Το Αδελφοφάγωμα των Ηρώων

Οδ. Ανδρούτσος                      Γ. Γκούρας                   Μ. Μπαντουβάς                         Γ. Ποδιάς

             Συνηθίζουμε να τονίζουμε τις πολλές και ένδοξες σελίδες της ιστορίας μας αλλά υπάρχουν και αρκετές μελανές, που δεν πρέπει να αγνοούμε για να μην τις επαναλάβουμε.

     Είναι  φαίνεται στη μοίρα του ελληνισμού μετά κάθε εποποιία στην ιστορία του να ακολουθεί η κατάρα του διχασμού. Έτσι μετά τον θρίαμβο των περσικών πολέμων, ακολουθεί η εμφύλια φρίκη του πελοποννησιακού πολέμου. Μετά το μεγαλείο της μεγαλύτερης σε διάρκεια Αυτοκρατορίας στην ιστορία, του Ελληνικού Βυζαντίου, η διαίρεση ενωτικών ανθενωτικών, που οδηγεί στην άλωση. Μετά τους ασύλληπτους ηρωισμούς του 1821 ο αλληλοσπαραγμός. Μετά τον διπλασιασμό της Ελλάδας στους βαλκανικούς πολέμους, η διαμάχη Βενζελικών-βασιλικών που οδηγεί στη Μικρασιατική καταστροφή.  Μετά το ηρωϊκό έπος του 1940 και την θρυλική αντίσταση, ο εμφύλιος και η αλληλοεξόντωση. 

     Ο Κολοκοτρώνης φυλακίζεται και παρ’ ολίγο να καταδικαστεί σε θάνατο. Ο φίλος του Οδυσσέας Ανδρούτσος, με προτροπή της κυβέρνησης, συνελήφθη από το πρωτοπαλίκαρο του Ι. Γκούρα και φυλακίζεται.  Ο Καραϊσκάκης καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία και το έκτακτο στρατοδικείο του αφαίρεσε όλα τα αξιώματα κι απαγόρευσε στους Έλληνες να του κάνουν παρέα γιατί ήταν προδότης της πατρίδας. Δολοφονήθηκε ίσως στο Φάληρο, από γνωστό του που δεν τον αποκάλυψε για να σταματήσουν οι σκοτωμοί. Στην καταδίωξη και εκτέλεση του Ποδιά συμμετείχαν τα παλληκάρια του συμπολεμιστή και καπετάνιου του Μ. Μπαντουβά. Βίοι παράλληλοι.

      Η αγάπη και η εκτίμηση του Ανδρούτσου προς το πρωτοπαλίκαρό του, τον Γκούρα, ήταν απόλυτη. Είχε πεί ότι: «εάν είχαμε άλλους χίλιους πολεμιστές σαν τον Γκούρα, θα πέρναμε την Πόλη…  Τον Γκούρα να τον αγαπάτε, είναι παιδί δικό μου, καλό παλληκάρι… Ο Γκούρας ξεσπαθώνοντας και μεθώντας από τον πόλεμο, ωσάν γίγαντας τους Τούρκους εθέριζε, χωρίς να εμποδισθή το σπαθί του τελείως».

    Και όμως παρ’ όλα αυτά  ο Ανδρούτσος έπεσε θύμα της σκληρής διαμάχης πολιτικών – στρατιωτικών των ετών 1823-1824 και ενώ ο Ιμπραήμ αφάνιζε την Πελοπόνησο. Τη δολιότητα των πολιτικών τονίζει και ένα δημοτικό τραγούδι, που αναφέρεται στην μάνα του Ανδρούτσου:
«Τ’ Αντρούτσου η μάνα θλίβεται, σαν το παπί μαδιέται.
Δεν στο ‘πα εγώ Δυσσέα μου, δεν στο ‘πα εγώ παιδί μου,
με τη Βουλή μην πιάνεσαι και τους καλαμαράδες.
Κάνουν τον Γκούρα αρχηγό και τον Νικόλα πρώτο».

         Για να αντιμετωπίσει τις μηχανορροφίες των πολιτικών ο Ανδρούτσος σταμάτησε να πολεμά τους Τούρκους. Εκτός απ’ αυτό έκανε μαζί τους «καπάκια» δηλαδή συμφωνίες προσωρινής ανακωχής. Κατηγορήθηκε για προδοσία και  τουρκοφιλία. Τελικά εγκατέλειψε τους «ντελήδες» και παραδόθηκε στον Γκούρα. Στις 5 Ιουνίου 1825, περιμένοντας να δικαστεί δολοφονήθηκε. Ηθικός αυτουργός της δολοφονίας ο Κωλέττης και εκτελεστικά όργανα ο Γκούρας, ο Μαμούρης και άλλοι. Τον θανάτωσαν με τα χέρια τους στο κελί του διά πνιγμού μετά από βασανιστήρια για να αποκαλύψει που είχε τους θησαυρούς του. Το μόνο που πρόλαβε δεμένος όπως ήταν να δαγκώσει το δάκτυλο του ενός και να το κόψει. Μετά πέταξαν το σώμα του στο λιθόστρωτο του Ναού της Απτέρου Νίκης, διέδωσαν δε ότι προσπάθησε ν’ αποδράσει, κόπηκε το σχοινί και σκοτώθηκε!

        Ο Γκούρας αργότερα,   μετάνιωσε πικρά για την ιταμή πράξη του, που τον στιγμάτισε, θεωρώντας ότι τον παρέσυραν οι πολιτικοί. Αναφέρει σε επιστολή του προς τους Κουντουριώτηδες, τον Κωλέττη, τον Παπαφλέσσα κ.ά., ανήσυχος για τη διαφαινόμενη απονομή χάριτος στους «αντάρτες»: «Αλλ’ ενώ επερίμενον να ιδώ εξολοθρεμένους και κρεμασμένους τους πιασθέντες και αποκηρυγμένους και εξωρισμένους τους φευγάτους εις όλην τους την ζωήν…. βλέπω παρά πάσαν ελπίδα να ζητήτε…. να τους γλυτώσετε. .. Μ’ εβάλατε εις τούτον τον χορόν, για να με κάμετε εχθρόν με τους καλούς μου φίλους· και αφού τους έκαμα τόσα κακά, καθώς το γνωρίζετε κ’ εγώ και οι περί εμέ δικαίως, τώρα αρχινάτε και εσείς να τους συγχωράτε και επομένως να τους κάμνετε φίλους. Άρχισα κι’ εγώ πλέον να πέρνω  μέτρα να σιγουράρω την φαμιλίαν μου εις της Ευρώπης κανένα μέρος και να φυλάξω το κεφάλι μου…» Και λίγο πριν το τέλος του ο Μακρυγιάννης του λέγει:«Σου βάλαν υποψίες οι απατεώνες ότι θα σε σκοτώσω μ’ απιστιά εξαιτίας του Δυσσέα, οπού τον σκότωσες. Αδελφέ, δεν έπρεπε να γένη αυτό εις τον ευεργέτη σου, και ναρθή από σένα. Τώρα έγινε. Θυμήσου πόσα σου είπα εις την Αγόργιανη· ότι θα μας βάλουν να σκοτώνωμεν ένας τον άλλον. Τότε μ’ άκουσες, δεν τόκαμες· ύστερα έγινε. Δάκρυσαν τα μάτια του του καϊμένου· τον έτυπτε η συνείδησή του δια το κάμωμα οπούκαμεν εις τον Δυσσέα. Μου είπε· “Αν ζήσω κ’ έβγω έξω, δεν θέλω ματαξέρη από αυτούς τους μπερμπάντες. Και τα χρήματα, μου είπε, – καταγίνομαι να φκειάσω την διαθήκη μου και θα κάμω σκολειά κι’ άλλα καλά δια την πατρίδα. Και θ’ αφήσω όλων εσάς το μερίδιόν σας. – Να ζήσης να τα χαρής, αδελφέ, και να κάμης καλά πράματα δια την πατρίδα, να βγάλης αυτόν τον λεκέ από πάνου σου, ότι όποιος σ’ έχει φίλο λυπάται» Βλ. Ι. Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη σ. 200.

           Όμοιο σκηνικό και στην ηρωική κρητική αντίσταση. Ο Ποδιάς ήταν πρωτοπαλίκαρο και υπασπιστής του Μ. Μπαντουβά μέχρι το 1943, με πολλά κατορθώματα στο ενεργητικό του, φέρνοντας σε πέρας δύσκολες αποστολές, παρ’ όλο που είχε διαπράξει εγκληματικές και ηθικές εκτροπές, όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο Μ. Μπαντουβάς. Στον εμφύλιο αρχίζει μεταξύ τους πόλεμος αλληλοεξόντωσης. Τελικά οι δυνάμεις της χωροφυλακής του στρατού και του Μπαντουβά τον εγκλωβίζουν στον Αμαριώτικο Ψηλορείτη. Τον σκοτώνουν, τον αποκεφαλίζουν και το κεφάλι του σε ξύλο πάνω το φέρνουν στην Αγία Βαρβάρα, μαζί με το τραυματισμένο χέρι του, από την απόπειρα εναντίον του για λόγους ηθικής του Οπλαρχηγού Μπουτζαλή. Σημειώνει ο Μ.Μπαντουβάς: «Αυτό με στενοχώρησε πολύ, διότι εκτός που ήτον βάρβαρο, ήτο και ψυχικό τραύμα στην ψυχή μου για ένα παλαιό μου συνεργάτη, όπου έτρεφα μεγάλη αγάπη και εμπιστοσύνη κατά την εποχή όπου τον είχα υπό τας διαταγάς μου. Από κει εβαδίσαμε για το Ηράκλειο». Πρακτικές που υπήρξαν και από τις δύο πλευρές πανελλαδικά  και θύμιζαν τουρκικές βαρβαρότητες

      Όλα αυτά γίνονται αιτία υποτίμησης των ηρώων: Δικτάτορας ο Καποδίστριας, παραλήρημα έπαθε ο Μακρυγιάννης, ύποπτος ο Καραϊσκάκης, φιλάργυρος ο Κολοκοτρώνης, ιδιοτελής ο Μπαντουβάς, ανέντιμος ο Ποδιάς, πολιτικές βλέψεις είχαν οι πολιτικοί της αντίστασης, τις προαγωγές τους μόνο κοίταζαν οι  αξιωματικοί στην Γερμανοκατοχή και άλλα παρόμοια. Τι θέλουν να μας πουν; Ότι δεν έπρεπε να ελευθερωθούμε επειδή οι πρωταγωνιστές είχαν ανθρώπινες αδυναμίες; Η αποκαθήλωση των ηρώων παρά τις αδυναμίες τους είναι ένδειξη ασέβειας και αγνωμοσύνης. Άλλωστε υπήρχαν και πάμπολοι ακέραιοι και έντιμοι αγωνιστές.

    Ο τουρκοφάγος Νικηταράς, ο οποίος σε ένα εξάμηνο στην επανάσταση σκότωσε με τα χέρια του 300 Τούρκους, πέθανε εγκαταλελειμμένος, πάμφτωχος και τυφλός ζητιανεύοντας στην Αθήνα. Η εφοπλίστρια της εποχής Μπουμπουλίνα σκοτώθηκε πάμφτωχη από Έλληνα, αφού όλη την περιουσία και τα καράβια της έδωσε στην επανάσταση, όπως και η Μαντώ Μαυρογένους κ.ά.

    Δεν ήταν αλάθητοι, ούτε άγιοι οι αγωνιστές της ελευθερίας, αλλά άνθρωποι με πάθη και αδυναμίες. Μα γι’ αυτό είναι ακόμη πιο θαυμαστό το επίτευγμά τους. Αυτοί οι κληρικοί και λαϊκοί, οι άνδρες και οι γυναίκες, οι γραμματιζούμενοι και οι αγράμματοι, οι πλούσιοι και οι φτωχοί, οι ηγέτες και ο απλός λαός, κατόρθωσαν το ακατόρθωτο. Μας ελευθέρωσαν από τους Τούρκους και από τους Γερμανούς, οι οποίοι τόσα δεινά προκάλεσαν στο έθνος.  Χωρίς τις θυσίες τους το 1821 δεν θα είχαμε ελευθερωθεί, αλλά και χωρίς τη συντριβή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου από τις μεγάλες δυνάμεις (Ρωσία-Αγγλία-Γαλλία) στη ναυμαχία του Ναυαρίνου το 1827, «τη μεγαλύτερη καταστροφή στόλου στην ιστορία», αλλά και η τελευταία ναυμαχία με ιστιοφόρα στην ιστορία, η επανάσταση δεν θα είχε αποτέλεσμα, όπως 20 άλλες πριν απ’ αυτήν. Η απελευθέρωση μας κρίθηκε και από τα δύο αυτά γεγονότα .

Κι όμως τα κατάφεραν. Παρά τα ελαττώματά τους, παρά τη διχόνοια και τους τοπικισμούς, αυτοί οι άνθρωποι ανάγκασαν την Ευρώπη και άλλες χώρες της Ανθρωπότητας να αναγνωρίσουν ότι πρόκειται για Επανάσταση, να δημιουργήσουν με τις θυσίες τους κίνημα φιλελληνισμού και πίεσης στις κυβερνήσεις τους με αποτέλεσμα να αλλάξει η πολιτική τους από εχθρική σε φιλική.

     Το Έθνος οφείλει πολλά σε αυτούς που αγωνίστηκαν  το 1821 και στην αντίσταση. Σε αυτούς που ριψοκινδύνεψαν όχι μόνο τη δική τους ζωή αλλά και της οικογένειας τους και των παιδιών τους, που έδωσαν τη ζωή τους, τη σωματική ακεραιότητά τους, την περιουσία τους για να απαλλαγούμε από τους καταπιεστικούς και τυραννικούς ζυγούς.

         Δεν διαγράφουμε την προσφορά των ηρώων για τα όποια λάθη και αδυναμίες τους, αλλά ούτε τα τυχόν εγκλήματά τους, στο όνομα των κατορθωμάτων και ηρωισμών τους. Τα λάθη τους ήταν σταγόνα στον ωκεανό, μπροστά στην προσφορά τους. Είμαστε αντικειμενικοί και όχι προκατειλημμένοι. Αυτός είναι ο άνθρωπος. Συγχρόνως «άνθρωπος μέγας και άνθρωπος μηδέν».