερὰς καὶ ἁγίας καὶ τιμίας ἀποδέξονται»19. Ὅ,τι ἀφιερώνεται στὸ Θεὸ καὶ στοὺς ἁγίους μετέχει τῆς Χάριτος καὶ γίνεται ἅγιο. Οἱ εἰκόνες εἶναι ἰσοδύναμες πρὸς τὸ εὐαγγέλιο, τὸν σταυρὸ καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη. Γι᾽ αὐτὸ μὲ ἔμφαση ἡ σύνοδος ἐπαναλαμβάνει: «Ταῦτα εἰδότες ἡμεῖς, οἱ τῷ Θεῷ μόνῳ τὴν λατρείαν ἡμῶν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ προσάγοντες, πάντα τὰ αὐτῷ ἀνατεθειμένα καὶ καθιερωμένα, εἴτε θεῖος τύπος τοῦ τιμίου σταυροῦ, εἴτε ἅγιον εὐαγγέλιον, εἴτε σεπταὶ εἰκόνες, εἴτε ἱερὰ σκεύη εἰσί, καὶ ἀσπασώμεθα καὶ περιπτυξώμεθα, ὡς ἐλπίδα ἔχοντες ἁγιασμοῦ μεταλαμβάνειν παρ᾽ αὐτῶν»20. 18. MANSI 13, 40.309. 19. Αὐτόθι 13, 269-271. 20. Αὐτόθι 13, 309-377. Βλ. Πρωτοπρεσβυτέρου ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ, Οἱ Εἰκόνες στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 27-28. 16 Ὡς πρὸς τὸν ἀσπασμὸ τοῦ χεριοῦ τῶν ἱερέων, τὸ χειροφίλημα τῶν ἱερέων, ποὺ εἶναι ἀρχαιότατη εὐλαβικὴ καὶ ἁγιασμένη συνήθεια, πρέπει νὰ λεχθοῦν τὰ ἑξῆς. Τὸ χειροφίλημα δὲν ἔχει σχέση μὲ τὸν ἱερέα ὡς φυσικὸ πρόσωπο, ὡς ἁπλὴ βιολογικὴ ὕπαρξη, ὅπως εἴμαστε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὡς ἁπλὰ βιολογικὰ πρόσωπα. Ἀπευθύνεται πρὸς τὸν ἱερέα ὡς φορέα τοῦ μεγάλου λειτουργήματος τῆς Ἱερωσύνης· δὲν τιμοῦμε τὸν Γιώργη, τὸν Γιάννη, τὸν Γρηγόρη, ἀλλὰ τὴν Ἱερωσύνη τοῦ Γιώργη, τοῦ Γιάννη, τοῦ Γρηγόρη· τιμοῦμε τὸν παπα-Γιώργη, τὸν παπα-Γιάννη, τὸν παπα-Γρηγόρη. Κάνουν πολὺ ἄσχημα καὶ προσβάλλουν τὴν Ἱερωσύνη τους ὅσοι ἱερεῖς ἀπὸ ψεύτικη κοσμικὴ εὐγένεια ἤ δῆθεν ταπείνωση καὶ ἀναξιότητα τραβοῦν τὸ χέρι τους καὶ δὲν ἀφήνουν τοὺς πιστοὺς νὰ τὸ ἀσπασθοῦν. Τὸ χέρι τοῦ ἱερέως εἶναι τὸ χέρι τοῦ ἀρχιερέως Χριστοῦ· τὸ δανείζεται ὁ Χριστός, ὥστε μέσῳ αὐτοῦ νὰ μεταδίδει τὴν Χάρη του καὶ πολλὲς φορὲς νὰ θαυματουργῆ. Αὐτὸς δὲν εἶπε γιὰ τοὺς Ἀποστόλους, ἑπομένως καὶ γιὰ τοὺς ἐπισκόπους καὶ τοὺς ἱερεῖς ὅτι «ἐπὶ ἀρρώστους χεῖρας ἐπιθήσουσι καὶ καλῶς ἕξουσι»21. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων διηγεῖται ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ὅτι οἱ Ἀπόστολοι θαυματουργοῦσαν μὲ τὴν ἐπίθεση τῶν χεριῶν τους ἐπάνω σὲ ἀσθενεῖς: «Διὰ δὲ τῶν χειρῶν τῶν Ἀποστόλων ἐγένετο σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά»22. Καὶ μὲ τὴν ἐπίθεση τῶν χεριῶν τους ἐχειροτόνησαν οἱ Ἀπόστολοι τοὺς ἑπτὰ διακόνους23, ὅπως συνέβαινε καὶ συμβαίνει μέχρι σήμερα στὸ μυστήριο τῆς Ἱερωσύνης καὶ σὲ ἄλλα μυστήρια, κατὰ τὴν τέλεση τῶν ὁποίων ἐπιθέτει ὁ ἐπίσκοπος ἤ ὁ ἱερεὺς τὰ χέρια του στὴν κεφαλὴ τοῦ ἁγιαζομένου. Εἶναι ἐντυπωσιακὸ καὶ χαρακτηριστικὸ περὶ τοῦ ὅτι τὸ χέρι τοῦ ἱερέως εἶναι χέρι τοῦ Χριστοῦ τὸ ὅτι, ὅταν οἱ ἱερεῖς πρὸ τῆς Προσκομιδῆς τελοῦμε τὴν λεγόμενη ἀκολουθία τοῦ «Καιροῦ», ὅταν παίρνουμε καιρό, ὅπως λέμε, παρακαλοῦμε τὸν Χριστὸ νὰ μᾶς στείλει τὸ δικό του χέρι γιὰ νὰ τελέσουμε τὴν Θεία Λειτουργία, χρησιμοποιώντας βέβαια τὸ δικό μας χέρι: «Κύριε ἐξαπόστειλόν μοι τὴν χεῖρά σου ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου σου…». Καὶ στὸ τέλος μετὰ τὸν καθαγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων καὶ λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν Μετάληψη λέγοντας ὁ ἱερεὺς τὴν σύντομη εὐχὴ «Πρόσχες Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ» παρακαλεῖ μὲ τὸ κραταιό του χέρι ὁ Χριστὸς νὰ τοῦ μεταδώσει τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα Του καὶ μέσῳ αὐτοῦ καὶ στὸν λαό: «Καὶ καταξίωσον τῇ κραταιᾷ σου χειρὶ μεταδοῦναι ἡμῖν τοῦ ἀχράντου σώματός σου καὶ τοῦ τιμίου αἵματος, καὶ δι᾽ ἡμῶν παντὶ τῷ λαῷ». Εἶναι λοιπὸν προσβολὴ πρὸς τὴν Ἱερωσύνη τὸ νὰ ἀρνοῦνται οἱ ἐπίσκοποι καὶ οἱ ἱερεῖς τὸ χειροφίλημα τῶν πιστῶν γιὰ λόγους κοσμικῆς εὐγένειας, ἤ ψεύτικης ταπείνωσης, τώρα μάλιστα πολὺ χειρότερα καὶ βλάσφημα, ἀπὸ φόβο μήπως τὸ ἁγιασμένο χέρι τους, τὸ χέρι τοῦ Χριστοῦ, μεταδώσει τὴν ἀσθένεια τοῦ Κορωνοϊοῦ. Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς ἀναφερόμενος στὸ ὅτι πρέπει νὰ τιμοῦμε τοὺς ἱερεῖς, τὴν ἱερωσύνη τους, διδάσκει ὅτι ἂν συναντήσουμε νὰ εἶναι μαζὶ ἕνας ἄγγελος καὶ ἔνας ἱερεὺς πρῶτα νὰ τιμήσουμε τὸν ἱερέα καὶ μετὰ τὸν ἄγγελο, διότι ὁ ἱερεὺς εἶναι 21. Μάρκ. 16, 18. 22. Πράξ. 5, 12. 23. Αὐτόθι 6, 6. 17 ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους. Καὶ συμπληρώνει γιὰ τὸ χειροφίλημα: «Ἐγὼ ἔχω χρέος ὅταν ἀπαντήσω ἱερέα νὰ σκύψω νὰ τοῦ φιλήσω τὰ χέρια καὶ νὰ τὸν παρακαλέσω νὰ παρακαλῇ τὸν Θεὸν διὰ τὰς ἁμαρτίς μου. Διότι ὅλος ὁ κόσμος νὰ παρακαλέσῃ τὸν Θεὸν δὲν δύνανται νὰ τελειώσουν τὰ Ἄχραντα Μυστήρια, καὶ ἔνας ἱερεύς, ἔστω καὶ ἁμαρτωλός, δύναται μὲ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ τὰ τελειώσει»24. Αὐτὲς τὶς ἡμέρες κυκλοφορήθηκε στὸ Διαδίκτυο μία σχετικὴ ἐπιστολὴ τοῦ Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, ποὺ ἀναφέρεται στὸ ὅτι σὲ κάποιο χωριό, ὅταν πέθανε ὁ γέρος ἱερέας καὶ ἐστάλη νέος, οἱ κάτοικοι δὲν τοῦ φιλοῦσαν τὸ χέρι, διότι πολλοὶ ἦσαν μεγαλύτεροί του στὴν ἡλικία. Ὑπενθυμίζει στὸν παραλήπτη τῆς ἐπιστολῆς καὶ κάτοικο τοῦ χωριοῦ ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὅτι, ὅταν ὁ ἡγεμόνας τῆς Σερβίας Μίλος συνήντησε νεαρὸ ἱερέα, ὁ ὁποῖος τράβηξε τὸ χέρι του, γιὰ νὰ μὴ τὸ φιλήσει, ὁ ἡγεμόνας τοῦ εἶπε: «Δῶσε νὰ φιλήσω τὸ χέρι! Δὲν φιλῶ τὸ δικό σου τὸ χέρι, ἀλλὰ τὸ ἀξίωμά σου, ποὺ εἶναι γεροντότερο καὶ ἀπὸ σένα καὶ ἀπὸ μένα». Καὶ σχολιάζοντας τὴν ἀπάντηση τοῦ ἡγεμόνα ὁ Ἅγιος Νικόλαος λέγει: «Μ᾽ αὐτὸ νομίζω ὅτι ὅλα ἔχουν λεχθεῖ καὶ ἐπεξηγηθεῖ. Ὁ γέρων ἡγεμόνας μίλησε στὴν Ἐκκλησία καὶ εἶπε λόγια ἐμπνευσμένος ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Σκεφθεῖτε μόνος σας: ἐὰν ὁ ἱερέας σας εἶναι εἴκοσι πέντε χρονῶν, τὸ ἀξίωμά του εἶναι χίλια ἐννιακόσια. Καὶ ὅταν ἐσεῖς φιλᾶτε τὸ χέρι του, φιλᾶτε τὸ ἀξίωμα, τὸ ὁποῖο ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους τοῦ Χριστοῦ πέρασε σὲ πολλὲς χιλιάδες λειτουργοὺς τοῦ ἱεροῦ τοῦ Θεοῦ. Ἐνῶ ἀσπάζεσθε τὸ ἀξίωμα τοῦ ἱερέα, ἀσπάζεστε καὶ ὅλα τὰ μεγάλα ἱερὰ καὶ τοὺς ἄξιους πνευματικούς, οἱ ὁποῖοι ἔφεραν αὐτὸ τὸ ἀξίωμα, ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους ἕως σήμερα. Φιλᾶτε τὸν ἅγιο Ἰγνάτιο, τὸν ἅγιο Νικόλαο, τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν ἅγιο Σάββα, τὸν Ἀρσένιο καὶ τὸν Ἰωαννίκιο, καὶ πολλοὺς ἄλλους, οἱ ὁποῖοι στὴ γῆ ἦταν κοσμήματά της, καὶ τώρα στὸν οὐρανὸ εἶναι κοσμήματα τοῦ οὐρανοῦ, καὶ οἱ ὁποῖοι ἔχουν ὀνομαστεῖ γήινοι ἄγγελοι καὶ οὐράνιοι ἄνθρωποι. Κι ἔτσι, ὁ ἀσπασμὸς τοῦ ἱερέα δὲν γίνεται μὲ ἕνα ἁπλὸ φίλημα, ἀλλὰ κατὰ τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου, «ἐν φιλήματι ἁγίῳ». (Α´ Κορ. 16, 20). Φιλῆστε λοιπὸν χωρὶς δισταγμὸ τὸ χέρι ποὺ εὐλογεῖ, καὶ τὸ ἀξίωμα ποὺ εἶναι εὐλογημένο ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Κι ἀκόμα τὸ νὰ φιλᾶμε νεότερο ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ὅπως καὶ τὸ νὰ ἀκοῦμε νεότερο ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, εἶναι καλό, ἐπειδὴ μᾶς προφυλάσσει ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια καὶ μᾶς διδάσκει τὴν ταπεινοφροσύνη»25. Ἐπίλογος. Σπουδαία θέση τοῦ Ἁγίου Συμεὼν Θεσσαλονίκης Καὶ τελειώνουμε μὲ ὅσα ὁ Ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης λέγει γιὰ τὴν ἱερότητα τοῦ ναοῦ ἐπιλέγοντας ἀπὸ τὰ πολλὰ τὸ πιὸ χαρακτηριστικό. Μᾶς λέγει λοιπὸν ὅτι 24. Βλ. Ἐπισκόπου ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ, μητροπολίτου Φλωρίνης, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός (1714- 1799) (Συναξάριον-Διδαχαί-Προφητεῖαι-Ἀκολουθία), Ἀθῆναι 2005, σελ. 160-161. 25. Γιὰ τὸν ἀσπασμὸ (χειροφίλημα) τοῦ Ἱερέως (Ἅγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς). Πηγὴ ἠλ. κειμένου: orp.gr. 18 «Ὁ ναὸς ἔχει ἀφιερωθῆ στὸν Θεὸ καὶ εἶναι κατοικία του. Ὁ Θεὸς βρίσκεται στὸν ναὸ ὁ ἴδιος. Ἐπίσης, καὶ ὁ Ἅγιος, στὸν ὁποῖο ἔχει ἀφιερωθεῖ ὁ ναός, μένει στὸν ναὸ σὰν σὲ δικό του σπίτι. Καὶ μὲ τὴν ψυχή του εἶναι παρὼν ἀοράτως, πολλὲς φορὲς ὅμως καὶ μὲ τὰ λείψανά του βρίσκεται σωματικὰ ἐκεῖ καὶ ἐνεργεῖ μὲ θεία δύναμη καὶ Χάρη. Ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι εἴμαστε σύνθετοι, διπλοί, ἀπὸ ψυχὴ καὶ σῶμα, παίρνουμε τὰ θεῖα δῶρα μὲ διπλὸ τρόπο, ἀόρατα καὶ ὁρατά. Γι᾽ αὐτὸ καὶ στὰ ὑλικὰ καὶ αἰσθητὰ αὐτὰ πράγματα κατεβαίνει ἡ Χάρη καὶ μένει καὶ ἐνεργεῖ γιὰ μᾶς μὲ τὴν εὐδοκία τοῦ Πατρὸς καὶ τὸ ἔλεος αὐτοῦ ποὺ σαρκώθηκε γιὰ μᾶς καὶ μᾶς ἀνέπλασε διπλά, καὶ μὲ τὴν ἔλευση καὶ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ εἶναι συνεργὸς αὐτοῦ καὶ ἀχώριστο. Καὶ αὐτὸ τὸ βλέπουμε ὁλοφάνερα. Μέσα στοὺς ναοὺς ἐνεργοῦν θεῖες δυνάμεις καὶ ἐμφανίσεις ἀγγέλων καὶ ἁγίων· ἐπιτελοῦνται θαύματα· ἐκπληρώνονται τὰ αἰτήματα· γίνονται ἰάσεις ἀσθενῶν. Ἀκόμη καὶ τὰ ἄψυχα ἀντικείμενα τῶν ναῶν, τὰ νερὰ καὶ οἱ πέτρες καὶ οἱ κίονες καὶ τὰ πέπλα καὶ τὰ σίδερα ἁγιάζουν, ὄχι βέβαια ἀφ᾽ ἑαυτῶν, ἀφοῦ εἶναι ἄψυχα καὶ κτίσματα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ μόνα τους δὲν ἔχουν τίποτε. Ἐνεργοῦν ὅμως μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἁγίου τοῦ ναοῦ, γιὰ νὰ ἁγιασθοῦμε ἐμεῖς. Ὅπου λοιπὸν ὑπάρχει ὀνομασία καὶ ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ ποὺ ἐδημιούργησε τὰ πάντα, τῆς Ἁγίας Τριάδος, ποὺ εἶναι ὁ μόνος ἀληθινὸς Θεός, ἐκεῖ εἶναι ὅλα ἅγια, καὶ ὅλα ἁγιάζουν καὶ θεραπεύουν καὶ σώζουν μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ». Τὸ σπουδαῖο αὐτὸ κείμενο τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τὸ παραθέτουμε αὐτούσιο ἀμέσως στὸ κείμενο τοῦ ἄρθρου ὡς ὀρθόδοξη κατακλείδα, ποὺ δὲν ἀφήνει καμμία ἀμφιβολία γιὰ τὸ πῶς ἔπρεπε νὰ ἀντιμετωπισθοῦν ὁ ναὸς καὶ τὰ ἐν τῷ ναῷ κατὰ τὴν ὑγειονομικὴ ἀντιμετώπιση τοῦ Κορωνοϊοῦ: «Ὁ ναὸς ἀφιέρωται τῷ Θεῷ, καὶ αὐτοῦ ἐστιν οἶκος· καὶ αὐτὸς ἐστιν ἐν αὐτῷ. Καὶ ὁ ἐπικληθεὶς δὲ δοῦλος αὐτοῦ ἐν αὐτῷ μένει, ὡς ἐν οἰκείῳ σκηνώματι. Καὶ τῇ ψυχῇ μὲν ἐνδημεῖ ἀΰλως, πολλάκις δὲ καὶ τοῖς λειψάνοις ἐστὶ τεθειμένος ἐκεῖσε· καὶ θείᾳ δυνάμει καὶ χάριτι, ἐνεργεῖ· ὅτι καὶ διπλοῖ ὄντες ἡμεῖς καὶ τὰ δῶρα διπλῶς λαμβάνομεν. Ὅθεν καὶ ἐν τοῖς ὑλώδεσι τούτοις ἡ χάρις ἐφίσταται, καὶ ἐπιφοιτῶσα μένει, καὶ δι᾽ ἡμᾶς ἐνεργεῖ εὐδοκίᾳ Πατρός, καὶ ἐλέει τοῦ δι᾽ ἡμᾶς σαρκωθέντος καὶ διπλῶς ἡμᾶς ἀναπλάσαντος, καὶ ἐπιδημίᾳ καὶ οἰκτιρμοῖς τοῦ συνεργοῦ αὐτῷ καὶ ἀχωρίστου Πνεύματος. Καὶ τοῦτο βλέπομεν ἀριδήλως. Θεῖαι γὰρ δυνάμεις ἐνεργοῦνται ἐν τοῖς ναοῖς, καὶ ἀγγέλων ἐμφάνειαι καὶ ἁγίων· καὶ σημεῖα τελεῖται· καὶ τὰ αἰτήματα δίδοται· καὶ ἰάματα χορηγεῖται· καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς δὲ τοῖς ναοῖς ἄψχα, ὕδατά τε καὶ λίθοι καὶ κίονες καὶ πέπλα καὶ σιδήρια ἐνεργεῖ· οὐκ ἀφ᾽ ἑαυτῶν, πῶς γάρ; ἄψυχα καὶ κτίσματα Θεοῦ ὄντα, καὶ μηδὲν ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἔχοντα; ὅμως ταῦτα ἐνεργεῖ τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι ἐν τούτοις ἐπικληθείσῃ, καὶ τοῦ θείου ἐν τούτοις ἐπονομασθέντος ὀνόματος, ἵν᾽ ἁγιασθῶμεν ἡμεῖς. Ὅπου τοίνυν Θεοῦ ὀνομασία τε καὶ ἐπίκλησις τοῦ πάντα πεποιηκότος τῆς μακαρίας Τριάδος τοῦ μόνου ὄντος Θεοῦ, ἅγια πάντα, καὶ ἐνεργεῖ πάντα, καὶ ἰᾶται, καὶ σώζει τῇ χάριτι»26. Θὰ συνεχίσουμε σὲ ἑπόμενο ἄρθρο ἀναλύοντας πῶς διακωμωδήθηκε ἡ Θεία Λειτουργία μὲ τὸ κλείσιμο τῶν ναῶν καὶ τὴν ἀπαγόρευση τῆς Θείας Κοινωνίας. 26. Περὶ τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καὶ τῆς τούτου καθιερώσεως, PG 155, 336
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου